Οι ταινίες του, είτε βγαλμένες από την δίκη του ζωή, όπως το «The Terence Davies Trilogy» το «Distant Voices Still Lives», ή το «The Long Day Closes», είτε μεταφορές βιβλίων άλλων όπως το «The House of Mirth», το «The Deep Blue Sea» και το «Ενα τραγούδι για το Ηλιοβασίλεμα», έχουν πάντα το στίγμα ενός δημιουργού που αντλεί από μια βαθιά φλέβα ευαισθησίας και μοιάζουν πάντα προσωπικές. Μιλώντας με τον ίδιο δεν είναι δύσκολο να καταλάβεις το γιατί. Το πάθος του γι αυτό που κάνει ξεχειλίζει, η αγάπη του για την τέχνη του, για τις ιστορίες που αφηγείται μέσα από αυτή, για τους ανθρώπους που «γνωρίζει» στις ταινίες του, είναι σχεδόν σαρωτική. Και ο τρόπος του να κάνει σινεμά δεν μοιάζει με αυτόν κανενός άλλου σκηνοθέτη των ημερών μας. Τα φιλμ του ανασαίνουν την πνοή ενός κλασσικού σινεμά που μοιάζει πια ξεχασμένο και έχουν μαζί την συναισθηματική ένταση ταινιών που είναι με κάθε τρόπο απόλυτα «ζωντανές». Το «Ενα Τραγούδι για το Ηλιοβασίλεμα», η τελευταία του ταινία που ήταν για αυτόν ένα αληθινό έργο ζωης, μας έδωσε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με τον σπουδαίο αυτό σκηνοθέτη. Ο Τέρενς Ντέιβις λοιπόν, με δικά του λόγια...
Οταν ήμουν 18 ετών, ήταν η εποχή που το BBC κάθε Κυριακή βράδυ έδειχνε ένα σίριαλ, θυμάμαι να περιμένω κάθε εβδομάδα με λαχτάρα το καινούριο επεισόδιο του «Sunset Song» για έξι εβδομάδες όσο κράτησε η προβολή του. Κι όταν τελείωσε έτρεξα σε ένα βιβλιοπωλείο και αγόρασα το βιβλίο το οποίο λάτρεψα. Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι κάποτε θα είχα την ευκαιρία να το κάνω ταινία, ήμουν ακόμη ένας πολύ πολύ μοναχικός λογιστής σε ένα λογιστήριο. Αλλά να που το έκανα. Ακόμη κι αν από την πρώτη στιγμή που σκέφτηκα ότι θέλω να μεταφέρω αυτό το βιβλίο στο σινεμά μέχρι τώρα, πέρασαν 18 ολόκληρα χρόνια. Λατρεύω την ιστορία που το βιβλίο αφηγείται, ήθελα τόσο να την κάνω και δική μου. Οταν η χρηματοδότησή του απορρίφθηκε την πρώτη φορά, κάποιος μου είπε ότι το σενάριο «δεν περπατά», κάτι που μου φάνηκε τόσο αφόρητα σκληρό. Ήταν κάτι που με πλήγωσε πολύ κι αυτό που συνηθίζω να κάνω όταν πληγώνομαι είναι να θυμώνω και στην περίπτωση αυτή είπα, θα κάνω αυτή την ταινία, ότι κι όσο κι αν χρειαστεί
Αυτό που με τραβά στην ιστορία του είναι αυτό το υπέροχο κορίτσι στο κέντρο της, το οποίο όταν το συναντάμε για πρώτη φορά είναι περίπου 14 και στο τέλος της είναι μόλις 21, αλλά έχει περάσει τόσα πολλά... Και μοιάζει να έχει μια σοφία που μερικοί άνθρωποι κατέχουν από την φύση τους, κάτι που είναι ένα τόσο σπάνιο χάρισμα. Το βιβλίο είχε έναν πολύ ποιητικό λόγο, που μου υπαγόρευσε να κρατήσω το voice over σαν αντίστιξη στα όσα βλέπουμε να συμβαίνουν στην ταινία. Και αυτό που περιγράφει η ιστορία είναι η ήρεμη χαμηλότονη αξιοπρέπεια αυτού του κοριτσιού που μου θυμίζει περισσότερο απ΄οποιονδήποτε άλλον την μητέρα μου. Δεν είναι στωικότητα, αλλά η αίσθηση πως αυτή είναι η ζωή που μου δόθηκε και θα κάνω ότι καλύτερο μπορώ με αυτή. Κάτι που βρίσκω απόλυτα συγκινητικό για όποιον μπορεί να το κάνει...
Μπορώ να κατανοήσω αυτό το συναίσθημα. Εξ αιτίας της μητέρας μου. Είχε μια πολύ σκληρή ζωή. Αλλά όπως όλοι οι άνθρωποι που μπορούν να σκεφτούν, να αντιμετωπίσουν την ζωή με αυτό τον τρόπο, δεν ένοιωσε πότε πικρία. Δεν ξέρω πως το καταφέρνουν. Είμαι σίγουρος πως εγώ θα ένοιωθα πικρία αν είχα μια τέτοια ζωή. Κι αυτό είναι που με έλκει, νιώθω ότι έχει να κάνει με το πως ακόμη και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες ο άνθρωπος ελπίζει. Αυτό είναι που μας κάνει μοναδικούς. Το συναίσθημα της ελπίδας. Η δύναμη του ανθρώπου να συνεχίζει, να προχωρά, με συγκινεί βαθιά. Είναι εύκολο να τα παρατήσεις αντιμέτωπος με την ζωή πολλές φορές. Το δύσκολο είναι να συνεχίσεις. Κι αυτό ορίζει για μένα το αληθινό θάρρος και το κουράγιο.
Κάθε φορά που κάνω μια ταινία, ή καλύτερα για να κάνω μια ταινία, θα πρέπει να ταυτιστώ συναισθηματικά με τους ανθρώπους για τους οποίους γράφω. Σε ένα πρακτικό επίπεδο γιατί πρέπει να μιλήσεις με την δική τους φωνή. Δεν μπορείς να χρησιμοποιείς την φωνή σου για να μιλάς για λογαριασμό τους. Και στην περίπτωση της ηρωίδας στο «Sunset Song» ένοιωσα πολύ κοντά της, ακριβώς λόγω της δύσκολης ζωής της, λόγω της ελπίδας της που επιμένει, παρ΄ότι ο κόσμος ολόκληρος κάνει ότι μπορεί για να γκρεμίσει αυτή την ελπίδα.
Αποφασίσαμε από νωρίς ότι θα γυρίσουμε σε 65mm όλα τα εξωτερικά πλάνα και ομολογώ ότι ήταν λίγο τρομακτικό να δουλεύεις σε ένα τέτοιο περιβάλλον όπως η φύση της Σκοτίας, αλλά και της Νέας Ζηλανδίας - γιατί χρειάστηκε να πάμε στην Νέα Ζηλανδία για λίγο ήλιο, αφού στην Σκοτία βρέχει συνέχεια. (Γελά). Χρειαζόμασταν τον ήλιο, γιατί οι εποχές είναι πολύ σημαντικές στο βιβλίο. Αλλά για μένα ήταν ουσιώδες επίσης, να βρούμε τοπία που να μην είναι απλά όμορφα, να μην είναι απλά τοπία, μα να έχουν κάτι να πουν. Αλλά αυτό το κομμάτι ανήκει κυρίως στον διευθυντή φωτογραφίας μου τον Μάικλ ΜακΝτόνα που έκανε μια αληθινά συναρπαστική δουλειά. Υπάρχει μια σκηνή στην ταινία την οποία αγαπώ πολύ -και μπορώ να το παραδεχτώ γιατί ανήκει κυρίως στον Μάικλ- που η ηρωίδα λέει, «είχα αυτή την παράξενη αίσθηση ότι είμαι ο τόπος » και ήταν σαν ένα κομμάτι από ένα χορωδιακό τραγούδι, όπως βρισκόταν στην φύση, μέσα στην ομίχλη, την ώρα του σούρουπου. Υπάρχει μια υπέροχη λέξη στα σκοτσέζικα, «ciaradh», που μεταφράζεται σαν λυκόφως αλλά δεν είναι μόνο αυτό, είναι κάτι πιο ζουμερό, πιο πλούσιο, πιο γεμάτο. Είναι η στιγμή ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, μια στιγμή αληθινά μαγική. Και με κάποιο τρόπο την συλλάβαμε. Ο Μάικλ όχι εγώ...
Η αγάπη μου για το σινεμά νομίζω ότι ξεκίνησε από πολύ νωρίς. Οταν ήμουν παιδί και πήγαινα στον κινηματογράφο. Μπορούσα μετά να επαναφέρω στην μνήμη μου ολόκληρες σκηνές από τις ταινίες που είχα δει, μαζί κι όλους τους διαλόγους. Πίστευα ότι αυτό ήταν κάτι που έκαναν όλοι όσοι έβλεπαν την ταινία μαζί μου και μου πήρε χρόνο να κατανοήσω ότι δεν συμβαίνει με όλους. Είναι λίγο σαν το να απορροφάς μια γλώσσα. Δεν το καταλαβαίνεις ότι το κάνεις, δεν προσπαθείς ιδιαίτερα, αλλά συμβαίνει.
Δεν βλέπω πια πολλές νέες ταινίες ειδικά όταν οι περισσότερες μοιάζουν να χρησιμοποιούν μια νεκρή γλώσσα του μοντάζ: κοντινό-μεσαίο-κοντινό-γενικό-κοντινο.... Και συν τοις άλλοις οι περισσότερες βρετανικές ταινίες σήμερα μοιάζουν να υποφέρουν από αληθινά κακές ερμηνείες των Βρετανών ηθοποιών τις οποίες θα πρέπει να είσαι πολύ γενναίος για να τις αντέξεις. (Γελά).
Δείτε ακόμη: Η μεγάλη ομορφιά του «Sunset Song» του Τέρενς Ντέιβις
Αυτό που λέω στους ηθοποιούς μου είναι κάτι πολύ απλό: «δεν θέλω να υποδυθείς». Δεν θέλω να παίζουν. Μπορεί να ακούγεται ανόητο, αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να τους κάνεις να «υπάρχουν», «να είναι» στην ταινία από το να υποδύονται απλά τους χαρακτήρες τους. Τους λέω τις θέσεις τους, ξέρουν τα λόγια τους και τους αφήνω να είναι αυθόρμητοι και ζωντανοί, τους δίνω την ευκαιρία να γίνουν οι χαρακτήρες τους, το οποίο είναι ακριβώς αυτό που θέλω. Τους ζητάω να νιώσουν κι όχι να υποδυθούν. Κι αυτό είναι κάτι που δεν μπορείς να σκηνοθετήσεις.
Με ενδιαφέρει η επιτυχία των ταινιών μου, με ενδιαφέρει να έχουν μια εμπορική καριέρα γιατί φυσικά έχει να κάνει με το πόσο εύκολα θα μπορέσεις να κάνεις την επόμενη ταινία σου. Αλλά και γιατί κι εγώ είμαι ματαιόδοξος με κάποιο τρόπο. Οπως όλοι μας. Ναι οι ταινίες μου δεν κόβουν πολλά εισιτήρια και δεν κερδίζουν τα μεγάλα βραβεία στα φεστιβάλ κι αυτό είναι κάτι που έχω αποδεχτεί, αλλά ναι με κάνει να νιώθω ότι είμαι ίσως ένας λιγότερο σημαντικός σκηνοθέτης μερικές φορές. Αλλά αυτό που βρίσκω αληθινά αφόρητο και γι αυτό το αποφεύγω όσο μπορώ, είναι τα πάρτι με «τους ανθρώπους του σινεμά» όπου πλά στέκομαι σε μια γωνία νιώθοντας μίζερος κρατώντας ένα ποτήρι φτηνό λευκό κρασί στο χέρι. (Γελά).
Θα ήταν υπέροχο να γνωρίσω κάποτε μια αληθινά μεγάλη επιτυχία. Θυμάμαι μια ιστορία για τον Αυστριακό συνθέτη Αντον Μπρούκνερ, ο οποίος διηύθυνε κάποτε την τέταρτη συμφωνία του κι ο κόσμος έμοιαζε εντελώς δυσαρεστημένος. Οταν τελείωσε η συμφωνία του υπήρχαν περισσότεροι άνθρωποι στην σκηνή απ' ότι στην πλατεία και για να τον παρηγορήσει, ένας νεαρός μουσικός του είπε «κύριε Μπρούκνερ δεν έχει σημασία, η μουσική σας είναι υπέροχη». Κι εκείνος απάντησε «ναι, αλλά κανείς δεν θέλει να την ακούσει». Ε λοιπόν αυτό είναι πολύ σκληρό.
Η επόμενη ταινία μου μιλά για την Εμιλι Ντίκινσον η οποία στην διάρκεια της ζωής της δημοσίευσε μόνο ελάχιστα ποιήματα. Είναι κάτι που βρίσκω τόσο άδικο. Θα έπρεπε να γνωρίσει μεγαλύτερο σεβασμό και τιμές πριν πεθάνει. Αν αναγνωριστείς μετά τον θάνατό σου τι σημασία έχει στ΄αλήθεια; Καλό θα ήταν να αναγνωριστείς σε αυτή τη ζωή, όσο είσαι ακόμη ανάμεσα στους ζωντανούς... (Το Flix είδε πριν λίγες εβδομάδες στο 66ο Φεστιβάλ Βερολίνου το «A Quiet Passion», την εν λόγω ταινία του Τέρενς Ντέιβις για την Εμιλι Ντίκινσον.)
