Τις τελευταίες μέρες του 2022, το Flix παρουσίασε σε αντίστροφη μέτρηση τη δεκάδα με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς, όπως τις ψήφισαν οι συντάκτες του Flix. ΜΙα δεκάδα αντιπροσωπευτική μιας χρονιάς που επιστρέψαμε στα σινεμά - λιγότερο ή (ελπίζουμε) περισσότερο σοφοί.
Η ψηφοφορία των αναγνωστών: Εσύ ψήφισες για την καλύτερη ταινία του 2022;
Πατώντας πάνω στον τίτλο της κάθε ταινίας, διαβάζετε τη γνώμη του Flix, την αγαπημένη μας σκηνή, το λόγο για τον οποίο η κάθε ταινία θα μείνει κλασική.
1. The Fabelmans του Στίβεν Σπίλμπεργκ
Νιου Τζέρσει, 1952. Μία παγωμένη νύχτα, ο Μπερτ και η Μίτζι Φέιμπελμαν πηγαίνουν το μικρό γιο τους, Σάμι, να δει την πρώτη του ταινία, στο σινεμά της γειτονιάς. Κουρνιασμένος στην ασφάλεια της αγκαλιάς του μπαμπά και της μαμάς, ο Σάμι μαγεύεται, τρομάζει και συγκλονίζεται με το «The Greatest Show on Earth» του Σέσιλ Μπι ΝτεΜίλ. «Οι ταινίες είναι όνειρα που κανείς ποτέ δεν ξεχνάει,» θα του πει η ευαίσθητη, τρυφερή μαμά του. Και κάπως έτσι ο Σάμι ερωτεύεται το σινεμά.
Αυτά τα «όνειρα» είναι που θα τον βοηθήσουν να ξεχάσει τους εφιάλτες της αληθινής ζωής, να κάνει φίλους, να ερωτευτεί, να παρηγορηθεί, να ιαθεί, να συγκλονιστεί, να σχεδιάσει το μέλλον του. Οσο η οικογένειά του συντίθεται και διαλύεται, ο Σάμι θα βρει σ' αυτά, τα 24 καρέ το δευτερόλεπτο, όλες τις απαντήσεις που χρειάζεται. Κι έτσι, αυτοβιογραφικά, πολύ απλά αλλά τόσο πολυδιάστατα, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ γίνεται παραμυθάς του εαυτού του και τιμά τη μητέρα του, αλλά κι αυτή την τέχνη που στα χρόνια μας αναζητά και πάλι την ταυτότητά της.
2. Πίτσα Γλυκόριζα (Licorice Pizza) του Πολ Τόμας Αντερσον
Ο Γκάρι Βάλενταϊν είναι 15 χρόνων, μεγαλώνει με την οικογένειά του στο Σαν Φερνάντο Βάλεϊ, στην Καλιφόρνια του 1973. Στο σχολείο, την ημέρα της φωτογράφισης για το ετήσιο λεύκωμα, θα γνωρίσει την Αλάνα, 25, προσωρινά βοηθό φωτογράφου, το κορίτσι που θα ερωτευτεί λαίμαργα και κεραυνοβόλα και θ’ αποφασίσει ότι μια μέρα θα παντρευτεί. Ο Γκάρι είναι γεμάτος αυτοπεποίθηση – ως τώρα παιδί-ηθοποιός-θαύμα που λίγο ξεπέρασε το ηλικιακό γκρουπ του και στρέφεται σε μια σειρά από επιχειρηματικές ιδέες. Η Αλάνα θα βγει μαζί του ραντεβού («αλλά δεν θα τα φτιάξουμε»), θα σταθεί δίπλα του σε κάθε άνοδο και μαλακή πτώση (σαν τιςπωλήσεις στρωμάτων νερού που θα… ξεφουσκώσει άγρια) κι οι δυο τους θα διανύσουν μια διαδρομή γεμάτη ζιγκ-ζαγκ προσέγγισης και απομάκρυνσης, στην Καλιφόρνια όπου όλοι ορκίζονται στο βωμό του θεάματος, στην Αμερική που αρχίζει να υποφέρει από την πετρελαϊκή κρίση, στον κόσμο που φεύγει από την εποχή της «αθωότητας» των παιδιών των λουλουδιών και οδεύει, αμήχανα, μέσα στη φούσκα της, προς τα golden boys της Γουολ Στριτ. Εγκλωβισμένοι στο ενδιάμεσο, ο Γκάρι κι η Αλάνα αρπάζονται με ενθουσιασμό από κάθε προοπτική που συναντούν, όχι αδιάφοροι για το μέλλον, αλλά σίγουροι ότι το έχουν ήδη κατακτήσει.
