Γνωρίσαμε την Τώνια Μισιαλή, τη δυναμική σκηνοθέτη από την Κύπρο, το 2013, με τη βραβευμένη μικρού μήκους ταινία της «Dead End», κι ένα χρόνο μετά με το «Νανούρισμα της Πεταλούδας» που ακολούθησε μια ανάλογη καριέρα.
Με την «Παύση», το σκηνοθετικό της ντεμπούτο που έκανε την πρεμιέρα του στο Κάρλοβι Βάρι και προβλήθηκε και στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, η Μισιαλή επιλέγει ένα σύνθετο θέμα που ο κινηματογραφικός προβολέας δεν φωτίζει συχνά: τη γυναίκα - και μάλιστα όχι την νέα ποθητή γυναίκα, αλλά τη γυναίκα της διπλανής πόρτας. Τη γυναίκα που μεγαλώνει.
H Eλπίδα είναι μία 55χρονη γυναίκα που ο γυναικολόγος της τής ανακοινώνει ότι μπαίνει στο στάδιο της εμμηνόπαυσης. Η ίδια μοιάζει να βρίσκεται σε παύση (στο pause) όλη της τη ζωή. Παντρεμένη με έναν πολύ μεγαλύτερό της σύζυγο, για να γλιτώσει την καταδυνάστευση του πατέρα της, βρίσκεται εγκλωβισμένη στη ρουτίνα ενός γάμου χωρίς έρωτα, τρυφερότητα, κατανόηση ή, έστω, επικοινωνία. Ο Κώστας είναι χοντράνθρωπος, αδιάφορος και απεχθής. Δε θα μπορούσε να του πει, ούτε εκείνον θα ενδιέφεραν, οι τρομαχτικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα και τη ψυχοσύνθεσή της. Πώς οι ορμόνες της ανεβάζουν τη θερμοκρασία και τρελαίνουν το μυαλό. Πώς τα κύτταρά της τής υπαγορεύουν ότι «αυτό ήταν τέλειωσε», όταν η ίδια νιώθει ότι δεν ξεκίνησε ποτέ τη ζωή της. Μοναδική της διέξοδος το skype με την κόρη και το εγγόνι της, η ζωγραφική της και η παλαβιάρα χήρα φίλη της που ζει τα 50+ χρόνια της με μπότοξ και καραόκε. Μοναδική της δύναμη: το αυτοκίνητό της - πηγή ανεξαρτησίας και σύμβολο που τη θέλει να έχει (κυριολεκτικά και συμβολικά) το τιμόνι. Οταν ο Κώστας πουλάει το αμάξι της, η Ελπίδα πατά το play της αντίστροφης μέτρησης.
Διαβάστε ολόκληρη την κριτική του Flix για την «Παύση»
Το Flix ρώτησε τη σκηνοθέτη για το πώς πιστεύει ότι το σινεμά κοιτά τη γυναίκα, αν η ίδια είναι μία δημιουργός που επιθυμεί να το αλλάξει αυτό, αν συναντά σεξισμό σε μικρές και μεγάλες στιγμές της καθημερινότητας της και τελικά ποια στερεότυπα θα ήθελε κι εκείνη να «παύσουν».
Συστήστε μας την «Ελπίδα». Ποια είναι αυτή η ηρωίδα και μπροστά από ποια «παύση» τη συναντάμε;
Η ηρωίδα της «Παύσης» είναι ένας άνθρωπος που έχει χάσει τη φωνή του, ένας άνθρωπος που έχει ανάγκη την αγάπη. Βρίσκεται σε μια φάση της ζωής της που θέλει να κάνει μια παύση για να σταματήσει για λίγο και να σκεφτεί. Μια παύση που ίσως την ωθήσει να ξεκινήσει και πάλι. Πρέπει να βρει τον τρόπο, ίσως απ´ την αρχή, ίσως από ένα άλλο μονοπάτι. Αλλά ξέρει ότι πρέπει να κάνει κάτι για να αλλάξει τη ζωή της.
Ο τρόπος που γράψατε και κινηματογραφήσατε αυτή την ηρωίδα μοιάζει να θέλει να κάνει μία πραγματική «παύση» - στο πώς έχουμε συνηθίσει να κοιτάμε τη γυναίκα και μέσα από το σινεμά αλλά και στη ζωή. Ηταν αυτή μια δική σας ανάγκη και πρόθεση;
Ναι. Πολύ λίγες ταινίες γράφονται για γυναίκες σε πρωταγωνιστικούς ρόλους στο σινεμά. Οι παραγωγοί πιστεύουν πως κανένας δε θέλει να πάει να δει μια ταινία με πρωταγωνίστρια μια γυναίκα. Και έτσι, χρόνια τώρα, γίνονται ταινίες με γυναίκες σε δευτερεύοντες ρόλους, που σίγουρα δεν εκπροσωπούν την πραγματική γυναίκα - με τα προβλήματά της, τις αδυναμίες της, τις ανησυχίες της. Δυστυχώς, μια ταινία που προορίζεται για τη μάζα παρουσιάζει τις γυναίκες ως σύμβολα του σεξ ή άβουλα πλάσματα, χωρίς να μπαίνει σε βάθος στο χαρακτήρα τους. Αυτό γίνεται γιατί οι γυναικείοι αυτοί χαρακτήρες γράφονται ή παρουσιάζονται όπως τις βλέπουν οι άντρες, ή όπως μάθαμε τόσα χρόνια, ως κοινωνίες, να κοιτάμε τις γυναίκες στον κινηματογράφο. Για όλους αυτούς τους λόγους ήθελα η «Παύση» να απεικονίσει ένα γυναικείο χαρακτήρα που είναι πραγματικός, μια γυναίκα με συναισθήματα τόσο βαθιά που δε βλέπουμε συχνά στη μεγάλη οθόνη. Μέσα από τον φακό της, βλέπει κανείς την πάλη και την αγωνία της.
Το πώς το σινεμά κοιτά και καταγράφει τις γυναίκες δεν είναι κι ένας αντικατοπτρισμός της ευρύτερης εικόνας της ευρύτερης κοινωνίας; Αντιμετωπίζουμε καθημερινό σεξισμό; Εσείς που τον συναντάτε – κι ως γυναίκα κι ως σκηνοθέτης;
Σίγουρα το σινεμά είναι ένας αντικατοπτρισμός της ευρύτερης εικόνας της κοινωνίας μας. Σεξισμός υπάρχει ακόμα. Κινήματα όπως το #metoo έχουν κάνει μια καλή αρχή. Τα πράγματα έχουν καλυτερέψει, αλλά έχουμε ακόμα τεράστιο δρόμο να διανύσουμε. Εγώ πιο πολύ τον σεξισμό τον συναντώ στην καθημερινότητα, με άτομα παλαιάς νοοτροπίας, παρόλο που ο κόσμος πλέον είναι πολύ προσεκτικός, οι νέοι άνθρωποι πιο πολύ. Ως σκηνοθέτης δε μπορώ να πω πως τον συνάντησα ιδιαίτερα. Η κινηματογραφική κοινωνία στην Κύπρο είναι πολύ μικρή. Οι δυσκολίες που έχω προσωπικά αντιμετωπίσει ήταν πιο πολύ δυσκολίες ως δημιουργός, και όχι ως γυναίκα. Είναι πολύ δύσκολα τα πράγματα όταν ασχολείσαι με τον πολιτισμό στην Κύπρο, και ειδικότερα τον κινηματογράφο, γιατί δεν υπάρχει μεγάλη οικονομική υποστήριξη από το κράτος. Σεξισμό όμως συνάντησα στην τηλεόραση παλαιότερα. Και πιστεύω ότι ακόμα υπάρχει, δυστυχώς.
Πώς επιλέξατε τη Στέλα Φυρογένη για πρωταγωνίστριά σας, πόσο τη «σκηνοθετήσατε», πόσο την εμπιστευτήκατε να πλάσει μία πραγματική γυναίκα στην οθόνη; Τι σας εντυπωσίασε σε εκείνη;
Η Στέλα είναι μια ταλαντούχα ηθοποιός και η καλύτερη επιλογή που μπορούσα να κάνω για το ρόλο της «Ελπίδας». Η ταινία είναι όλη βασισμένη πάνω της και δε θα ήταν η «Παύση» αυτή που είναι χωρίς τη Στέλα. Εμπιστευτήκαμε η μια την άλλη από την αρχή, κι αυτό μας έκανε να δώσουμε και οι δύο τον καλύτερό μας εαυτό. Μιλήσαμε πολύ για την «Ελπίδα», κάναμε και πρόβες. Πιο πολύ μιλήσαμε για αυτό τον άνθρωπο - πώς σκέφτεται, πώς ενεργεί, ποιες ανησυχίες έχει, τι της αρέσει, τι δεν της αρέσει. Εδωσα στη Στέλα να καταλάβει ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που θέλω να παρουσιάσω στη μεγάλη οθόνη, τι θέλω να εισπράξουν οι θεατές, πώς θα ήθελα να τους βάλω στο πετσί της Ελπίδας. Οταν ξεκινήσαμε τα γυρίσματα, η Ελπίδα είχε ήδη ολοκληρωθεί ως άνθρωπος, αφού η Στέλα είχε πια πλάσει μέσα της αυτή την πραγματική γυναίκα. Η σκηνοθεσία, μετά από αυτή τη διαδικασία ήταν απλή. Η Στέλα κατάφερε να εκφράσει στο φακό όλα αυτά τα εσωτερικά συναισθήματα της Ελπίδας και ταυτόχρονα να τα εισπράξει ο θεατής.
Ποια είναι τα κλισέ για τις γυναίκες που θα θέλατε να «παύσουν»;
Οτι «οι γυναίκες είναι πιο αδύναμες από τους άντρες», «οι γυναίκες δε μπορούν να ανταπεξέλθουν σε διοικητικές θέσεις», «οι γυναίκες πρέπει να αναλαμβάνουν το σπίτι και τα παιδιά», «οι γυναίκες δεν είναι ανεξάρτητες», «οι γυναίκες δε μπορούν να κάνουν οικογένεια και καριέρα».... μπορώ να συνεχίσω για ώρες.
Πώς ονειρεύεστε τη γυναίκα στο σινεμά – μπροστά και πίσω από την κάμερα;
Περισσότεροι ρόλοι για γυναίκες όλων των ηλικιών, περισσότεροι πραγματικοί γυναικείοι χαρακτήρες, περισσότερες γυναίκες σκηνοθέτες, περισσότερες γυναίκες σε πόστα όπως ηλεκτρολόγοι, διευθύντριες φωτογραφίας, παραγωγοί.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση της πρώτης μεγάλου μήκους ταινίας;
Η πρόκληση της μεγάλου μήκους ταινίας είναι να καταφέρεις να κρατήσεις το θεατή στο σινεμά για 90 λεπτά. Πρέπει να έχεις συναίσθηση του ρυθμού της ενώ τη γράφεις, ενώ τη γυρίζεις, ενώ τη μοντάρεις. Αυτό μαζί με την εξεύρεση των χρημάτων για την παραγωγή. Πρέπει βασικά να πείσεις τους χρηματοδοτικούς οργανισμούς να σε εμπιστευτούν, να τους πείσεις ότι μπορείς να φέρεις εις πέρας μια ταινία μεγάλου μήκους.
Η «Παύση» της Τώνιας Μισιαλή, θα παίζεται από την Πέμπτη 7 Μαρτίου στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος
Διαβάστε ακόμα:
- Η Τώνια Μισιαλή κάνει μια «Παύση» για να αναλογιστούμε τη σύνθετη, συναρπαστική γυναικεία φύση
- H «Παύση» της Τώνιας Μισιαλή βλέπει στο τέλος μια καινούργια αρχή
