Οταν το Φεβρουάριο του 1962, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους του Ομπερχάουζεν, 26 νέοι Γερμανοί κινηματογραφιστές αποφάσισαν να αποκηρύξουν «το σινεμά του παππού» και να διακηρύξουν το δικό τους μανιφέστο πάνω στο νέο σινεμά, ο Μαξ Λιντς δεν είχε ακόμη γεννηθεί.
Πενήντα χρόνια μετά, όμως, θα ήταν αυτός που με μια σειρά από webisodes υπό το γενικό τίτλο «The Oberhausen Feeling» θα επανέφερε πιο ζωτικά από ποτέ το αίτημα για ένα σινεμά που αξίζει να συνεχίζει να τεστάρει τις αντοχές του, να αντιστέκεται στην παραδοσιακή δομή της παραγωγής και να αποτελεί ένα μοχλό κοινωνικής αφύπνισης σε μια Ευρώπη που δοκιμάζεται από την κρίση.
To Σάββατο 15 Νοεμβρίου, ο Μαξ Λιντς θα βρίσκεται στην Αθήνα, καλεσμένος του 8ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας και του Ινστιτούτου Γκέτε για ένα σεμινάριο πάνω στο Ομπερχάουζεν (17.00 - 19.00 με ελεύθερη είσοδο στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας), τις βασικές αρχές του μανιφέστου, τη σύνδεσή του με το σήμερα και για να παρουσιάσει το «Asta Upset» (στις 22.00 στην Ταινιοθήκη), την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία που συμμετείχε στο Forum της Berlinale το 2014 και έρχεται ακριβώς σαν επιστέγασμα ενός νέου μανιφέστου για ένα ακόμη πιο «νέο» σινεμά...
Στο σεμινάριο θα προβληθούν τμήματα από το «The Oberhausen Feeling» του Μαξ Λιντς αλλά και ταινίες μικρού μήκους της περιόδου 1958-1964 από την έκδοση «Εκείνοι του Όμπερχάουζεν – Προβοκάροντας την πραγματικότητα» σε σκηνοθεσία των πρωτοπόρων του μανιφέστου.
Στη συνέντευξη Τύπου του 1962 στο Ομπερχάουζεν για τη διακήρυξη του μανιφέστου για το νέο γερμανικό σινεμά
Τι είναι το «The Oberhausen Feeling»;
Είναι μια σειρά από δέκα webisodes που έκανα για λογαριασμό του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους του Ομπερχάουζεν το έτος 2012 για τον εορτασμό των πενήντα χρόνων του «Μανιφέστου του Ομπερχάουζεν». Είναι επίσης μια κατάσταση που που σε αναγκάζει να αναγνωρίσεις και να αναλύσεις τις συνθήκες μέσα στις οποίες ζεις και εργάζεσαι κοινωνικά. Η κοινότητα του Ομπερχάουζεν διαθέτει τα υψηλότερα επίπεδα χρεών ανά κάτοικο στη Γερμανία. Βρίσκεται σε συνεχή κρίση, αφού η απο-βιομηχανοποίηση (μέσα από τη μετανάστευση σε φτηνότερες χώρες) σκότωσε χιλιάδες θέσεις εργασίας και οι συνέπειες της νεοφιλελεύθερης και υπέρ των συμφερόντων των επενδυτών πολιτική έκανε τα πράγματα χειρότερα. Μπορεί κανείς να παρατηρήσει ομοιότητες με τον τρόπο που η πολιτική της λιτότητας συνεπάγεται την καταστροφή της γερμανικής κινηματογραφικής κουλτούρας.
Ποια ήταν η επίδραση του «Μανιφέστου του Ομπερχάουζεν» σε μια κρίσιμη εποχή για το Γερμανικό και Ευρωπαϊκό σινεμά;
Το μανιφέστο ήταν η πρώτη ευρείας αποδοχής προσπάθεια να δημιουργηθεί ανεξάρτητο σινεμά στη Γερμανία, να θεωρηθεί το σινεμά μια κοινωνική και αισθητική αναγκαιότητα και να απελευθερωθεί από την βιομηχανική του λειτουργία. Μακροπρόθεσμα υπήρξε πολύ πετυχημένο γιατί άνοιξε το δρόμο, έμμεσα και άμεσα, για τη δημιουργία μιας εξαιρετικά πραγαωγής και ανανεωτικής νέας κινηματογραφικής κουλτούρας που ενέπλεξε και μέρος της τηλεόρασης. Αυτό φυσικά οφειλόταν κατά κύριο λόγο στην έντονα πολιτική ατμόσφαιρα μετά το 1968 και στο γενικό ενδιαφέρον για την κυριαρχία του καπιταλισμού. Εληξε στη δεκαετία του '80.
Ο Μαξ Λιντς σε στιγμιότυπο από το «The Oberhausen Feeling»
Τι είναι αυτό που κάνει το «Μανιφέστο του Ομπερχάουζεν» σημαντικό για το σινεμά του σήμερα;
Στην πραγματικότητα το μανιφέστο δεν έχει κανένα πρακτικό αντίκρισμα σήμερα, αφού όλες οι «ελευθερίες» που ζητούσαν τότε αυτοί που το υπέγραψαν έχουν αγνοηθεί. Είναι σχετικό, για μένα, επειδή παραμένει ένα ιστορικό κείμενο μιας αντίστασης απέναντι σε ένα status quo και των διαδικασιών που είχε θέσει. Και επίσης είναι ένα μνημείο που αντιπροσωπεύει την πιθανότητα μιας διαρκούς αντίστασης απέναντι στην πολιτική του «δεν υπάρχει εναλλακτική» και την πολιτική της λιτότητας.
Μπορείς να μας περιγράψεις τις βασικές αρχές του «Μανιφέστου του Ομπερχάουζεν» - αυτές που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάθε νέος κινηματογραφιστής;
Αρκεί κανείς να επικεντρωθεί στα τρία βασικά αιτήματά του: «Απελευθέρωση από τις συνήθεις συμβάσεις της βιομηχανίας. Απελευθέρωση από τον έλεγχο των εμπορικών συνεργατών. Απελευθέρωση από την καθοδήγηση των κέντρων ελέγχου.»
Σκηνή από το «Asta Upset»
Πρόσφατα έκανες την πρώτη σου μεγάλου μήκους ταινία, το «Asta Upset» που συμμετείχε στο Forum της Berlinale. Πιστεύεις ότι υπάρχει χώρος στο σινεμά του σήμερα για πειράματα και νέους τρόπους να αφηγηθείς ιστορίες μέσα από το σινεμά;
Υπάρχει πάντα χώρος για νέες αισθητικές φόρμες γιατί οι εποχές αλλάζουν και η αλλαγή συμβαίνει αυτόματα. Αλλά για να την κάνεις πραγματικότητα, οι συνθήκες, με άλλα λόγια η οικονομική πολιτική πρέπει να τις ευνοεί. Η ομάδα του Ομπερχάουζεν και πολλοί άλλοι εκείνη την εποχή γνώριζαν πως προκειμένου να κάνουν πραγματικότητα ένα διαφορετικό σινεμά έπρεπε να να «ενοχλήσουν» την επιρροή της πολιτικής, της νομοθεσίας...
Πρέπει το σινεμά να είναι πολιτικό και τι σημαίνει «πολιτικό σινεμα» για σένα;
Είμαι πεπεισμένος ότι ο τρόπος της παραγωγής του σινεμά (όχι το να κάνεις ταινίες) είναι τόσο πολύπλοκος και βασίζεται ιδιοσυστατικά σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που επιτρέπει στα πράγματα να συμβούν. Υπ' αυτές τις συνθήκε το σινεμά είναι πολιτικό. Μόνο που συνήθως θεωρώ πολιτικά τα φιλμ που πειραματίζονται αισθητικά και «δοκιμάζουν» όπως το έθεσε ο Γουόλτερ Μπέντζαμιν. Αλλά και τα συμβατικά γερμανικά αστυνομικά φιλμ που προβάλλονται στην τηλεόραση είναι καθαρά πολιτικά - με μια άλλη έννοια βέβαια.
Δείτε εδώ το τρέιλερ του «Asta Upset» του Μαξ Λιντς:
Διαβάστε εδώ περισσότερα για το 8ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας
