Εφυγε, στα 90 της χρόνια, πλήρης ημερών και εμπειριών και επιτευγμάτων, η Ανιές Βαρντά, η σπουδαία σκηνοθέτης και δημιουργός ταινιών, χαράς και σκέψης και για πάντα σύντροφος του Ζακ Ντεμί, «νονά» της Nouvelle Vague, ακούραστη, αεικίνητη κινηματογραφίστρια μέχρι και την τελευταία μέρα της ζωής της.
Περισσότερη Ανιές Βαρντά:
- «Ονειρεύομαι έναν γαλήνιο θάνατο»: Οταν η Ανιές Βαρντά μίλησε στο Flix
- To instagram της Ανιές Βαρντά ήταν μια ταινία από μόνο του!
- «Η Κλεό από τις 5 στις 7»: Η γνώμη του Flix για το αριστούργημα της Ανιές Βαρντά
- «Πρόσωπα & Ιστορίες»: Η γνώμη του Flix για το υποψήφιο για Οσκαρ ντοκιμαντέρ της Ανιές Βαρντά
- Από τον Μουρνάου στον Γκας Βαν Σαντ, αυτές είναι οι 50 αγαπημένες ταινίες της Ανιές Βαρντά
- Πρόσωπα και ιστορίες: Η Ανιές Βαρντά μέσα από πέντε ταινίες
Η Ανιές - ή Αρλέτ, όπως ήταν το βαπτιστικό όνομά της - γεννήθηκε το 1928 στο Βέλγιο, κόρη της Γαλλίδας Κριστιάν και του Ευγένιου Βάρδα, με καταγωγή ελληνική από τη Μικρά Ασία. Για να προστατευτεί στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η οικογένεια της Ανιές ζούσε σε μια βάρκα έξω από τη Σετ, στη νότια Γαλλία κι από τότε η Γαλλία έγινε η πατρίδα της.
Η Βαρντά σπούδασε Λογοτεχνία και Κοινωνιολογία στη Σορβόννη, αλλά δεν τα πήγαινε καλά με τους Παριζιάνους συμφοιτητές της, τους οποίους θεωρούσε παρωχημένους και βαρετούς! Συνέχισε τις σπουδές της στην Ιστορία και τη Φωτογραφία στη Σχολή Καλών Τεχνών και η φωτογραφία, κινούμενη ή μη, εκτυλίχθηκε στη μεγάλη της αγάπη: όπως η ίδια έλεγε, «μ' αρέσει να παρεμβάλλω βίντεο ανάμεσα σε φωτογραφίες, έτσι κάνω το σινεμά μου». Η φωτογραφία ήταν και το πρώτο της επαγγελματικό βήμα, δούλεψε ως φωτογράφος σε γάμους και βαπτίσεις, ή φωτογράφιζε καθημερινές σκηνές στο δρόμο, στις αγορές, ώσπου ο φίλος της Ζαν Βιλάρ τη διόρισε φωτογράφο στο νεοσύστατο θέατρό του, Théâtre National Populaire.
Το «σινεμά της» δεν μπήκε ποτέ σε κανόνες, όπως, άλλωστε και η ίδια. To 1958, η Βαρντά γνώρισε στο Παρίσι τον Ζακ Ντεμί, έναν γοητευτικό... μικρομηκά (χρειάζονταν ακόμα μια πενταετία για να κάνει ο Ντεμί τις «Ομπρέλες του Χερβούργου»), άρχισαν να ζουν μαζί το 1959 και παντρεύτηκαν, για να μην χωρίσουν παρά με τον θάνατο του Ντεμί το 1990, ή και ποτέ. Μαζί απέκτησαν μία κόρη κι ένα γιο. Η Βαρντά είχε ήδη ξεκινήσει να κάνει σινεμά από το 1955, με το «La Pointe Courte» που, για πολλούς, θεωρείται το σημείο εκκίνησης της nouvelle vague. Η ίδια θεωρήθηκε βασική εκπρόσωπος του εμβληματικού γαλλικού κινηματογραφικού νέου κύματος - ακόμα περισσότερο του «κινήματος της Αριστερής Οχθης», παρέα με τον Αλέν Ρενέ και τον Κρις Μαρκέρ - κυρίως επειδή στις ταινίες της έδινε έμφαση στα εξωτερικά και χρησιμοποιούσε ερασιτέχνες ηθοποιούς - μόνο που η Βαρντά κινούνταν νωρίτερα και παράλληλα από τους άλλους σκηνοθέτες της nouvelle vague και πάντα ιδιοσυγκρασιακά.
Με τον Ζακ Ντεμί
Οι ταινίες της χαρακτηρίζονται ως «σινεγραφή», ο όρος δικός της, στηρίζονται στην ιδέα του δημιουργού και εμποτίζονται από χαρακτηριστικά του ντοκιμαντέρ και λογοτεχνικές αναφορές, αξιοποιώντας το συμβολισμό για να μιλήσουν για τις πιο ουσιαστικές μορφές της ζωής και της σκέψης, τον άνθρωπο και, συνήθως, τον άνθρωπο της καθημερινότητας ή του περιθωρίου. Η διασημότερη ταινίας της (και συναρπαστική σε κάθε θέασή της), παραμένει το «Κλεό από τις 5 ως τις 7», αλλά τα φιλμ της χαρακτήρισαν κάθε δεκαετία της καριέρας της, όπως το «Sans toit ni loi» το 1985, με την αποκάλυψη, τότε, Σαντρίν Μπονέρ, το αριστουργηματικά φαντασιακό «Jane B. par Agnès V.» του 1988 με την Τζέιν Μπίρκιν, το «Jaquot de Nantes» το 1991, ένα μοναδικής ευρηματικότητας ντοκιμαντέρ-φόρος τιμής στον Ντεμί, το «Les Glaneurs et la Glaneuse» το 2000, το συναρπαστικό ντοκιμαντέρ που αναδεικνύει κάθε πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από τις αγροτικές εργασίες. Τιμήθηκε με βραβεία στο Φεστιβάλ Καννών, το Φεστιβάλ Βενετίας, το Φεστιβάλ Βερολίνου, τα Σεζάρ, το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής και την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου.
Αργυρή Αρκτος στο Φεστιβάλ Βερολίνου για το «Le Bonheur» - και λουλούδι στα μαλλιά
Αγαπώντας πάντα την έκπληξη, κάνοντας το μεγάλο να μοιάζει σεμνό και το μικρό να μοιάζει θείο, η Ανιές Βαρντά έκανε τη μεγάλη... ανατροπή το 2017, με το ντοκιμαντέρ «Πρόσωπα και Ιστορίες» που συν-σκηνοθέτησε με τον JR. Μετά από επτά δεκαετίες συνεχούς και αυτόνομης δουλειάς, ούσα ένα τεράστιο κεφάλαιο πολιτισμικής αξίας στην Ευρώπη, η Βαρντά βρέθηκε υποψήφια για Οσκαρ Ντοκιμαντέρ, ξετρέλανε το αμερικανικό κοινό και βρήκε νέο έδαφος για να εξασκήσει το χιούμορ της, τη γλυκύτητά της και την αγάπη της για το χρώμα, κυριολεκτικό και πνευματικό.
Πέρα από κάθε άλλο χαρακτηρισμό, η Ανιές Βαρντά ήταν φεμινίστρια. Ιδρυσε ήδη από το 1977 τη δική της εταιρία παραγωγής, την Tamaris, για να μπορεί να κάνει τα φιλμ της χωρίς οποιουδήποτε είδους έλεγχο, συμμετείχε στο «Μανιφέστο 343», το μανιφέστο που υπέγραψαν 343 γυναίκες το 1971 δηλώνοντας ότι είχαν κάνει έκτρωση όταν στη Γαλλία ήταν παράνομη κι έδωσε, μέσα από τις ταινίες της, λες ασυναίσθητα, φωνή σε γυναίκες επαγγελματίες και συναρπαστικές ηρωίδες. Η ίδια δήλωνε, «Δεν είμαι καθόλου θεωρητικός του φεμινισμού, ό,τι έκανα το έκανα με τους δικούς μου όρους κι όχι για να το κάνω σαν άντρας.»
Το Flix είναι υπερήφανο που έκανε, πριν ακριβώς ένα χρόνο, συνέντευξη με την Ανιές Βαρντά. Μπορείτε να τη διαβάσετε ολόκληρη εδώ, αλλά εμείς συγκρατούμε εκείνο που είπε στον Γιώργο Κρασσακόπουλο: «Τι ονειρεύομαι τώρα; Μόνο να πεθάνω γαλήνια. Στην ηλικία μου είναι ένα όνειρο. Να μην πεθάνω σε ένα ατύχημα, να μην αρρωστήσω. Το να πεθάνεις γαλήνια είναι ένα υπέροχο όνειρο. Αλλά μέχρι τότε δουλεύω, είμαι πολύ ζωντανή, απολαμβάνω τα εγγόνια μου, έχω πέντε, απολαμβάνω τόσα πολλά πράγματα. Αλλά είμαι επίσης κουρασμένη. Οπως είναι φυσικό. Είναι κι αυτό μέρος του παιχνιδιού.»
Ελπίζοντας πάντα να βρούμε, μια μέρα, το θάρρος ν' ακολουθήσουμε τα βήματά της, από την ελαφρότητα που σκέπαζε κάθε ίχνος μελαγχολίας της, ως το μοναδικά αβαν γκαρντ χρώμα των μαλλιών της, αποχαιρετούμε με τα δικά της λόγια από την τελευταία της, αυτο-βιογραφική δουλειά, το ντοκιμαντέρ «Varda by Agnès»:
