Το 22ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συμβαίνει, ήδη από τις 19 ως και τις 28 Μαΐου, online, με ελεύθερες προβολές των ταινιών. Σε μια περίοδο που η πραγματικότητα προκαλεί τα όρια της φαντασίας, γιατί και πώς ένας θεατής επιλέγει να δει ντοκιμαντέρ;
Στον Α/Κατάλογο του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, βρίσκουμε είκοσι λόγους / οδηγίες, με την υπογραφή του Διευθυντή του, Ορέστη Ανδρεαδάκη.
Το 22ο online Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται από τις 19 μέχρι και τις 28 Μαΐου. Διαβάστε εδώ όλες τις οδηγίες χρήσης για να ζήσετε ολοκληρώμενα την εμπειρία των ταινιών και των παράλληλων δράσεων της διοργάνωσης.
Διαβάστε, ακόμα, τη συνέντευξη με το διευθυντικό δίδυμο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ελίζ Ζαλαντό και Ορέστη Ανδρεαδάκη: «Καμία παραχώρηση, αλλά τις αλλαγές δεν τις φοβόμαστε»
Διαβάστε το κείμενο και δείτε, παρακάτω, το απόσπασμα της έκδοσης
Το ντοκιμαντέρ, η μίμηση της πραγματικότητας και η μη πραγματικότητα των μιμήσεων
20 σκέψεις για το ντοκιμαντέρ στο 2020
Από τον Ορέστη Ανδρεαδάκη
I. Τα ντοκιμαντέρ δεν είναι πια ντοκιμαντέρ – ή, για να είμαστε ακριβείς, δεν ήταν ποτέ ντοκιμαντέρ. Ηταν κανονικές ταινίες. Φυσικά, είχαν αρχή, μέση και τέλος. Αν και όχι πάντα με αυτή τη σειρά. Και δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να μιμούνται μια πράξη.
II. Η μίμηση μιας πράξης είναι η ουσία και το θεμέλιο κάθε θεάματος. Και των ταινιών. Και των ντοκιμαντέρ, βεβαίως. Αν τώρα αυτή η πράξη είναι «σπουδαία και τελεία», όπως λέει ο Αριστοτέλης, τόσο το καλύτερο για το θέαμα. Αν δεν είναι, τόσο το χειρότερο για την πράξη.
III. Για να γίνει αυτή η πράξη θέαμα, πρέπει να υπάρχει κοινό. Κοινό πρόθυμο να εξαπατηθεί.
IV. Το θέαμα, για να εξαπατήσει το κοινό, πρέπει να είναι αληθοφανές. Ακόμα και αν η πράξη την οποία μιμείται είναι εντελώς φανταστική ή ψεύτικη. Το ψέμα εξάλλου δεν ήταν ποτέ εμπόδιο της αληθοφάνειας. Το αντίθετο μάλιστα.
V. Η μίμηση μιας αληθοφανούς φανταστικής πράξης είναι εύκολη υπόθεση. Γι’ αυτό και τα μούλτιπλεξ έχουν πλέον μετατραπεί σε πολυκατοικίες υπερηρώων. Σε κάθε όροφο και μια διαφορετική οικογένεια.
VI. Η μίμηση μιας αληθοφανούς ψεύτικης πράξης είναι ακόμα ευκολότερη. Αρκεί να δεις ένα τηλεοπτικό ριάλιτι και θα το διαπιστώσεις.
VII. Τα δύσκολα αρχίζουν όταν κάποιος θέλει να μιμηθεί μια πραγματική πράξη. Κυρίως διότι το φαινόμενο αυτό στερείται αξιοπιστίας. Η πραγματικότητα ήταν ανέκαθεν το αντίθετο της αξιοπιστίας. Ολοι οι δημαγωγοί, από τον Κλέωνα μέχρι τον Τραμπ, το γνωρίζουν καλά.
VIII. Οι πραγματικές πράξεις χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: τις αυθεντικά πραγματικές και τις σχεδόν πραγματικές.
IX. Οι σχεδόν πραγματικές πράξεις εξαπατούν πια ελάχιστα το κοινό. Για να συμβεί αυτό, απαιτείται η συμβολή κορυφαίων σκηνοθετών. Ενα είδος υπό εξαφάνιση.
X. Οι αυθεντικά πραγματικές πράξεις συνήθως γίνονται ντοκιμαντέρ.
XI. Οι αυθεντικά πραγματικές πράξεις είναι πραγματικές μόνο όσο συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας. Οταν γίνονται θέαμα, παύουν να είναι πραγματικές. Ρωτήστε τη Ρένι Ρίφενσταλ και θα σας το επιβεβαιώσει.
XII. Το κοινό των ντοκιμαντέρ είναι προθυμότερο να εξαπατηθεί. Γι’ αυτό και συχνά συναρπάζεται και συγκινείται περισσότερο απ’ ό,τι στις ταινίες με υπόθεση.
XIII. Οι ταινίες με υπόθεση έχουν πλέον ασθενέστερες υποθέσεις από τα ντοκιμαντέρ.
XIV. Στα ντοκιμαντέρ, η υπόθεση είναι υπερπραγματική. Υπερβαίνει την πραγματικότητα και την ανακατασκευάζει. Την επηρεάζει. Τη διορθώνει. Ρωτήστε τον Ερολ Μόρις, θα σας πει το μυστικό.
XV. Το ντοκιμαντέρ όμως δεν είναι μόνο «μίμηση ολοκληρωμένης πράξης», για να μνημονεύσουμε και πάλι τον Αριστοτέλη, αλλά «μιμείται και γεγονότα που προκαλούν τον φόβο και τον οίκτο».
XVI. Τα καλύτερα ντοκιμαντέρ μιμούνται γνωστές ιστορίες. Κανένας δεν βαριέται να τις ξαναδεί. Στο πρώτο ντοκιμαντέρ της Ιστορίας, τους Πέρσες του Αισχύλου, οι θεατές ήξεραν απέξω τα πραγματικά γεγονότα, αφού τα είχαν ζήσει. Η σκηνική τους μίμηση όμως τους ξετρέλανε.
XVII. Και με άγνωστες ιστορίες έχουν γίνει εξαιρετικά ντοκιμαντέρ. Μόνο που η μίμηση είναι δυσκολότερη. Και η εξαπάτηση ευκολότερη.
XVIII. Για να πετύχεις μια καλή μίμηση στο ντοκιμαντέρ, πρέπει να είσαι πάρα πολύ διαβασμένος, αλλιώς μένεις στην ίδια τάξη. Ναι, ο Ρόμπερτ Φλάερτι έβαλε τον Νανούκ να μιμηθεί τον εαυτό του. Για να το κάνει όμως αυτό, πέρασε έναν χειμώνα στους πάγους και μελέτησε τις συνήθειές του.
XIX. Οταν βλέπετε λοιπόν ένα ντοκιμαντέρ, μην αναζητάτε την αλήθεια της πράξης, αλλά την αλήθεια της μίμησής της.
XX. Οταν βλέπετε ένα ντοκιμαντέρ, μην ξεχνάτε ότι η μίμηση –η ουσία και το θεμέλιο κάθε θεάματος– εφευρέθηκε όχι για να επιβεβαιώσει την πραγματικότητα, αλλά για να την ανακατασκευάσει.
