Δέκα χρόνια μετά την τελευταία της ταινία, το «Abus de Faiblesse» με την Ιζαμπέλ Ιπέρ, βασισμένο στο ομότιτλο βιβλίο της που δεν βγήκε ποτέ στις ελληνικές αίθουσες, η Κατρίν Μπρεγιά επέστρεψε το 2023 με ένα ριμέικ της δανέζικης ταινίας «Η Βασίλισσα της Καρδιάς» της Μέι ελ-Τούκι από το 2019, την ιστορία μιας γυναίκας που ερωτεύεται τον ανήλικο γιο του άντρα της, εντάσσοντάς της με τον δικό της τρόπο μέσα στο δικό της κινηματογραφικό σύμπαν. Ενα σύμπαν φτιαγμένο από δυνατές γυναικείες πρωταγωνίστριες, από ηθικά διλήμματα που αγγίζουν τα όρια μικρών ή μεγαλύτερων σκανδάλων, από την απενοχοποίηση ταμπού θεμάτων όπως είναι το σεξ, η αδελφική αγάπη, οι ρόλοι που αλλάζουν συνεχώς ανάμεσα στα δύο φύλα.
Διάσημη για ταινίες - σκάνδαλα στην εποχή τους όπως το «Romance» ή το «Fat Girl», για το γεγονός ότι δεν υπήρξε ποτέ «πολιτικά ορθή», για το μένος της για την woke κουλτούρα και το #metoo (την περίοδο των αποκαλύψεων για τον Χάρβεϊ Γουάινσταιν επιτέθηκε στην Ασια Αρζέντο, πρωταγωνίστριά της στο «Une Vieille Maitresse» του 2007, επειδή στράφηκε εναντίον του) και τελευταία πολέμια των intimacy coordinators που «χορογραφούν» τις σκηνές σεξ σε ταινίες προκειμένου να διαφυλάξουν την ακεραιότητα των ηθοποιών, η Κατρίν Μπρεγιά επέζησε όχι μόνο κυμάτων αντιδράσεων για τις ταινίες, τα βιβλία της και το δημόσιο λόγο της, αλλά και ένα εγκεφαλικό στις αρχές του 2000 και μια ερωτική ιστορία με έναν άντρα που της έκλεψε τα πάντα.
Η επιστροφή της στο σινεμά είναι κάθε φορά ένα μεγάλο γεγονός. Εμείς τη συναντήσαμε στο Παρίσι στις αρχές του 2024 και μιλήσαμε μαζί της για όλα όσα άλλαξαν στο σινεμά από τότε που ξεκίνησε μέχρι σήμερα, για τον νεοπουριτανισμό που συνεχίζει να την βρίσκει απέναντι και για τη σημασία του να βρίσκεις τη θέση σου σε έναν κόσμο ανδρικής κυριαρχίας.
Η ηθοποιός Λέα Ντρουκέρ, η Κατρίν Μπρεγιά και ο μικρός Σαμουέλ Κίρσερ στις Κάννες το 2023 φωτογραφήμένοι από την Κλόε Σαρόκ για τη Le Monde
«Είμαι ένα ψεύτης που λέει πάντα την αλήθεια», έλεγε ο Ζαν Κοκτό. Στο σενάριο της δανέζικης ταινίας μου άρεσε πολύ ο αριστοτεχνικός χειρισμός του ψέματος. Είναι μια διπλή άρνηση. Ο θεατής παρασύρεται μέσα σε μια δίνη ψεύδους που βρίσκω συναρπαστική. Σίγουρα, η δανέζικη ταινία είναι πιο ωμή σεξουαλικά. Εγώ δεν ήθελα να είναι η γυναίκα ο κυνηγός. Ηθελα να είναι ο έφηβος που την κυνηγά.
Δεν κρίνω ποτέ τους ήρωές μου. Λειτουργώ πάντα σαν εντομολόγος. Δείχνω μόνο τα γεγονότα, με τον πιο αντικειμενικό τρόπο. Και ο θεατής είναι εκεί για να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Οι ήρωες βρίσκονται διαρκώς μπροστά σε ηθικά διλήμματα, αλλά εγώ δεν με ενδιαφέρει να ηθικολογών. Δεν το έκανα ποτέ.
Μεγαλώνουμε, αλλά πάντα κρύβουμε μέσα μας έναν έφηβο. Το συναίσθημα είναι πάντα κάτι εφηβικό. Και ο έρωτας, η επιθυμία κάνει τη διαφορά ηλικίας να εξανεμίζεται. Είναι μετά από τις πρώτες φορές, από τις πρώτες συναντήσεις που συνειδητοποιείς πως η διαφορά ηλικίας μπορεί να είναι πρόβλημα σε μια σχέση. Η αρχική έλξη κάνει τους ανθρώπους να έχουν για λίγο την ίδια ηλικία.
Σκηνή από την ταινία
Στις σκηνές του σεξ, με ενδιαφέρει η ψυχή. Υπάρχουν τέσσερις σκηνές στην ταινία που το κεντρικό ζευγάρι κάνει σεξ. Στην πραγματικότητα με ενδιέφερε να κινηματογραφήσω τη ψυχή τους μέσα από το βλέμμα τους. Είναι αυτό που εγώ ονομάζω γυμνό βλέμμα. Το γυμνό βλέμμα είναι πιο οικείο από τη γύμνια του σώματος. Μπορείς να υποκριθείς ότι κάνεις σέξ ή ακόμη και να βάλεις τους ηθοποιούς σου να κάνουν πραγματικό σεξ. Αλλά δεν θα είναι πιο δυνατό από το συναίσθημα, το ερωτικό συναίσθημα της ηδονής που εκείνη τη στιγμή επικρατεί στη σκηνή.
Οι intimacy coordinators είναι τσαρλατάνοι. Κάνουν ένα επάγγελμα χωρίς να έχουν άδεια, χωρίς να υπηρετεί κάποια επιστήμη. Δεν ξέρουν τίποτα για το σινεμά. Είναι οι αγιατολάχ της ηθικής. Πρέπει να εξαφανίσουμε αυτό το αποκρουστικό επάγγελμα.
Ηθελα να κάνω ταινίες από κορίτσια, αλλά αυτό ήταν απαγορευμένο. Μπορούσα να γίνω σεναριογράφος ή μοντέρ. Η δημιουργία προοριζόταν μόνο για άντρες. Εγώ ήμουν απλά ένα κορίτσι. Δεν ήταν ότι δεν με θεωρούσαν έξυπνη. Αυτό μου μείωνε ήταν το φύλο μου. Προσπάθησα να κατανοήσω όλα αυτά τα χρόνια με τη δουλεία μου γιατί οι γυναίκες δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες. Και όταν ξεκίνησα να κάνω σινεμά, δεν είχα τις ίδιες ευκαιρίες. Εκανα λιγότερες ταινίες επειδή ήμουν γυναίκα. Ετσι έκανα τις ταινίες που θεωρούσα απαραίτητες.
Οταν βλέπεις την "Προέλευση του Κόσμου" του Κουρμπέ το θεωρείς τέχνη. Οταν όμως βλέπεις το ίδιο σε μια ταινία το θεωρείς πορνογραφικό. Το μεγάλο ερώτημα στο σινεμά δεν είναι να δείξεις ή να μην δείξεις κάτι. Είναι να ξέρεις το γιατί το δείχνεις.»
(φωτό: Marie Rouge/Unifrance)
Κάνω πάντα τις ταινίες μου με τον τρόπο που θέλω εγώ. Χωρίς να με ενδιαφέρει τι ακριβώς πιστεύει η κοινωνία την κάθε χρονική στιγμή για το καλό και το κακό. Την εποχή του «Romance» πάλεψα για να μην πάρει η ταινία τον χαρακτηρισμό «ακατάλληλο». Επεισα την επιτροπή πως δεν έχει σημασία τι βλέπεις, αλλά γιατί το βλέπεις. Οταν βλέπεις την «Προέλευση του Κόσμου» του Κουρμπέ το θεωρείς τέχνη. Οταν όμως βλέπεις το ίδιο σε μια ταινία το θεωρείς πορνογραφικό. Το μεγάλο ερώτημα στο σινεμά δεν είναι να δείξεις ή να μην δείξεις κάτι. Είναι να ξέρεις το γιατί το δείχνεις.
Δεν είμαι προκλητική. είμαι ανατρεπτική. Είμαι ρομαντική, αλλά ο κόσμος δεν το βλέπει. Διαβάσα Λοτρεαμόν όταν ήμουν 12 ετών και παραμένει η μεγαλύτερη έμπνευσή μου. Εχει έναν τρόπο να χρησιμοποιεί τα γαλλικά με άσματα και μεταφορές, τρομερό, βίαιο και ταυτόχρονα ρομαντικό. Με έναν ρομαντισμό σκοτεινό, απεγνωσμένο. Το να είσαι ρομαντικός σημαίνει να παρασύρεσαι. Ναι, ο κόσμος έχει λανθασμένη εντύπωση για μένα. Δεν έχω κάνει ποτέ ερωτική ταινία. Μισώ τον ερωτισμό, δεν ξέρω τι είναι, για να μην πούμε ότι είναι επίσης μια αποκλειστικά αντρική έννοια.
