Ο ρόλος της Μέριλ Στριπ στο γκαλά του National Board of Review (δείτε εδώ αναλυτικά τα βραβεία που ανακοινώθηκαν στις αρχές Δεκεμβρίου 2013) ήταν να ανέβει στη σκηνή και με δυο λόγια να παρουσιάσει το βραβείο Α' Γυναικείου ρόλου στην ταλαντούχα συνάδελφο και υποψήφια στην οσκαρική κούρσα φέτος, Εμα Τόμσον («Η Μαγική Ομπρέλα»). Ερμηνεύοντας την συγγραφέα της «Μέρι Πόπινς», Π. Λ. Τράβερς, και την ιστορική σύγκρουσή της με τον κινηματογραφικό μεγιστάνα Γουόλτ Ντίσνεϊ, ο οποίος επέμενε (όσο εκείνη αρνιόταν πεισματικά) στην μεταφορά της ηρωίδας στην μεγάλη οθόνη, η Τόμσον κλέβει πραγματικά την παράσταση και φωτίζει με το ταλέντο της μία παρεξηγημένη προσωπικότητα. Θα της άξιζε λοιπόν κάθε αναγνώριση από μία εξίσου σημαντική, μεγάλη κυρία της υποκριτικής. Κάτι που η Στριπ θα έκανε αναμφίβολα με γενναιοδωρία και αυτοπεποίθηση. Και το έκανε. Αλλά... δεν περιορίστηκε μόνο σ' αυτό!
Η Στριπ ανέβηκε στο πόντιουμ του National Board of Review με κέφια. Το δήλωσε εξ αρχής: «Μπορώ να σας δώσω το σύντομο, χαριτωμένο, κάπως αστείο λόγο μου, ή μπορώ να σας διαβάσω την μεγάλη, πικρή, αλλά πιο αληθινή εκδοχή του. Θα ήθελα να ψηφίσετε - και το εννοώ σοβαρά! Δεν έχω πρόβλημα, ευχαρίστως να σας διαβάσω το σύντομο λόγο - θα ήθελα βέβαια να ακούσετε τον μεγάλο. Πείτε μου!» Οταν το κοινό χειροκρότησε ένθερμα και κάποιος ακούστηκε να φωνάζει «τόλμησέ το!», η Στριπ προειδοποίησε ξανά: «Αν κάποιος θέλει να αποχωρήσει, να το κάνει τώρα» και ξεκίνησε...
Κάποιοι από τους στενούς συνεργάτες του Γουόλτ Ντίσνεϊ το παραδεχόντουσαν από τότε ανοιχτά: δεν χώνευε τις γυναίκες. Ο Γουόρντ Κίμπαλ, ο οποίος ήταν ένας από τους μεγαλύτερους σκιτσογράφους του, ένα από τα μέλη της αυθεντικής ομάδας των «Nine Old Men» και δημιουργός εμβληματικών φιγούρων της Disney (όπως ο «Τρελοκαπελάς»), το είχε δηλώσει ξεκάθαρα: «δε χωνεύει τις γυναίκες και τις γάτες». Αυτή η παραδοχή τείνει να συνοδεύεται από μία κληροδοτημένη εντύπωση, ένα γνωμικό που κουβαλάμε και ενισχύεται συνεχώς: οι περισσότεροι καλλιτέχνες είναι παράξενοι, εκκεντρικοί ή και ενοχλητικοί, δύσκολοι, τραυματισμένες προσωπικότητες. Το ξέρουμε, το βλέπουμε αυτό στη δουλειά μας. Ο Μότσαρτ, ο Βαν Γκογκ, ο Ταραντίνο, ο Εμινεμ. Ο Εζρα Πάουντ είχε πει κάποτε: «δεν έχω γνωρίσει ποτέ κανέναν μεγάλο καλλιτέχνη που η αξία του να μην ήταν αντίστοιχη της κακής του συμπεριφοράς». Ε λοιπόν, εγώ ξέρω κάποια που το καταρρίπτει αυτό. Την Εμα Τόμσον.
Οχι μόνο δεν είναι κακότροπη, είναι κυριολεκτικά μία αγία. Αυτό το γνωμικό τουλάχιστον σε παρηγορούσε (αν δεν ήσουν σπουδαίος, τουλάχιστον ήσουν καλός άνθρωπος), αλλά η Εμα σε κάνει να θέλεις να αυτοκτονήσεις γιατί είναι μία υπέροχη καλλιτέχνις. Είναι συγγραφέας, είναι ηθοποιός, είναι σκεπτόμενη, είναι μία ζωντανή, παλλόμενη συνείδηση. Η Εμα ζυγίζει πολύ προσεχτικά τις επιλογές της, προσέχει τι λιθαράκι θα προσθέσει τον πολιτισμό μας. Σκέφτεται «θα βοηθήσει αυτό τον κόσμο;», κι όχι «αν θα ενισχύσει αυτό την καριέρα της», ούτε αν «θα της χαρίσει εκατομμύρια». Ούτε ακόμα αν «με εκφράζει εμένα αυτό; Εμένα; ΕΜΕΝΑ; Τον μοναδικό, υπέροχο εγωισμό μου, την ματαιοδοξία κι την υστεροφημία μου». Εγώ από την μεριά μου δεν είμαι έτσι. Ακολουθεί μία φράση που έχω στο συμβόλαιό μου με την Disney. Και μιλάω σοβαρά. «Θα μου προσφέρει αυτή η ταινία ένα σίκουελ; Ενα κότερο; Ενα μεγάλο διαφημιστικό συμβόλαιο;»
Ο Εζρα Πάουντ πιθανότατα είπε αυτή τη σοφή φράση για να δικαιολογηθεί ο ίδιος: ήταν διαβόητα ρατσιστής. Η ποίησή του βέβαια, τα έργα που κληρονομήσαμε, ξεπλένουν την προσωπικότητά του. Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ από την άλλη, ο οποίος και αυτός χάρισε και χαρίζει τόση χαρά σε εκατομμύρια παιδιά κάθε ηλικίας, πόσο γνωρίζουμε ότι υπήρξε κι αυτός ρατσιστής; Οτι ίδρυσε και στήριξε ένα από τα πρώτα αντι-Εβραϊκά λόμπι της κινηματογραφικής βιομηχανίας; Κι ότι αναμφισβήτητα υπήρξε μισογύνης, με απόδειξη την πολιτική της εταιρίας του. Θα σας διαβάσω την απάντησή του σε μια νεαρή κοπέλα, την Μέρι Φορντ από το Αρκάνσας, η οποία έστειλε αίτηση για να πάρει μέρος στο εκπαιδευτικό του πρόγραμμα σχεδιαστών. Και θα σας το διαβάσω απόψε εδώ, προς τιμή της Εμα Τόμσον, γιατί ξέρω ότι θα την ξεσηκώσει, καθώς είναι κι εκείνη μία ασυμβίβαστη φεμινίστρια, που τρώει τέτοιους άντρες για πρωινό, όπως κι εγώ!
«Αγαπητή δεσποινίς Φορντ. Λάβαμε την αίτησή σας στο τμήμα σκίτσου και ζωγραφικής. Ομως δεν προσλαμβάνουμε γυναίκες για καμία δημιουργική εργασία στην εταιρεία μας. Ο σχεδιασμός και το σκιτσάρισμα των καρτούνς γίνεται αποκλειστικά από άνδρες. Για αυτό το λόγο δεν παίρνουμε υπόψη μας αιτήσεις από κορίτσια για το εκπαιδευτικό σχεδιαστικό μας πρόγραμμα. Η μόνη θέση εργασίας για γυναίκες στα γραφεία μας είναι αυτή των ανθρώπων που ξεπατικώνουν τα σχέδια των αντρών σε ριζόχαρτο και γεμίζουν τις γραμμές με μελάνι - πάντα ακολουθώντας πιστά οδηγίες...»
Βλέποντας την «Μαγική Ομπρέλα» μπορώ να φανταστώ τη δυσαρέσκεια του Γουόλτ Ντίσνεϊ που έπρεπε να παλέψει επί 20 χρόνια για να κερδίσει τη συμπάθεια της Π. Λ. Τράβερς - γιατί τόσο του πήρε για να εξασφαλίσει τα δικαιώματα του βιβλίου της. Πρέπει να τον σκότωνε το γεγονός ότι έπρεπε να υποκύπτει σε μία γυναίκα, σε ένα ισάξια δύσκολο και ισάξια ταλαντούχο πλάσμα. Σε μία προσωπικότητα που δεν υπέκυπτε στη διαβόητη γοητεία του, απέρριπτε τη λαϊκή του δημοσιότητα, τα ταλέντα και τη φαντασία του. Την παρεξήγησε και τον παρεξήσε. Γιατί όταν καθόμαστε αναπαυτικά και βολεμένα πάνω στη δική μας σημαίνουσα θέσα και αναλωνόμαστε σε μία αμοιβαία καχυποψία, καταλήγουμε να απαξιώνουμε τη δουλειά του άλλου και να κάνουμε λάθη και για τον ίδιο και για τα κίνητρά του.
Το οποίο μου θυμίζει όλη αυτή την οσκαρική κούρσα των βραβείων. Η οποία είναι, στ' αλήθεια, μία γελοιότητα! Εχουμε τόσες υπέροχες ταινίες φέτος, το να ξεχωρίσουμε μία είναι άδικο. Από την άλλη, ναι, είναι μία ευκαιρία για να γιορτάσουμε τη δουλειά μς και είμαι περήφανη που είμαι σήμερα εδώ, ανάμεσα σε τόσους καλλιτέχνες. Είμαι εδώ, παρόλο που κανείς δε θα μπορούσε να πει τα πράγματα με το όνομά τους, με την ευφυΐα και το κοφτερό πνεύμα της Εμα Τόμσον. Είναι συγγραφέας. Μία πραγματική συγγραφέας. Τη διακατέχει η ορμή του συγγραφέα για την προσεχτικά επιλεγμένη λέξη. Κι όμως. Μερικές από τις πιο σαγηνευτικές στιγμές της ερμηνείας της στην «Μαγική Ομπρέλα» ήταν βουβές. Τις έπιανες στον αέρα - έτσι όπως εκείνη άλλαζε, όπως μεταμόρφωνε την ηρωίδα της, όπως παρουσιάζε μπροστά σου το πώς φορούσε μια το δημόσιο και μια το ιδιωτικό της πρόσωπο.
Ξέρετε γιατί πράγμα μιλάω; Για το πώς η Εμα σε μια σκηνή μπορεί να είχε ξεστομίσει κάτι ευφυές, αλλά μετά χαλάρωνε τους μύες και τα τεντωμένα φρύδια της κι αποσυρόταν στο παρελθόν της ηρωίδας. Ακίνητη. Να παρατηρεί τον νεαρό εαυτό της. Η τέλεια νέκρωση του προσώπου της σε αντίστιξη με την παιδική ζωντάνια. Ολα αυτά πηγάζουν από ποιότητες που έχει και η ίδια η Εμα ως άνθρωπος. Είσαι σε μία μόνιμη επικοινωνία με την τρυφερή της πλευρά, κι αυτό είναι ένα από τα πιο ισχυρά της όπλα. Μπορεί να δουλεύει ως λιμενεργάτης, να πίνει σαν άντρας και να είναι ταυτόχρονα πιο έξυπνη και γρήγορη και για τα δικά της μέτρα ακόμα, αλλά πάντα ακολουθεί την καρδιά της. Και γνωρίζει ότι τίποτα δεν είναι πιο αστείο από την αλήθεια σου.
Για αυτό τις αφιερώνω κάτι που έγραψα: «Μια Ωδή στην Εμα» ή «Οσα Χρωστάμε στην Εμα» (ακολουθεί αμετάφραστο για να μη χαθεί ούτε λέξη από το πνεύμα της Στριπ):
- We think the Brits are brittle, they think that we are mush
- They are more sentimental, though we do tend to gush
- Volcanoes of emotion concealed beneath that lip
- Where we are prone to guzzle, they tip the cup and sip
- But when eruption bubbles from nowhere near the brain
- It's seismic, granite crumbles, the heart overflows like rain
- Like lava, all that feeling melts down like Oscar gold
- And Emma leaves us reeling, a knockout, truth be told
Κυρίες και κύριοι, σας παρουσιάζω την υπέροχη Εμα Τόμσον...
Update 16.01 Η ανιψιά του Γουολτ Ντίσνεϊ δίνει τα εύσημα στη Μέριλ Στριπ!
Η Αμπιγκεϊλ Ντίσνευ, 54 χρόνων, είναι παραγωγός ντοκιμαντέρ κι έχει ήδη σημειώσει επιτυχίες στην καριέρα της, όπως με το πολύκροτο «Queen of Versailles» - διαβάστε περισσότερα εδώ.. Η Αμπιγκεϊλ συμβαίνει επίσης να είναι η μικρανιψιά του Γουολτ Ντίσνεϊ, η οποία, ακούγοντας την παραπάνω ομιλία της Μέριλ Στριπ, όχι απλώς δεν ετοιμάστηκε για μηνύσεις, αντίθετα επικρότησε στο facebook τις δηλώσεις της ηθοποιού και με το παραπάνω: «Οταν έχουμε αμφιβολίες για κάποιον, οφείλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τα συναισθήματά μας, διαφορετικά η ζωή μας θα φορά παρωπίδες. Αντισημίτης; Τσεκ. Μισυγύνης; ΦΥΣΙΚΑ! Ρατσιστής; Ελάτε τώρα, έκανε μια ταινία (“Jungle Book”) για το πώς πρέπει να μένεις “μαζί με το δικό σου είδος”, στο απόγειο του κινήματος για την ισότητα των Αφροαμερικανών! Πόσες περισσότερες πληροφορίες χρειάζεστε; Ο Γουολτ Ντίσνεϊ ήταν εκπληκτικός στο να δημιουργεί ταινίες και η δουλειά του έκανε εκατομμύρια ανθρώπους χαρούμενους. Αυτό κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί. Δεν ήταν ο διάβολος. Αλλά ούτε και άγγελος… Η Μέριλ Στριπ είπε ακριβώς αυτό που πιστεύω κι εγώ, ότι παρόλ’ αυτά, το όραμά του ήταν εκπληκτικό. Κι έτσι θα πω, μπράβο Μέριλ!»
Διαβάστε περισσότερα για την «Μαγική Ομπρέλα»:
