Τελευταίοι και Πρώτοι Ανθρωποι (Last and First Men) του Γιόχαν Γιοχάνσον
Η ιδέα της ταινίας γεννήθηκε το 2010, με αφορμή το βιβλίο «Spomeniks» του Ολλανδού φωτογράφου Γιαν Κέμπενερς για τα μεταπολεμικά μνημεία που βρίσκονται σκορπισμένα στις αχανείς εκτάσεις της πρώην Γιουγκοσλαβίας και το ομότιτλο μυθιστορήμα επιστημονικής φαντασίας που εκδόθηκε το 1930, ένα χρονολόγιο του ηλιακού συστήματος, γραμμένο από τον Ολαφ Στέιπλντον (πρόδρομο του Στανισλάβ Λεμ). Ο ισλανδός συνθέτης Γιόχαν Γιοχάνσον («Sicario», «Αφιξη»), επισκέφθηκε τα μνημεία και γύρισε σε ασπρόμαυρο φιλμ 16mm υποβλητικό υλικό (μαζί του είχε τον διευθυντή φωτογραφίας Στούρλα Μπραντθ Γκρέβλεν) που θα έντυνε μουσικές παραστάσεις που έδωσε στο Barbican Hall στο Λονδίνο και την Οπερα του Σίδνεϊ στην Αυστραλία.
Η γοητεία αυτού του υλικού όμως, οι επικές εικόνες των γιγάντιων μνημείων στην ερημιά, ενέπνευσαν μία βαθύτερη υπαρξιακή αναζήτηση για το ανθρώπινο αποτύπωμα πάνω στη γη. Ετσι ο Γιοχάνσον έγραψε το κείμενο της αφήγησης και το μουσικό σκορ που το συνόδευε και η κινηματογράφηση μονταρίστηκε ως μία ιστορία - τέλους και αρχής, εξωγήινη και βαθιά ανθρώπινη, παρελθοντική, μελλοντική και άχρονη.
Η ψηφοφορία των αναγνωστών: Εσύ ψήφισες για την καλύτερη ταινία του 2022;
Power Points
H ίδια η εικόνα: ένα ρέκβιεμ ποίημα πάνω σε αριστουργήματα που εγκαταλείφθηκαν (αλλά παραμένουν εκεί). Η μουσική σουίτα του Γιοχάνσον που προσδίδει μία ταιριαστή, ακαθόριστη μελαγχολία, αλλά και μία απόκοσμη αίσθηση, που επιτρέπει στην ταινία να παίξει με το sci-fi. Η Τίλντα Σουίντον που δεν διαβάζει απλώς, αλλά, με την τέλεια στίξη της, ερμηνεύει το κείμενο και σε κάνει να θέλεις να την ακολουθήσεις μέχρι το τέλος του κόσμου.
Θα μείνει κλασικό
Το γιατί θα μείνει κλασικό, το εξήγησε το 2017 ο ίδιος ο Γιοχάνσον, πολύ καλύτερα: «Νομίζω πως το "Last and First Men" είναι το είδος του έργου που θα ζει μέσα από πολλές διαφορετικές μετενσαρκώσεις. Ισως είναι πολύ να ζητήσεις από τους θεατές να καθίσουν για 70 λεπτά και να βλέπουν τσιμέντα και να ακούν για το τέλος της ανθρωπότητας, αλλά ευτυχώς με όλα αυτά τα στοιχεία φτιάξαμε κάτι που είναι όμορφο και σημαντικό. Κάτι σαν ένα ρέκβιεμ».
Αν κανείς σκεφτεί ότι, ένα χρόνο μετά από αυτή τη δήλωση, ο συνθέτης έδωσε τέλος στη ζωή του, το ειδικό βάρος της ταινίας πολλαπλασιάζεται, το κείμενο βαθαίνει ακόμα περισσότερο μέσα στην καρδιά κι οι εικόνες στοιχειώνουν.
Η σκηνή που δεν θα ξεχάσουμε
Τι είναι ο άνθρωπος; Πώς μοιάζει; Πώς θα μάς περιέγραφε ένας εξωγήινος στα πρακτικά του από την επίσκεψη στη Γη; Είναι η περιγραφή οικεία σε εμάς ή απωθητική και τερατώδης; Κι αν ναι, έχουμε σκεφτεί γιατί μπορεί να μοιάζουμε με το τέρας;
Γράψαμε στο Flix
Η συνάντηση των απόκοσμων, σχεδόν εξωγήινων μνημείων (καδραρισμένα με τρόπο που δημιουργούν μια εντελώς δική τους γεωμετρία) με τη σουίτα που έγραψε φυσικά ο ίδιος ο Γιοχάνσον και το voice over της Τίλντα Σουίντον δεν ολοκληρώνουν μόνο ένα ρέκβιεμ για το τέλος του κόσμου στη μορφή μιας πειραματικής ταινίας, αλλά έναν υποβλητικό, σε στιγμές συγκινητικό και άλλοτε επαναλαμβανόμενο κύκλο ζωής που προσπαθεί να βρει την ευθεία γραμμή ανάμεσα στη σιωπή και τις λέξεις, το εδώ και το εκεί, το last και το first - αυτά τα τελευταία με αυτή τη σειρά, από το τέλος προς την αρχή, όπως αρμόζει πάντα στις πιο ενδιαφέρουσες εσωτερικές κι εξωτερικές διαδρομές αυτού του κόσμου.Διαβάστε ολόκληρη την κριτική του Flix εδώ
Και κάτι ακόμα
O Γιόχαν Γιοχάνσον είχε ακόμα μία φορά περάσει πίσω από την κάμερα: το 2014 που σκηνοθέτησε την μικρού μήκους ταινίας «Το Τέλος του Καλοκαιριού» (The End of Summer).
Δείτε την εδώ:
