Ο Σαΐντ Ρουσταΐ έκανε την πρώτη ταινία του, το «Life and a Day», το 2016 και κέρδισε, μεμιάς, εννέα βραβεία στο Φεστιβάλ της Τεχεράνης. Η δεύτερη ταινία του, «6.5 Εκτός Ελέγχου», που προβάλλεται αυτές τις μέρες στις ελληνικές αίθουσες από τη Neo Films, όχι απλώς έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Βενετίας, αλλά σημείωσε και τεράστια εμπορική επιτυχία στο Ιράν. Ισως επειδή συνδυάζει την πολιτική κριτική για τη χώρα, με μια διεθνούς ύφους σκοτεινή περιπέτεια.
Στο «6.5 Εκτός Ελέγχου», ο Σαμάντ (ο Πεϊμάν Μοάντι του «Ενας Χωρισμός») και ο Χαμίντ είναι δύο αστυνομικοί που ύστερα από μήνες ερευνών καταφέρνουν επιτέλους να αποκαλύψουν τη δραστηριότητα ενός νεαρού αλλά άκρως αποτελεσματικού άρχοντα του υποκόσμου του Ιράν. Μόνο που ο Νασέρ (ο ανερχόμενος Ναβίντ Μοχαματζαντέχ από το «Σενάριο Που Αναψε Φωτιές») δεν είναι ο απάνθρωπος τύπος που στερεοτυπικά περίμεναν, αλλά ένας άνθρωπος που πάνω του φέρει όλες τις παθογένειες της ιρανικής κοινωνίας αλλά και εκφράζει τις απέλπιδες προσπάθειες του νεαρού πληθυσμού της χώρας για οποιουδήποτε είδους διαφυγή. Στο Ιράν, η κατοχή ναρκωτικών τιμωρείται με θάνατο - παρόλ' αυτά, στη χώρα ζουν 6,5 εκατομμύρια ναρκωμανείς, με την ανοχή (ή την εμπολοκή) της αστυνομίας.
Με αφορμή την έξοδο του «6.5 Εκτός Ελέγχου» στις αίθουσες, αυτά είναι τα... 6,5 πράγματα που μάθαμε από τον Σαΐντ Ρουσταΐ για τη χώρα του και την ιδιόμορφη ταινία του.
Εκανα την ταινία για να δείξω τον κοινωνικό εθισμό που κυριαρχεί στο Ιράν. Στη χώρα υπάρχουν ακόμα πολλοί οπιομανείς που θεωρούνται οι «παραδοσιακοί» ναρκωμανείς και, τώρα, ένα νέο γκρουπ, εθισμένων στο κρακ. Για μένα, όλα ξεκινούν στο δρόμο. Παλιά έβλεπες λίγους άστεγους ναρκωμανείς στα πεζοδρόμια, σήμερα είναι γεμάτα.
Το Ιράν και τα ναρκωτικά έχουν μακροχρόνια σχέση. Δυστυχώς, υπάρχουν σύνορα μεταξύ του Ιράν και τον γειτόνων του στα ανατολικά, Αφγανιστάν και Πακιστάν. Το Αφγανιστάν είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός ναρκωτικών στον κόσμο κι η διοχέτευση στη Δύση γίνεται μέσω του Ιράν. Εκεί, εκατοντάδες συνοριακοί φρουροί σκοτώνονται κάθε χρόνο, μόνο στον πόλεμο των ναρκωτικών. Τα τελευταία 40 χρόνια, τα ναρκωτικά στο Ιράν εκατονταπλασιάστηκαν, επειδή είμαστε το σταυροδρόμι αυτού του εμπορίου και το θύμα μιας επιχείρησης δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι έμποροι ναρκωτικών βρίσκουν διαρκώς νέους τρόπους να διακινήσουν το προϊόν τους και το Ιράν δεν έχει καν τον προϋπολογισμό για να τους αντικρούσει.
Σαμάντ και Νασέρ, οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Για 'μένα είχε σημασία κι οι δυο να προέρχονται από την ίδια κοινωνική τάξη. Σε μια σκηνή ανακαλύπτουμε ότι ζούσαν και σε γειτονικά σπίτια. Προσπάθησα, όσο μπορούσα, να σκιαγραφήσω δυο ήρωες αληθινούς και πειστικούς, ασχέτως του ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Κι οι δυο πιστεύουν ότι έχουν κάνει το καλύτερο δυνατόν, κι οι δυο κάνουν την αυτοκριτική τους.
Το ιρανικό σινεμά δεν είναι μόνο κοινωνικά δράματα. Ούτε κι είναι μόνο ψυχαγωγικός κινηματογράφος, έχουμε πολλά κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα ν' αντιμετωπίσουμε κι έτσι οι καλλιτέχνες, με τη δουλειά τους, προσπαθούν να πάρουν ενεργά μέρος σ' αυτό. Οι καλλιτέχνες ζουν σ' αυτήν εδώ τη χώρα και δεν μπορούν ν' αποφύγουν ή ν' αγνοήσουν όσα βλέπουν στην κοινωνία. Αλλά σήμερα βλέπεις όλο και περισσότερες ταινίες είδους, ιδιαίτερα από τη νέα γενιά σκηνοθετών.
Η οικογένεια, για μένα, είναι το παν, τόσο στις ταινίες μου, όσο και στη ζωή μου! Ποτέ δεν θα έβλεπα τον «Νονό» ως μια ταινία για τη μαφία, αλλά ως μια ταινία για την οικογένεια. Δεν μπορώ ν' απομακρυνθώ από την οικογένειά μου, είναι πιο σημαντική από την ιστορία και την αφήγηση, πιο σημαντική ακόμα κι από την πραγματικότητα.
Δεν θελήσαμε, ποτέ, να κάνουμε μια προπαγανδιστική ταινία κι οι άνθρωποι που απεικονίζουμε είναι αληθινοί, οι μπάτσοι, οι ναρκωμανείς, οι ντίλερς. Η αστυνομία διαρκώς μας κατηγορούσε για τον τρόπο που την παρουσιάζουμε, για παράδειγμα δεν ήθελαν να δείχνουμε αστυνομικούς να βρίζουν. Είχαμε αμέτρητα προβλήματα και στην παραγωγή και στις προβολές, αλλά κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να υπερασπιστούμε την ταινία που θελήσαμε να κάνουμε.
Ταινία είδους; Δεν επιλέγω από την αρχή ένα κινηματογραφικό είδος, ώστε να προσπαθήσω ν' ακολουθήσω τους κανόνες του. Ισως το κάνω στο μέλλον αλλά, ως τώρα, δεν έχει συμβεί. Παθαίνω εμμονή μ' ένα θέμα, γράφω το σενάριο, κάνω την ταινία και συνήθως οι γύρω μου λένε τι είδους ταινία είναι!
