Φυσικά, οι θεατές: ο κόσμος που γεμίζει τις αίθουσες του κέντρου και των Αμπελοκήπων, Ιντεάλ, Αστορ, Αστυ, Δαναό, χιλιάδες άνθρωποι με λαμπερά πρόσωπα που κρατούν κάτι από τη χαρά του καλοκαιριού, την ανυπομονησία μπροστά στη σκοτεινή αίθουσα, τον απόηχο μιας καλής ταινίας και ποτάκια μετά. Αυτοί ήταν, είναι και θα είναι οι πρωταγωνιστές του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας. Ανάμεσά τους, ωστόσο, στάθηκαν δημιουργοί που σημαδεύουν τη χρονιά κι αυτές που θα έρθουν. Παρακάτω όσες και όσοι συνάντησε το Flix.
Μισέλ Φράνκο - «Memory»
Ο Μεξικανός πολυβραβευμένος σκηνοθέτης («Μετά τη Λουτσία», «Η Κόρη της Απρίλ», «Νέα Τάξη») δεν είναι άγνωστος στη χώρα μας. Ομως ήταν πρώτη του φορά στην Αθήνα και στις Νύχτες Πρεμιέρας και δήλωσε ενθουσιασμένος με την υποδοχή του κοινού και τις σκεπτόμενες ερωτήσεις που του έκαναν. Το «Memory», η νέα του ταινία που έκανε πρεμιέρα στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βενετίας , με πρωταγωνιστές την Τζέσικα Τσαστέιν και τον Πίτερ Σάρσγκααρντ, ο οποίος κέρδισε και το βραβείο ανδρικής ερμηνείας στο φεστιβάλ, μάς άφησε συγκλονισμένους και μάς έδωσε την ευκαιρία για μία εκ βαθέων συζήτηση για το αν το σινεμά γιατρεύει τα τραύματα της ζωής.
Μιαέλ Φράνκο: Ναι, πάντα οι ταινίες μου στην καρδιά τους κρύβουν ένα μεγάλο τραύμα. Δεν πιστεύω στην ευτυχία - με την έννοια που την κυνηγούν οι άνθρωποι. Δεν θα τους βγάλει πουθενά και θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Πιστεύω στην ευαισθησία - σε ανθρώπους που έχουν τεντωμένες κεραίες και παρατηρούν τη ζωή με ενσυναίσθηση και συμπόνοια. Εδώ οι ήρωές μαυ στέκονται τυχεροί. Συναντιούνται. Αυτό είναι το μεγάλο love story, αν είσαι τυχερός. Οσο κουβαλάς το τραύμα σου, να συναντήσεις έναν ακόμα που κάνει το ίδιο. Να μην τρομάξει και το βάλεις στα πόδια, αλλά να επιτρέψεις στον εαυτό σου να εκτεθεί - με την ελπίδα ότι θα αγαπηθεί. Τις ζωές μας τις φτιάχνουμε. Δεν συμμερίζομαι ότι "κάποτε ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας". Τους εαυτούς μας τους φτιάχνουμε. Αν είσαι τυχερός, η αγάπη βοηθάει...»
Μπάμπακ Τζαλάλι - Fremont
H νέα ταινία του Μπάμπακ Τζαλάλι, «Fremont», ήταν μια από τις πιο πολυαναμενόμενες ταινίες των 29ων Νυχτών Πρεμιέρας. Κι αυτό γιατί θύμιζε κάτι από τις παλιές καλές κλασικές ανεξάρτητες ταινίες του αμερικάνικου σινεμά, και κυρίως ενός από τους αγαπημένους σκηνοθέτες του είδους, του Τζιμ Τζάρμους. Μαζί της γνωρίσαμε και την υπέροχη πρωτοεμφανιζόμενη Αναΐτα Γουάλι Ζάντα, η οποία έπαιζε το ρόλο της Ντόνια στην ταινία, σε μια από τις πιο συναισθηματικές, αστείες και πάνω από όλα αληθινά χαρισματικές ερμηνείες της χρονιάς. Το Flix συνάντησε το Τζαλάλι στην Αθήνα και μίλησε μαζί του για όλα αυτά που δίνουν χρώμα στην (κινηματογραφική) ζωή μας, αλλά και για την συνεργασία του τόσο με άγνωστους όσο και επαγγελματίες ηθοποιούς - και κυρίως με τον Τζέρεμι Αλαν Γουάιτ.
Μπάμπακ Τζαλάλι: «Λίγες μέρες πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα δεν είχαμε βρει ακόμη τον κατάλληλο ηθοποιό για το ρόλο του Ντάνιελ. Ενας από τους πιο στενούς μου φίλους είναι Αμερικανόςσκηνοθέτης, ο Αντόνιο Κάμπος, είχε γυρίσει πριν 16 χρόνια την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο «After School», στην οποία πρωταγωνιστούσε ένας 15χρονος ονόματι Τζέρεμι ΑλανΓουάιτ. Και καθώς μιλούσαμε για τον συγκεκριμένο ρόλο μου πρότεινε να τηλεφωνήσω στον Τζέρεμι. Του απαντώ, μην είσαι γελοίος, δεν πρόκειται να το κάνει αυτό - γιατί ήτανήδη γνωστός χάρη στο «Bear». Τελικά με έπεισε και του τηλεφώνησα. Ηταν πολύ cool τύπος, του έστειλα το σενάριο, το διάβασε κι εκείνο το βράδυ μου έστειλε ένα πολύ ωραίο μήνυμαλέγοντας πόσο του άρεσε. Δυο μέρες αργότερα ήρθε στο Σαν Φρανσίσκο και γυρίσαμε την ταινία, οι δύο πρώτες μέρες των γυρισμάτων της Αναΐτα ήταν οι σκηνές με τον Τζέρεμι. Κατευθείαν τη ρίξαμε στα βαθιά, αλλά δεν ήταν καθόλου αγχωμένη γιατί δεν ήξερε πόσο γνωστός ηθοποιός ήταν πραγματικά, αλλά γνώριζε πως ήταν επαγγελματίας. Αφού τελείωσε τα γυρίσματα των σκηνών της μαζί του, γυρίσαμε τις σκηνές μέσα στο αυτοκίνητο. Οδηγούσαμε και ξαφνικά άκουσε φωνές, αναρωτήθηκε τι συμβαίνει. Καλέσαμε στο πλατό και ο παραγωγός είπε, τίποτα, ήταν απλώς ο Τζέρεμι που έβγαινε από ένα καφέ και ο κόσμος στο δρόμο ούρλιαζε. Τότε μόνο κατάλαβε κι εκείνη. Ηταν τόσο ταπεινός και τόσο ευγενικός με την Αναΐτα. Αλλά νομίζω ότι η Αναΐτα ξεκινώντας, ας πούμε, την κινηματογραφική της ζωή απέναντί του, κέρδισε την αυτοπεποίθηση για να κάνει το υπόλοιπο γύρισμα.»
Αλβαρο Γκάγκο - Matria
Το «Matria», το συγκλονιστικό πορτρέτο μιας σκληρά εργαζόμενης γυναίκας που γυρίστηκε στην πατρίδα του Αλβαρο Γκάγκο, τη Γαλικία στη βορειοδυτική Ισπανία, βασίζεται στην ομότιτλη μικρού μήκους ταινία του ίδιου και αποτελεί την πρώτη του σκηνοθετική προσπάθεια σε μεγάλου μήκους, την οποία οδηγεί η θηριώδης, συγκλονιστική ερμηνεία της Μαρία Βάσκεζ. Μια ταινία η οποία έκανε τους πάντες να αναγνωρίσουν το ταλέντο του, ως έναν από τους νέους Ισπανούς σκηνοθέτες που αξίζουν την προσοχή μας. Το Flix μίλησε με τον Γκάγκο στην Αθήνα, όπου βρέθηκε ως καλεσμένος των 29ων Νυχτών Πρεμιέρας, για την πολιτική στο σινεμά, τον φεμινισμό αλλά και το νόημα της πραγματικής πατρίδας.
Αλβαρο Γκάγκο: «Νομίζω ό,τι κάνουμε είναι πολιτικό. Αλλά πιστεύω ότι ο κινηματογράφος πρέπει να βάλει το συναίσθημα στο επίκεντρο. Και μέσα από τις οικείες ιστορίες που απεικονίζουμε, η πολιτική του φυτρώνει, ανθίζει. Γιατί αν βάλουμε το πολιτικό μόνο στην επιφάνεια φτιάχνουμε απλώς φυλλάδια. Και δεν έχω τίποτα κατά των φυλλαδίων. Είναι υπέροχα, αλλά υπάρχουν ήδη. Πιστεύω επίσης ότι ένα ρίγος στη θάλασσα μιας ταινίας μπορεί να επηρεάσει πολιτικά, μπορεί να δημιουργήσει ένα κύμα, να γίνει κάτι πολύ περισσότερο... Είναι μεγαλύτερο και ευρύτερο από οποιαδήποτε ομιλία που μπορείτε να ακούσετε εκεί έξω. Και αυτό προσπάθησα να κάνω. Ισως υπάρχουν κάποια μέρη στην ταινία που οι πολιτικές μου απόψεις είναι ενσωματωμένες στην καρδιά της. Αλλά προσπαθώ να καταλάβω αυτό που μόλις είπα στην ταινία. Είναι επίσης ένα ταξίδι για μένα. Προσπαθώ να πάω προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά ναι, νομίζω πως ό,τι κάνουμε στη δημιουργία ταινιών είναι σίγουρα πολιτικό.»
Μόλι Μάνινγκ Γουόκερ - How to Have Sex
Το ντεμπούτο τής Βρετανίδας Μόλι Μάνινγκ Γουόκερ, συμπαραγωγή της ελληνικής Heretic, γυρισμένο στα Μάλια της Κρήτης και βραβευμένο ως Καλύτερη Ταινία από το Ενα Κάποιο Βλέμμα του φετινού Φεστιβάλ Καννών, δίνει ένα σύγχρονο, ιδρωμένο ορισμό της ερωτικής συναίνεσης (διαβάστε περισσότερα εδώ). Η Μόλι, σχεδόν πολιτογραφημένη Ελληνίδα πλέον, σάρωσε τις Νύχτες Πρεμιέρας με το κέφι, την αμεσότητά της, αλλά και τη διακριτική σκληρότητα της ταινίας της. Το Flix την είχε συναντήσει στις Κάννες κι εκεί η σκηνοθέτης-σεναριογράφος μίλησε για τις γκρίζες περιοχές τής βίας και του εξαναγκασμού.
Μόλι Μάνινγκ Γουόκερ: «Πολλές φορές στις ταινίες βλέπεις επιθέσεις κατά γυναικών με πολύ βίαιο τρόπο, να τις τραβάνε σε σκοτεινά δρομάκια, να τους προκαλούν κυριολεκτικά τραύματα. Για μένα η γυναικεία συγκατάθεση έχει πολύ περισσότερες αποχρώσεις από αυτό. Διαπερνά κάθε είδους σχέση μας, όχι μόνο τις ερωτικές κι η άσκηση βίας, σωματικής αλλά και ψυχολογικής, μπορεί να είναι καμουφλαρισμένη με πολλούς τρόπους. Επιπλέον, όταν βλέπω σκηνές βιασμού στο σινεμά ή στην τηλεόραση κυρίως τρομάζω, ειδικά για ανθρώπους που έχουν υποστεί κάτι τέτοιο είναι σαν να τους προκαλείς ένα επιπλέον τραύμα. Οπότε επέλεξα, στην ταινία μας, να επικεντρωθώ στο πρόσωπο της ηρωίδας μου, της Τάρα, όχι σε κάποια βίαιη πράξη κι από εκεί να διερευνήσουν και ν' αντιληφθούν οι θεατές τι σημαίνει εξαναγκασμός, σε πόσο μεγάλο εύρος μπορεί να λειτουργήσει η ανθρώπινη πίεση.»
Ανα Χιντς - Smoke Sauna Sisterhood
Η Ανα Χιντς ήταν, κατά γενική ομολογία, «γαμώ τα παιδιά». Μια εξωστρεφής, ζεστή, γεμάτη ενθουσιασμό παρέα, ταυτόχρονα μια βαθιά σκεπτόμενη, θαρραλέα και τρυφερή δημιουργός. Το ντοκιμαντέρ της, «Smoke Sauna Sisterhood», που θα βγει σύντομα στις αίθουσες από τη Filmtrade, βραβευμένο στο Σάντανς και με επίσημη συμμετοχή στο περίοπτο CPH:DOX, περνά μιάμιση ώρα (και, ως γύρισμα, επτά χρόνια!), μέσα σε μια σάουνα καπνού, όπου γυναίκες διαφορετικών ηλικιών και σχέσεων μοιράζονται μικρότερα, μεγαλύτερα, καθοριστικά μυστικά, πολύτιμες σκέψεις και μια αναζωογονητική, αποκαλυπτική προσέγγιση της ύπαρξής τους. Η Ανα μίλησε στο Flix, μεταξύ άλλων, για το πώς και πού η ταινία της συναντά όχι το αυτονόητο, γυναικείο κοινό, αλλά το ανδρικό.
Ανα Χιντς: «Ταξιδεύω πολύ με την ταινία κι έχω μεγάλη ανταπόκριση από άντρες στο κοινό. Η ανταπόκρισή τους είναι τεράστια, μου γράφουν μηνύματα, οπωσδήποτε δεν είναι μια ταινία μόνο για γυναίκες κι αυτό είναι το καταπληκτικό. Νομίζω έχει να κάνει με τις προκαταλήψεις μας. Οταν μιλάω στο κοινό, λέω ότι το πρόβλημα δεν είναι οι άνθρωποι που γεννήθηκαν σε ανδρικό σώμα, αλλά οι πατριαρχικές μας πεποιθήσεις κι αυτό πηγαίνει παραπέρα από το φύλο. Και στην ταινία βλέπεις μητέρες που μεταφέρουν το ανδρικό βλέμμα στις κόρες τους. Τις πατριαρχικές αντιλήψεις τις συναντάς και σε γυναικεία και σε ανδρικά κορμιά. Πολλοί άνδρες επικοινωνούν μαζί μου και ψάχνουν αυτό που βλέπουν στην ταινία, έναν ασφαλή τόπο για να μοιράζονται τις σκέψεις τους. Επίσης βλέπουν το πώς αποτυπώνεται το γυναικείο σώμα στην ταινία και, ακριβώς, συνειδητοποιούν τη δική τους, ανδρική ματιά. Και εκείνοι υποφέρουν από τις πατριαρχικές αντιλήψεις, αυτή την πίεση να είσαι πολύ δυνατός, ποτέ ευάλωτος. Οπότε το μήνυμά μου απευθύνεται σ’ όλη την ανθρωπότητα: ας μη φοβόμαστε το άβολο, το αμήχανο, τις εμπειρίες μας, όσο ντροπιαστικές ή επώδυνες. Ούτε και να εξοστρακίζουμε ανθρώπους που γεννήθηκαν σ’ ένα ανδρικό σώμα. Ολους πρέπει να τους ενθαρρύνουμε να συνδέονται με τον εαυτό τους και με τις αδυναμίες τους. Στην Εσθονία πολλοί άντρες μου γράφουν και μου ζητούν να κάνω άλλη μια ταινία, το "Smoke Sauna Brotherhood"! Αλλά πρώτα πρέπει να φτιάξουν, οι ίδιοι, αυτή την "αδελφότητα". Γιατί κι οι άνδρες πηγαίνουν στη σάουνα, αλλά μιλάνε για βλακείες.»
Λιόνι Μπένες - «Στο Γραφείο Καθηγητών» (The Teachers' Lounge)
Μάς είχε συστηθεί στη «Λευκή Κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε όταν ήταν μόνο 17 χρονών, αλλά αυτός είναι ο πρώτος της πρωταγωνιστικός ρόλος. Αμεση, απλή, αλλά παθιασμένη και πανέξυπνη στις απαντήσεις της, η γερμανίδα πρωταγωνίστρια του «Teacher's Lounge» Λιόνι Μπένες ήταν αυτό ακριβώς που περίμενε κανείς όταν χάζευε την αριστοτεχνική, μελετημένη ερμηνεία της. Τα ίδια τεράστια, λαμπερά, γεμάτα εκφραστικότητα μάτια, τα οποία λες και συμπλήρωναν τα λόγια της, η ίδια αναγκαιότητα να σκαλίσει κανείς κάτω από την επιδερμίδα των πραγμάτων και να μην πει τα προβλέψιμα, η ίδια χαρά όταν καταλάβαινε ότι η δουλειά της επικοινώνησε - είχε μία επίδραση. Ως καθηγήτρια που προσπαθεί να κάνει το σωστό όταν αναφέρονται περιστατικά κλοπής, η Μπένες μάς μίλησε για το πόσο μεγάλη πρόκληση είναι να παίζεις με το σώμα και το βλέμμα...
Λιόνι Μπένες: «Ο μεγάλος εφιάλτης είναι όταν έχεις ένα κακογραμμένο σενάριο. Αυτή είναι η πρόκληση. Εδώ, το σενάριο του Ιλκερ και του Γιοχάνες ήταν κέντημα. Δεν χρειαζόταν να κάνω έρευνα, δεν χρειαζόταν να πάω η ίδια σε σχολεία και να καταγράψω την πίεση που δέχονται οι καθηγητές. Ηταν όλα έτοιμα, καλογραμμένα, σε σωστές αναλογίες και σωστό τόνο. Ο τόνος υπαγόρευσε και τη δική μου ερμηνεία. Επρεπε να κρατάω την καταιγίδα που περνάει η ηρωίδα κάτω από το δέρμα μου, να την βγάζω μόνο με σωματική και εκφραστική ερμηνεία. Και πάλι, αυτό δεν το θεωρώ πρόκληση. Το θεωρώ απόλαυση. Σιχαίνομαι τους ρόλους όπου η ηρωίδα κάνει αυτό που ταυτόχρονα λέει και λίγο μετά το εξηγεί πιο αναλυτικά, ώστε να μην το «χάσει» το κοινό. Σ' αυτό το σενάριο γινόντουσαν τρία -εντελώς διαφορετικά αλλά το ίδιο πιεστικά- πράγματα ταυτόχρονα. Οπως στη ζωή....»
Nτενίς Σελίλογκλου - «Ξερά Χόρτα» (About Dry Grasses)
Ο πρωταγωνιστής του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν δε θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετικός από τον ανασφαλή, κουτοπόνηρο, χαμένο στην διεκδίκηση της machο πατριαρχικής του ταυτότητας. ήρωά του. Ο Ντενίς κάθισε απέναντί μας τόσο ευπρεπής, μειλίχιος, ειλικρινής - έτοιμος να ακούσει (σχεδόν περισσότερο από ό,τι να σχολιάσει), Απολογήθηκε για τα μέτρια αγγλικά του, με μόνη αγωνία ότι ίσως να μην μπορούσε να μεταφέρει τις απόψεις του, όσο ξεκάθαρα θα ήθελε. Δεν έπρεπε να ανησυχεί καθόλου. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις που έχουμε ποτέ κάνει, κινήθηκε από τις τεχνικές του Τσεϊλάν, τις τόσο παρόμοια πατριαρχικές κοινωνίες Τουρκίας-Ελλάδας και έφτασε μέχρι τον Ντοστογιέφσκι και τον Κάφκα.
Nτενίς Σελίλογκλου: «Αυτή η ταινία ήταν πολύ σημαντική για μένα, για πάρα πολλούς λόγους. Η διαδρομή μου με τον ρόλο του «Σαμέτ» με βοήθησε να καταλάβω πολλά πράγματα, βαθιά ριζωμένα μέσα μου. Να επιλύσω δικά μου θέματα, να δώσω απαντήσεις στον εαυτό μου. Οταν τελείωσε ένιωσα ένα τεράστιο βάρος να φεύγει από πάνω μου. Απελευθερώθηκα. Αρχισα να βλέπω τη ζωή πολύ πιο αισιόδοξα, πολύ πιο ισορροπημένα. Ξέρετε, πολλές φορές ανέτρεξα στην αγάπη μου για τον Κάφκα - στην Μεταμόρφωση. Συνήθως χανόμαστε στο να κοιτάμε το γιγαντιαίο αποκρουστικό έντομο. Κι όχι την πεταλούδα, που θα τα αφήσει όλα αυτά πίσω και θα πετάξει στο φως...»
Το 28ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας θα διεξαχθεί φέτος από τις 27 Σεπτεμβρίου μέχρι και τις 9 Οκτωβρίου 2022. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο cinemagazine στο επίσημο site των Νυχτών Πρεμιέρας, στην επίσημη σελίδα του Φεστιβάλ στο Facebook, στον επίσημο λογαριασμό του στο Instagram και το Twitter.