O Πολ Τόμας Αντερσον φτιάχνει (ακόμη) μια ταινία ενηλικίωσης. Πιο ρομαντική κι από το πρώτο ραντεβού. Πιο μελαγχολική κι από το πρώτο ραντεεβού. Πιο αξέχαστη κι από το πρώτο ραντεβού.
3. Το Γεγονός (L'événement) της Οντρέ Ντιγουάν
Βρισκόμαστε στην δεκαετία του '60 και η 23χρονη Αν, φοιτήτρια λογοτεχνίας, ανακαλύπτει πως πάσχει «από εκείνη την ασθένεια που πλήττει μόνο γυναίκες και τις μεταμορφώνει σε νοικοκυρές». Η Αν είναι έγκυος σε μια χώρα και μια εποχή που τιμωρεί την έκτρωση με ποινή φυλάκισης. Οι επιλογές της είναι μετρημένες: είτε θα προχωρήσει με την εγκυμοσύνη της, κάτι που θα σημάνει το τέλος της φοιτητικής ζωής και της ελευθερίας της, είτε θα βρει έναν άλλο, παράνομο τρόπο για να την τερματίσει.
Μετά το «Mais Vous Etes Fou» του 2019, η Οντρέ Ντιγουάν αγκαλιάζει το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Ανί Ερνό, καδράρει το αφοπλιστικό βλέμμα της Αναμαρία Βαρτολομέ και παραδίδει ένα φιλμ σπαρακτικό αλλά και γεμάτο δύναμη, σε μια χρονιά (κι έναν αιώνα) που η ύπαρξή του αποκτά κι άλλη, πολύπλευρη σημασία.
4. Κορσές (Corsage) της Μαρί Κρόιτσερ
Η ιδέα να χρησιμοποιήσει κανείς το σύμβολο μίας δημοφιλούς πριγκίπισσας του 19ου αιώνα (της Αυτοκράτειρα Σίσσυ της Αυστρίας) για να αφηγηθεί μία σύγχρονη, απαραίτητη ιστορία για τις γυναίκες του 21ου, ήταν ένα απόλυτα επιτυχημένο στοίχημα. Γιατί ακόμα σκοτώνουν τα άλογα όταν γερνάνε. Τι συμβαίνει στις γυναίκες όταν μεγαλώνουν; Οταν παχαίνουν; Οταν ο άντρας τους πια δεν τις αγγίζει; Οταν σταματάνε να γίνονται αρεστές κι ευχάριστες - ένα ρόλο που τους προσάπτουν από τα παιδικά τους χρόνια; Μαζί με τον κορσέ που σφίγγει τα σπλάχνα τους για να επιτύχουν την τέλεια αισθητική εικόνα;
Η Μαρί Κρόιτσερ γράφει καυστικά και σκηνοθετεί αριστοτεχνικά μία φιξιόν απεικόνιση της ζωής της Αυτοκράτειρας Σίσσυ, Οχι, αυτή η ταινία «δεν είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία». Είναι εμπνευσμένη από εκατομμύρια αληθινές ιστορίες.
5. Ο Ξένος (The Stranger) του Τόμας Μ. Ράιτ
Ο Χένρι είναι ένας μεσόκοπος, αποστεωμένος, λιγομίλητος άντρας, μόνος, ένας, ίσως, τυχοδιώκτης, που παίρνει την κάθε του επόμενη ανάσα με τη βοήθεια εισπνεόμενου - ο καιρός που του απομένει δεν είναι πολύς και το ξέρει. Σε μια τυχαία συνάντηση, στην ερημιά της Δυτικής Αυστραλίας, θα γνωρίσει τον Πολ, συμπαθή μικροκακοποιό. Καθώς ο Πολ θα προτείνει στον Χένρι να τον «βάλει» σε μια «δουλειά», ο Χένρι μοιάζει να ενδιαφέρεται, απλώς «αρνείται τη βία». Η γνωριμία θα γίνει, με μια μεγάλη, αινιγματική οργάνωση του εγκλήματος κι εκεί ο Χένρι θα μπει στην ευθύνη του Μαρκ. Οι δυο τους θα «δουλέψουν» μαζί, θα περάσουν χρόνο και θα μοιραστούν ελλειπτικές κουβέντες μαζί, τόσο ώστε σταδιακά ν' αρχίσουν να μοιάζουν. Οσο είναι μαζί. Οσο είναι μόνος, στο σπίτι, ο Μαρκ είναι ένας μυστικός πράκτορας, που μεγαλώνει με κόπο και μια πληγωμένη αγάπη το μικρό γιο του, ο ίδιος μέρος ενός στημμένου από την αστυνομία συστήματος που σκοπό έχει να εκμαιεύσει μια ομολογία από έναν άνδρα που ίσως, μια δεκαετία νωρίτερα, απήγαγε και δολοφόνησε ένα 13χρονο αγόρι.
Αυτό είναι το περιεχόμενο της δεύτερης ταινίας (μετά το «Acute Misfortune», άλλο ένα παιχνίδι με τον θύτη και το θύμα) του κατά τα άλλα ηθοποιού Τόμας Μ. Ράιτ, βασισμένο σε πραγματική ιστορία, όπως αποτυπώθηκε στο βιβλίο «The Sting» της Κέιτ Κυριακού. Ας μην προδώσουμε τα μυστικά της ιστορίας, ας μην γκουγκλάρετε ποιος ήταν ο Ντάνιελ Μόρκομπ.
6. Drive my Car του Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι
Πολλές φορές το σινεμά χρησιμοποιεί ένα σύμβολο ως κεντρική ιδέα για να μάς οδηγήσει εκεί που θέλει. Εδώ, ο Ριγιουσούκε Χαμαγκούτσι χρησιμοποιεί δύο. Από την μία, η εικόνα του «αυτοκίνητου στον ανοιχτό δρόμο» έχει γράψει χιλιόμετρα στην ιστορία του σινεμά, έχει γίνει genre («ταινίες δρόμου»), όπως και στον μύθο του rock ’n’ roll. Ακολουθώντας την «Αλίκη στις Πόλεις» του Βιμ Βέντερς, σκαρφαλώνοντας δικάβαλο στην τσοπεριά του «Easy Rider» Ντένις Χόπερ, χάνοντας τον προσανατολισμό στις λεωφόρους του Ντέιβιντ Λιντς, ή μπαίνοντας νύχτα στη Chevrolet του Bruce Springsteen για να αναζητήσεις την ευτυχία στον Τhunder Road, όλοι κάπου πάνε. Αλλά, κυρίως, όλοι από κάτι φεύγουν.
Παράλληλα όμως, ο Ιάπωνας σκηνοθέτης (που μάς είχε χαρίσει και το υπέροχο «Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας») χρησιμοποιεί και τον συμβολισμό του «Θείου Βάνια» που ο ήρωάς του ανεβάζει παράσταση. Οχι μόνο το ίδιο το θεατρικό του Τσέχοφ που ακούγεται σαν χορός αρχαίας τραγωδίας. Αλλά και η επιλογή της πολύγλωσσης θεατρικής μεταφοράς του είναι σημαδιακή: η γλώσσα δεν επικοινωνεί από μόνη της, αν δεν θες να ακούσεις. Οι (Ιάπωνες, Κορεάτες, Κινέζοι, κωφοί) ηθοποιοί του Καφούκου δεν καταλαβαίνουν ο ένας τις ατάκες του άλλου, αλλά οι λέξεις δεν έχουν σημασία όσο η καρδιά του κειμένου. Οσο κάνουν πρόβες, όσο η φωνή της Οτο το απαγγέλει μέσα σ’ ένα αμάξι που τρέχει, ο Καφούκου πρέπει να ξεκολλήσει από την κινούμενη άμμο του θυμού. Να αναμετρηθεί με το «θα ζήσουμε, θείε Βάνια», ακόμα και με την απογοήτευσή μας.
7. Φυγή (Flee) του Γιόνας Πόερ Ρασμούσεν
Η «Φυγή» του Γιόνας Πόερ Ράσμουσεν θα μπορούσε να μείνει στην ιστορία ως ότι κατάφερε να ήταν η μοναδική ταινία στην ιστορία των Οσκαρ που προτάθηκε την ίδια χρονιά για Οσκαρ Ντοκιμαντέρ, Οσκαρ Καλύτερης Διεθνούς Ταινίας και Οσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων. Αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Είναι ένα πραγματικά συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ ακολουθεί την αληθινή ιστορία φυγής του Αμίν Ναγουάμπι (το όνομα δεν είναι αληθινό, η ιστορία όμως είναι και ανήκει σε ένα φίλο του σκηνοθέτη) από το Αφγανιστάν σε μικρή ηλικία, για ένα ομηρικό ταξίδι προς την ελευθερία. Ο Αμίν είναι τώρα 36 ετών, κάτοικος της Δανίας, ακαδημαϊκός κι έτοιμος να παντρευτεί τον επί χρόνια σύντροφο του… Ερχεται αντιμέτωπος για πρώτη φορά μετά από χρόνια με το γεμάτο πόνο παρελθόν του και εκμυστηρεύεται την ιστορία του. Μια ιστορία που έχει ομοιότητες με πολλών προσφύγων που κατάφεραν να αποκτήσουν μια καινούργια ζωή, αλλά που κουβαλούν πάντα μαζί τους το τραύμα.
