«Ο κόσμος του σινεμά χάνει μια από τις πιο αιχμηρές, εφευρετικές και αταξινόμητες φωνές του. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους τον υποστήριξαν κατά τη διάρκεια αυτού του μεγάλου και μερικές φορές μοναχικού αγώνα.»
Και τα τρία επίθετα που χρησιμοποιήσε η οικογένεια του Πίτερ Γουότκινς για να ανακοινώσει το θανατό του σε ηλικία 90 ετών στη μικρή πόλη του Φελετίν στην κεντρική Γαλλία όπου και διέμενε τα τελευταία 25 χρόνια, είναι ιδιαζόντως εύστοχα για να περιγράψουν έναν κινηματογραφιστή που υπήρξε πρωτοπόρος και καινοτόμος, αλλά πριν από αυτό πολιτικά ευαίσθητος σχεδόν στα όρια του ακτιβισμού με πυρήνα του έργου του την κοινωνική πάλη σε όλες της τις - τρομακτικές - εκφάνσεις.
Ο Πίτερ Γουότκινς γεννήθηκε το 1935 στο Νόρμπιτον του Σάρεϊ, σπούδασε στη Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης και μετά από μια σειρά μικρού μήκους ταινιών, το 1962 έγινε μέρος του BBC. Ηδη από το πρώτο του ντοκιμαντέρ, το «Culloden» του 1964 - για τη μάχη του Καλόντεν το 1746 - έδειξε το διακριτό του στιλ, με μίξη τεκμηρίωσης και δραματοποιημένης αναπαράστασης αλλά και την τεχνική των talking heads που ενσωματώνται μέσα στην ίδια την Ιστορία.
Culloden
Το 1965 γύρισε το «The War Game», την ταινία που μετά την κατ'εξαίρεση κυκλοφορία της στους κινηματογράφους του χάρισε το Οσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ, αλλά οδήγησε και στην πρώτη σπουδαία πράξη της έντονα πολιτικής πλευράς του έργου του. H ταινία, ένα ψευδοντοκιμαντέρ βασισμένο σε επιστημονικές έρευνες για το μετά μιας πυρηνικής επίθεσης στη Βρετανία, κόπηκε από το BBC ως «πολύ τρομακτικό» για να προβληθεί πρώτη φορά το 1985 στην επέτειο από τα 40 χρόνια της επίθεσης στη Χιροσίμα.
Η ιστορία θέλει τον Τζον Λένον και τη Γιόκο Ονο να αναφέρουν το «The War Game» ως αφετηρία της μεγάλης τους ειρηνικής επανάστασης το 1969: «Ενα γράμμα που πήραμε από έναν τύπο με το όνομα Πίτερ Γουότκινς που έκανε μια ταινία με τίτλο "The War Game". Ηταν ένα τεράστιο γράμμα για όλα όσα είχαν συμβεί - πως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ελέγχονται και όλα αυτά που όλοι μας τελικά γνωρίζουμε. Μας έλεγε πως άνθρωποι με τη δική μας θέση έχουμε ευθύνη για χρησιμοποιούμε τα μέσα για την ειρήνη στον κόσμο. Αυτό το γράμμα καπως τα ξεκίνησε όλα.»
The War Game
H εμπειρία του «The War Game» τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τη Βρετανία. Εκτοτε γύρισε όλες τις ταινίες του σε διαφορετικές χώρες. Το «Punishment Park» στις Ηνωμένες Πολιτείες, το «The Gladiators» στη Σουηδία, το «Edvard Munch» στη Νορβηγία, το «Evening Land» στη Δανία και την «Κομμούνα» στη Γαλλία.
Εχω βαρεθεί να βρίσκομαι μέσα σε μια ζώνη ασφαλείας. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να κάνω τους θεατές να πιστέψουν ότι δεν βλέπουμε μια ταινία, ή μια "Ιστορία", αλλά πως αυτό που βλέπουν στην οθόνη συμβαίνει στην πραγματικότητα εκείνη τη στιγμή μπροστά τους.»
Ολες οι ταινίες του, με χαρακτηριστικά τη μεγάλη τους διάρκεια (η «Κομμούνα», η τελευταία του ταινία, διαρκεί 346 λεπτά, ενώ το «Resan» του 1986 14 ώρες), χρησιιμοποιούν τις τεχνικές του ψευδοντοκιμαντέρ, προκειμένου να παρουσιάσουν υποθετικές καταστάσεις, υποθετικές βιογραφιές, υποθετικές τελικά υποθέσεις για τον κόσμο και πώς αυτές ερμηνεύονται από καθημερινούς ανθρώπους - με ερασιτέχνες να υποδύονται τα κάθε φορά taking heads, σε αυτοσχεδιασμούς που η κάμερα συλλαμβάνει ως συνέχεια και «εκτός» γυρίσματος, σε μια διαλεκτική της τεκμηρίωσης με την πραγματικότητα της κατασκευής της που εκπλήσσει και τελικά αφυπνίζει.
Η πεποίθηση του Πίτερ Γουότκινς πως το μέσο του σινεμά, τέχνη σε κάθε περίπτωση, οφείλει να δίνει φωνή σε όσους δεν έχουν πρόσβαση στο δημόσιο λόγο αλλά και ο αγώνας του για μια τηλεόραση που θα μπορούσε να είναι καθοριστική στη διαμόρφωση του μοντέρνου κόσμου, παρέμειναν μέχρι και το τέλος της ζωής του αρχές πάνω στις οποίες απλώθηκε το μεγάλων διαστάσεων έργο του και την ίδια στιγμή η επίδρασή του σε όλες τις νεότερες γενιές κινηματογραφιστών.
Edvard Munch
The Journey
Punishment Park
«Εχω βαρεθεί», έλεγε σε συνέντευξη του στον Ρότζερ Εμπερτ, «να βρίσκομαι μέσα σε μια ζώνη ασφαλείας. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να κάνω τους θεατές να πιστέψουν ότι δεν βλέπουμε μια ταινία, ή μια "Ιστορία", αλλά πως αυτό που βλέπουν στην οθόνη συμβαίνει στην πραγματικότητα εκείνη τη στιγμή μπροστά τους.»
Ανακαλύψτε περισσότερα για τον Πίτερ Γουότκινς στο επίσημο site του.