Είναι μακέτα; Οι τίτλοι αρχής πέφτουν πάνω σε μια κατασκευή αναπαράστασης μιας γενοκτονίας. Λευκή άμμος παντού και πάνω της κείτονται πτώματα σφαγμένων ιθαγενών, ενώ λευκοί με όπλα πανηγυρίζουν. Μία σπάτουλα κόβει την κατασκευή σε κομμάτια και τότε καταλαβαίνεις. Είναι τούρτα. Γέλια και πνιχτές κραυγές ενθουσιασμού ξεγλιστρούν από τις μάσκες των αποικιοκρατών που διασκαδάζουν στο νικητήριο πάρτι τους. Δεν θα τους δούμε ποτέ: οι λευκοί κατακτητές δεν έχουν μόνο λεηλατήσει γη, δεν έχουν μόνο εξοντώσει λαούς. Εχουν τόσο ανεπανόρθωτα καταστρέψει τον πλανήτη, που κι οι ίδιοι πια κυκλοφορούν μόνο με μάσκες για να μην πεθάνουν από το δηλητήριο που σκόρπισαν. Εξω από το πάρτι τους περιμένει ένα κλουβί-τρέιλερ. Η «Μαύρη Γυναίκα», μία αιχμάλωτη που το επόμενο πρωί θα οδηγηθεί στην καρδιά της ερήμου. Θα την αφήσουν εκεί, κλειδωμένη, χωρίς νερό και τροφή, για να πεθάνει - αργά και βασανιστικά. Κι εκεί, κάτω από τον πύρινο ήλιο ή τον έναστρο ουρανό θα ξεκινήσει μία Οδύσσεια - επιβίωσης, δύναμης, αλληλεγγύης, τιμωρίας, θρήνου. Η Μαύρη Γυναίκα θα περιηγηθεί στην καταστροφή της Γης, στην απόλυτη απάνθρωπη επικράτηση των δυνατών, στην βαθιά λαβωμένη παραίτηση των αδυνάμων. Ενα ταξίδι κατάμαυρο, όσο και το βλέμμα της, αλλά κυνικό, αντίθετα από το βλέμμα της. Γιατί το δικό της, δεν ξέρουμε που, αλλά βρίσκει συνεχώς λόγους να πέφτει πάνω στον κόσμο με καλοσύνη.
O Ολλανδός, αλλά μεγαλωμένος στην Αυστραλία, σκηνοθέτης Ρολφ ντε Χέερ («Charlie's Country», «Ten Canoes») έχει πολλές φορές καταπιαστεί με τον ρατσισμό της χώρας του εναντίον των γηγενών Αβορίγινων. Εδώ όμως θέλει να κάνει κάτι μεγαλύτερο, αλληγορικό και οικουμενικό. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ο λευκός δυτικός κόσμος έχει καταπατήσει κάθε γωνιά της γης - συνυπεύθυνοι οι λαοί του για την υποδούλωση κι εξόντωση (σωματική, κοινωνική, οικονομική) των ιθαγενών της γης που κατέκτησαν. Η Μαύρη Γυναίκα στέκεται ως σύμβολο - δεν έχει όνομα, ταυτότητα, εθνικότητα, γλώσσα. Μόνο σκούρο δέρμα κι ένα κλουβί.
Το 73ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου διεξάγεται φέτος από τις 16 μέχρι και τις 25 Φεβρουαρίου. Το Flix βρίσκεται εδώ για να σας μεταφέρει, ζωντανά, όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες στο ειδικό τμήμα του site που ανανεώνεται συνεχώς.
Το ταξίδι της θα τη βρει, αρχικά, δυνατότερη κι εξυπνότερη όλων. Θα πάει από το θάνατο προς τη ζωή, από την ακατοίκητη ξερή στέπα προς την βλάστηση και τα τρεχούμενα νερά. Δε θα τη δούμε ποτέ να τρώει, ή να πίνει. Μόνο περπατά αδιάκοπα, οπλίζεται, συναναστρέφεται με σύνεση και επιφυλακτικότητα με όσους συναντά. Αγκαλιάζει και προστατεύει τους αδύναμους, περιφρονεί τους δυνατούς (η γελοιοποίηση της κούκλας ενός αστυνομικού σε μουσείο που συναντά είναι κλείσιμο ματιού), αγωνιά για το μέλλον των δικών της. Κι αρχικά ελπίζει. Θα επιστρέψει από όπου την ξερίζωσαν, θα πάρει πίσω όσα της στέρησαν, θα πάει σπίτι της.
Ο ντε Χέερ βάζει την ηρωίδα του σε αρκετές αναμετρήσεις/προβολές του κόσμου μας. Από την πανδημία (δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όλοι φορούν μάσκες όσο πλησιάζουν προς τις πόλεις, ακόμα κι αν οι μάσκες της ταινίας είναι αερίων) μέχρι το #metoo - μία από τις συναντήσεις της είναι μία λευκή οργισμένη γυναίκα/αγρίμι. Εχει μόλις σφάξει τους βιαστές της και απειλεί οτιδήποτε την πλησιάζει. Η Μαύρη Γυναίκα της βάζει τις φωνές για να την ξυπνήσει από την αμετροέπειά της (γιατί το #metoo έχει και οικονομικό και ρατσιστικό πρόσωπο) και μετά τις δίνει και το δικό της όπλο.
Το αφοπλιστικό όμως είναι πώς κινηματογραφεί ο φον Χέερ τη φύση. Πόσο απέραντη η έρημος. Πόσο θεόρατα τα ύψη. Πόσο αφοπλιστικά μεγαλειώδης η ομορφιά της βλάστησης. Κατακτητές και κατακτημένοι μπροστά στη φύση είμαστε ασήμαντοι. Κουκίδες στο χάρτη, κόκκοι της άμμου. Υπάρχουν στιγμές που ακόμα και τα μυρμήγκια είναι πιο ανθεκτικά από εμάς. Και θα πάρουν την εκδίκησή τους.
Με απίστευτη διεύθυνση φωτογραφίας και χρήση διαφορετικών φακών που θα συλλάβουν τις νανολεπτομέρειες της φύσης (ακόμα και της νεκρής φύσης), ο φον Χέερ δημιουργεί ένα μαγικό τέλος του κόσμου. Γιατί αυτό αφηγείται. Τον άνθρωπο στο τέλος του κόσμου. Με μολυσμένα πνευμόνια, ματωμένες σάρκες, αλλά ίδια και απαράλλαχτη ασέβεια απέναντι στον υπόλοιπο πλανήτη. Χωρίς να έχει μάθει κανένα μάθημα. Ποιος θα επιβιώσει;
Είναι ο τίτλος ευθύβολος ή ειρωνικός; Ρητορικός ή αδιέξοδος; Καταφατικός ή ερώτηση; Θα επιβιώσει η καλοσύνη; Τα γεμάτα αγωνία, σπαραγμό, οργή και, ναι, απύθμενη καλοσύνη μάτια της Μαύρης Γυναίκας θα δουν πολλά. Και μετά θα αποφασίσουν για το φινάλε. Ενα φινάλε που δίχασε το κοινό της Berlinale. Γιατί ο καθένας μας έχει την ερμηνεία του για το πώς τελειώνει η ταινία. Δεν ξέρουμε αν η δική μας είναι η σωστή. Ενα όμως είναι σίγουρο: αυτό είναι το φινάλε που μάς αξίζει.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 73ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.
Το 73ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου διεξάγεται φέτος από τις 16 μέχρι και τις 25 Φεβρουαρίου. Το Flix βρίσκεται εδώ για να σας μεταφέρει, ζωντανά, όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες στο ειδικό τμήμα του site που ανανεώνεται συνεχώς.