8. Το Μενού (The Menu) του Μαρκ Μάιλοντ
Αν δεν είσαι φαν των τηλεοπτικών σειρών, όπως το «Game of Thrones» και το «Succession», τότε το όνομα του Μαρκ Μάιλοντ ίσως να σου είναι άγνωστο. Και η αλήθεια είναι πως ακόμα και αν δεν γνωρίζεις τίποτα για αυτόν, ακόμα κι αν βλέπεις πρώτη φορά κάποια σκηνοθετική δουλειά του, τότε η νέα του ταινία «Το Μενού» είναι σίγουρα ο καλύτερος τρόπος για να τον μάθεις και να τον βάλεις στην λίστα με τους πιο ενδιαφέροντες σκηνοθέτες των τελευταίων ετών. Κι αυτό γιατί μας ταξιδεύει στον κόσμο της haute cuisine όπου ένα νεαρό ζευγάρι πάει σε ένα απομακρυσμένο νησί, μαζί με άλλους καλεσμένους, για να γευματίσει σε ένα exclusive εστιατόριο όπου ο σεφ έχει ετοιμάσει ένα πλουσιοπάροχο μενού, με μερικές εκπλήξεις που... σοκάρουν.
9. Τελευταίοι και Πρώτοι Ανθρωποι (Last and First Men) του Γιόχαν Γιοχάνσον
Η ιδέα της ταινίας γεννήθηκε το 2010, με αφορμή το βιβλίο «Spomeniks» του Ολλανδού φωτογράφου Γιαν Κέμπενερς για τα μεταπολεμικά μνημεία που βρίσκονται σκορπισμένα στις αχανείς εκτάσεις της πρώην Γιουγκοσλαβίας και το ομότιτλο μυθιστορήμα επιστημονικής φαντασίας που εκδόθηκε το 1930, ένα χρονολόγιο του ηλιακού συστήματος, γραμμένο από τον Ολαφ Στέιπλντον (πρόδρομο του Στανισλάβ Λεμ). Ο ισλανδός συνθέτης Γιόχαν Γιοχάνσον («Sicario», «Αφιξη»), επισκέφθηκε τα μνημεία και γύρισε σε ασπρόμαυρο φιλμ 16mm υποβλητικό υλικό (μαζί του είχε τον διευθυντή φωτογραφίας Στούρλα Μπραντθ Γκρέβλεν) που θα έντυνε μουσικές παραστάσεις που έδωσε στο Barbican Hall στο Λονδίνο και την Οπερα του Σίδνεϊ στην Αυστραλία.
Η γοητεία αυτού του υλικού όμως, οι επικές εικόνες των γιγάντιων μνημείων στην ερημιά, ενέπνευσαν μία βαθύτερη υπαρξιακή αναζήτηση για το ανθρώπινο αποτύπωμα πάνω στη γη. Ετσι ο Γιοχάνσον έγραψε το κείμενο της αφήγησης και το μουσικό σκορ που το συνόδευε και η κινηματογράφηση μονταρίστηκε ως μία ιστορία - τέλους και αρχής, εξωγήινη και βαθιά ανθρώπινη, παρελθοντική, μελλοντική και άχρονη.
10. Top Gun: Μaverick του Τζόζεφ Κοζίνσκι
«Θυμήσου Maverick: ο στόχος του πρότζεκτ θέλει να σπάσεις το φράγμα του ήχου 10.0 φορές. Οχι, 10.1, ούτε 10.2. Απλώς, 10.0- ακούς; Ωχ, δεν μου αρέσει αυτό το ύφος σου…» Ο Maverick χαμογελά σαρδόνια. Στο μυαλό του «sky is the limit». Κι ο ουρανός δεν έχει ούτε στόχους, ούτε όρια.
Κάπως έτσι πρέπει να χαμογέλασε κι ο Τομ Κρουζ, όταν 36 χρόνια μετά την τεράστια εμπορική επιτυχία του «Top Gun» (που εκτός από κινηματογραφικό blockbuster, ενίσχυσε την αμερικανική αεροπορία με 500% περισσότερες αιτήσεις από φιλόδοξους νέους πιλότους) το «Top Gun: Maverick» εγκρίθηκε από το στούντιο. Στόχος ήταν να κατασκευάσει ένα αξιοπρεπές sequel που θα φέρει πίσω τα χρήματά του. Εκείνος όμως έβαλε την υπογραφή του στην παραγωγή σε κάτι που θα έφερνε ξανά τον κόσμο στις αίθουσες. Και το κυριότερο - θα τους έβγαζε από την αίθουσα με ένα τεράστιο χαμόγελο και βουρκωμένα μάτια. Τα κατάφερε και τα δύο...
