Ο Βρετανος σκηνοθέτης Μάικλ Απτεντ πέθανε χθες σε ηλικία 79 ετών.
Mπορεί να έκανε το σκηνοθετικό ντεμπούτο στα 70ς με το «The Triple Echo» και πρωταγωνιστές τους Ολιβερ Ριντ και Γκλέντα Τζάκσον, όμως οι μικροί του θαυμαστές μπορεί να τον έμαθαν από το «Χρονικό της Νάρνια» (2010), οι φαν του Τζέιμς Μποντ από το «Ο Κόσμος Δεν Είναι Αρκετός» (2010) και όσοι μεγάλωσαν στα 80ς από του «Γορίλες στην Ομίχλη» (1988). Οι φανατικοί των σειρών από τα «Masters of Sex» και «Ray Donovan».
Θυμηθείτε κι αυτό: Best (and worst) of 2020: Οι άνθρωποι του σινεμά που πήρε η χρονιά μαζί της
Ο Απτεντ όμως έχει δύο διαμάντια στη φιλμογραφία του. Και το ένα ξεκίνησε από κάρβουνο.
Αγαπώ τις γυναίκες ως κεντρικές ηρωίδες. Είτε κρατούν μια κιθάρα, είτε έναν γορίλα αγκαλιά, οι γυναίκες έχουν ενδιαφέρον. Οι άντρες είναι βαρετοί.»
«Η Κόρη του Ανθρακωρύχου» (1980) ήταν η ταινία που δικαιωματικά τον έκανε διάσημο στις αρχές της καριέρας του. Ο Απτεντ είχε αποτυπώσει τη ζωή της βασίλισσας της country Λορέτα Λιν, κόρης ανθρακωρύχου στα Απαλάχια Ορη, με την αμεσότητα, τη φρεσκάδα, την ανθρωπιά και την αφοπλιστική ειλικρίνεια ενός σχεδόν ντοκιμαντέρ - καθόλου τυχαία.
Η ταινία είχε κερδίσει 7 οσκαρικές υποψηφιότητες, φεύγοντας τελικά με ένα Οσκαρ: αυτό της εξαιρετικής Σίσι Σπέισεκ στον πρωταγωνιστκό ρόλο. Οχι ότι ο Τόμι Λι Τζόουνς ήταν λιγότερο συγκλονιστικός.
Ηδη τότε όμως ο Απτεντ είχε ξεκινήσει το κινηματογραφκό και ανθρωπολογικό πείραμά του, της σειρά ντοκιμαντέρ «Up» - ό,τι πιο πρωτοπόρο, καινοτόμο και επιδραστικό για το μέλλον του σινεμά. Ακολουθώντας μια ιδέα που γεννήθηκε το 1964 («Seven Up!» σε σκηνοθεσία Πολ Αλμοντ και στην έρευνα τον Απτεντ), ο Απτεντ ξεκίνησε να παρακολουθεί 14 παιδιά (ηλικίας τότε 7 χρονών), από διαφορετικές κοινωνικές και οικονομικές τάξεις της Αγγλίας, μέσα στα χρόνια. Κάθε 7 χρόνια τους ξανασυναντούσε κι έβλεπε την εξέλιξή τους. Το τελευταίο της σειράς «68 Up» έκανε πρεμιέρα το 2019.
Παρακολουθώντας πώς μεγάλωσαν και τι ευκαιρίες τους δόθηκαν (ή τι πόρτες βρήκαν κλειστές), τα πολιτκά αυτά ντοκιμαντέρ ξεπερνούν τις προσωπικές ιστορίες των Πολ, Αντριου, Τσαρλς, Τζον, Σούζι, Τζάκι, Λι, Σου, Τόνι, Σάιμον, Νικ, Νιλ, Πίτερ και Μπρους. Και μεταμορφώνονται σε μία μοναδική, εμπεριστατωμένη ματιά πάνω σε ζητήματα οικογένειας, κοινωνικής τάξης, θρησκείας και πώς αυτά τα συστήματα επιδρούν καθοριστικά στην ευτυχία και ευημερία του ανθρώπου. Hταν η πρώτη φορά που η κινηματογραφική κάμερα είχε διεισδύσει τόσο βαθιά και με απτές αποδείξεις στην κοινωνική αδικία.
Με το «Up» θέλησα να καταγράψω τις ανισότητες της βρετανικής κοινωνίας σε βάθος χρόνου. Σαν μια κλωτσιά στον κώλο στην ταξική μας υπεροψία...»
Πόσο επιδραστική ήταν αυτή η συνεισφορά του: 16 τέτοια ακόμα πρότζεκτς επιχειρήθηκαν σε άλλες χώρες στον κόσμο - από την Αμερική και τη Σοβιετική Ενωση, μέχρι την Ιαπωνία, τη Σουηδία και την Αυστραλία (με την υπογραφή της Γκίλιαν Αντερσον!)
Και μην ξεχνάμε και τις ταινίες μυθοπλασίας: το «Boyhood» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ είναι βασισμένο σε αυτή την κινηματογραφική / αφηγηματική ιδέα και φόρμα.
Δεν ήταν μόνο σπουδαίος σκηνοθέτης. Ηταν σπουδαίος συνάδελφος.»
Mέλος του Δικοικητικού Συμβουλίου της Ακαδημίας και τρεις φορές Πρόεδρος της Ενωσης Σκηνοθετών Αμερικής (DGA President 2003-2009), o Aπτεντ αφήνει μεγάλη κληρονομία πίσω του.
«Δεν ήταν μόνο σπουδαίος σκηνοθέτης. Ηταν σπουδαίος συνάδελφος. Εδωσε όλη του την ψυχή στο σωματείο. Ηταν παρών σε όλα τα προβλήματα. Πήρα μεγάλα μαθήματα από αυτόν. Ημασταν τυχεροί που τον είχαμε στη ζωή μας...» δήλωσε ο Στίβεν Σόντεμπεργκ.
«Υπήρξε η επιτομή της αξιοπρέπειας. Το έργο του και η ματιά του ανεκτίμητη. Αλλά το ίδιο και η αλληλεγγύη του. 30 χρόνια συνάδελφος στην Ενωση κι 6 από αυτά Πρόεδρος που ήθελες να ακολουθήσεις σε ό,τι έλεγε. Αφησε ένα τεράστιο κενό....» συμπλήρωσε κι ο Τέιλορ Χάκφορντ.
Διαβάζουμε ότι ο Απτεντ ήταν έτοιμος να γυρίσει το επόμενο «Up» το 2026. Πόσο κρίμα που δεν πρόλαβε.
Από την «Κόρη του Ανθρακωρύχου», ένας αποχαιρετισμός στον σκηνοθέτη της:
Διαβάστε επίσης:
