Από το «Squid and the Whale» και το «Adventureland» μέχρι το «Social Network» ή το γουντιαλενικό «Στη Ρώμη με Αγάπη», o 32χρονος πλέον (αλλά αιωνίως στα μάτια μας «πιτσιρικάς») Τζέσι Αϊζενμπεργκ μοιάζει να ωρίμασε μέσα στην έμφυτή του μελαγχολία. Ξέρει πώς να πλησιάσει τους ρόλους αθόρυβα, με μία old soul ποιότητα, να μπει σε μία ταινία διακριτικά, σαν τον συμμαθητή σου που κάθεται σιωπηλός στο τελευταίο θρανία, κι όταν αποφασίσει να ανοίξει το στόμα του να κλέψει την παράσταση. Είναι ακριβής στη λεπτομέρειά του, συνεπής στην αλήθεια κάθε ήρωά του και διαθέτει μία νατουραλιστική εκφραστικότητα που σου αποκαλύπτει όλα όσα θες να ξέρεις, χωρίς «να παίζει».
Διαβάστε την κριτική του Flix για το «Τέλος Διαδρομής»
Στο «Τέλος Διαδρομής» ερμηνεύει έναν ακόμα πραγματικό, εν ζωή, χαρακτήρα (μετά τον Μάρκ Ζούκερμπεργκ του «Social Network»): ο Ντέιβιντ Λίπσκι είναι συγγραφέας και υπήρξε επίσης επί χρόνια δημοσιογράφος του Rolling Stone. Με την τελευταία του ιδιότητα, το 1996 είχε βρεθεί σε μία 5νθήμερη αποστολή για να συναντήσει τον συνομήλικό του μυθιστοριογράφο, Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας και να γράψει το πορτρέτο του. Ευφυής, φιλοσοφικά τεκμηριωμένος και με απολαυστικό κατάμαυρο χιούμορ, ο Γουάλας είχε ξεσηκώσει θύελλες στους αμερικανικούς λογοτεχνικούς κύκλους τότε με το δυστοπικό μυθιστόρημα «Ιnfinite Jest» («Ατέλειωτο Αστείο») κι είχε θεωρηθεί απόγονος του Πίντσον, του Tόμσον, του Ντελίλο. Μόνο που η καταθλιπτική του προσωπικότητα τον οδήγησε να δώσει τέλος στη ζωή του, 12 χρόνια μετά. Η ταινία είναι το κινηματογραφικό ζωντάνεμα των συζητήσεών τους.
Εκεί, ο Αϊζενμπεργκ ερμηνεύει τον Λίμπσκι ως sidekick του Τζέισον Σίγκελ, ο οποίος γλιστράει κάτω από την ευφυΐα και την απελπισία του Γουάλας. Ομως, αυτή ακριβώς η διακριτική και καρτερική του προσμονή, αυτό το ροκάνισμα του χρόνου μέσα από βλέμματα και σιωπές, τον οδηγεί στο να μας κάνει να συλλάβουμε ολόκληρη την εικόνα: πώς ένας νεαρός, φιλόδοξος συγγραφέας συναντιέται με το λογοτεχνικό θεό του - με δέος, ζήλεια, απογοήτευση, πίκρα και ανάγκη να ανακαλύψει πρωτίστως τον εαυτό του και τους δικούς του στόχους.
Τζέσι, συγχαρητήρια για την ταινία. Πόσο οικεία σου ήταν η ιστορία του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας; Είχες διαβάσει βιβλία του, γνώριζες για το άδοξο τέλος του; Ή ξεκίνησες την έρευνα όταν ήρθε το σενάριο στα χέρια σου;
Ηξερα κάποια πράγματα, ναι από φοιτητής. Το μεγαλύτερο κομμάτι της έρευνάς μου έγινε μετά, όσο δούλευα για την ταινία. Το ευτύχημα είναι ότι εκτός από τα βιβλία του Γουάλας, τις συνεντεύξεις του, τα βιβλία του Λίπσκι, τις συνεντεύξεις του, είχαμε πρόσβαση στις αυθεντικές μαγνητοσκοπήσεις της πενθήμερης συνεύρεσής τους. Αυτό ήταν ένας θησαυρός. Γιατί εκτός από τις βαθιά φιλοσοφικές αναζητήσεις και τις δραματικές στιγμές, μπορούσες να ακούσεις μικρές, καθημερινές κουβέντες, γνώμες για ασήμαντα πράγματα, αστεία, σχολιασμούς καθημερινότητας, μικρά «τίποτα», που αποκάλυπταν τόσα πολλά για τους χαρακτήρες. Αυτές οι κασέτες γείωσαν την ιστορία μέσα μου, εκεί κατάλαβα τι πάμε να κάνουμε...
Εσύ είχες και τη δυνατότητα να γνωρίσεις τον Ντέιβιντ Λίπσκι. Τι τον ρώτησες; Πώς πλησίασες το ρόλο;
Το πρώτο πράγμα που ρώτησα ήταν αν η εβδομάδα που πέρασε με τον Γουάλας ήταν πρωτίστως μία συναισθηματική εμπειρία για αυτόν. Αν τον σημάδεψε. Και μου είπε, ναι. Ηταν σε μία ηλικία που προσπαθούσε να βρει την ταυτότητά του, τόσο ως νεαρός άντρας, όσο ως συγγραφέας κι ο ίδιος. Η γνωριμία του με τον Γουάλας ήταν μετωπική σύγκρουση. Να ένας τύπος, με δαιμονισμένο ταλέντο, ευφυές μυαλό, ο οποίος έχει φτάσει στην κορυφή, έχει καταφέρει όλα όσα ονειρευόταν ο ήρωάς μου. Κι όμως. Τα αμφισβητούσε όλα. Ολα! Μου έδωσε να καταλάβω αυτό το χαμένο συναίσθημα όταν συναντάς εκείνον που νομίζεις ότι έχει πετύχει σε όσα εσύ δεν ξέρεις καν πώς να επιδιώξεις και βλέπεις ότι πραγματικά δεν είναι ούτε ευτυχισμένος, ούτε ικανοποιημένος, ούτε ισορροπημένος. Από τότε κατάλαβα ότι ο τόνος της ταινίας μπορεί να έχει το μαύρο χιούμορ του Γουάλας, αλλά θα παραμένει ανθρώπινα θλιμμένος.
Και στο ''Social Network'' και εδώ ερμηνεύεις αληθινούς, εν ζωή ανθρώπους. Δημιουργεί αυτό ένα έξτρα βάρος για σένα; Ή πιστεύεις ότι τόσο στις αληθινές ιστορίες, όσο και στις φιξιόν κάθε χαρακτήρας έχει την αλήθεια του;
Οχι δεν θεωρώ ότι υπάρχει έξτρα βάρος, γιατί πράγματι νιώθω την ευθύνη της ειλικρινούς προσέγγισης κάθε χαρακτήρα. Αυτή είναι η δουλειά μου: να πλάσω έναν ήρωα που μπορείς να καταλάβεις, να νιώσεις αληθινό. Οπότε, όταν αναλαμβάνω έναν ρόλο κάποιου που μπορώ να μελετήσω από κοντά, είναι μεγάλη βοήθεια. Γιατί μπορώ να κλέψω στοιχεία της προσωπικότητάς του και να τα χρησιμοποιήσω για να χτίσω το χαρακτήρα. Στην περίπτωση του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, για παράδειγμα, πιάστηκα από τη λεπτομέρεια ότι ήταν αθλητής της ξιφασκίας στο Γυμνάσιο. Αρχισα να μαθαίνω ξιφασκία λοιπόν και ανακάλυψα ότι η στάση του σώματός σου είναι πολύ σημαντική. Το χρησιμοποίησα αυτό στην ταινία και μου έδωσε το εργαλείο για να δουλέψω με την εσωστρέφεια, την άμυνα, του Ζούκερμπεργκ που συχνά μπερδευόταν με αλαζονεία. Στην περίπτωση του Λίπσκι συνειδητοποίησα ότι γελάει πολύ - ακόμα και σε πράγματα που δεν είναι απαραίτητα αστεία. Πήρα μία ιδέα λοιπόν για το ότι μπορεί να είναι αμήχανος, ή ανασφαλής - θέλει έτσι να ενθαρρύνει και τον συνομιλητή του να γελάσει με τα δικά του αστεία. Αυτές οι λεπτομέρειες βοηθάνε να βρεις μία είσοδο στον χαρακτήρα. Να πλάσεις έναν άνθρωπο με τρόπους που δεν υπάρχουν σ' ένα σενάριο.
Πρόκειται για ένα πολύ πλούσιο θεματικά και φιλοσοφικά φιλμ. Κάθε συζήτηση μοιάζει να σκάβει όλο και πιο βαθιά σε υπαρξιακά θέματα, αλλά και προσωπικές αγωνίες του καθενός μας. Εσένα τι σε άγγιξε περισσότερο;
Το ένιωσα. Ενιωσα την αγωνία του ανθρώπου, του καλλιτέχνη, που έχει καταφέρει δυο πράγματα στη ζωή του και ξαφνικά συναντιέται με έναν πραγματικό Θεό της τέχνης του. Πώς αυτό μπορεί να σε σοκάρει ή και να σου αποκαλύψει χιλιάδες πράγματα για τον πραγματικό σου εαυτό. Αυτό που μου άρεσε περισσότερο όμως στην ταινία είναι ότι όλες οι θεματικές, η φιλοσοφία, η υπαρξιακή αγωνία που διατυπώνεται δεν γίνεται μέσα από ένα «μεγάλο δράμα». Αλλά μέσα από καθημερινές συζητήσεις, από ένα κομμάτι αληθινής ζωής. Οι δύο ήρωες συζητούν για το τίποτα κι αυτό το τίποτα περνά διακριτικά, υπόγεια τα μεγάλα μηνύματα. Δεν είμαι θαυμαστής των ταινιών με μήνυμα. Προτιμώ ο θεατής να βγάζει τα δικά του συμπεράσματα.
Πόσο μεγάλη δυσκολία ή πρόκληση αποτελεί να δημιουργήσεις "δράμα" σε μία ταινία μέσα από το διάλογο; Το μόνο "action" της ταινίας είναι η σύγκρουση δύο έξυπνων εγκεφάλων; Πώς δουλέψατε με τον Τζέισον Σίγκελ; Θα πρέπει να ήταν το πιο πολυσέλιδο σενάριο διαλόγων που ήρθε ποτέ στα χέρια σας...
Οχι, δεν είναι αλήθεια (γελάει). Επειδή δουλεύω πολύ στο θέατρο, έχω συνηθίσει να έρχονται στα χέρια μου διάλογοι 150 σελίδων. Δεν ήταν αυτό το θέμα. Η πρόκληση είναι στο να κάνεις το διάλογο να έχει ενδιαφέρον σε μία τέχνη που η εικόνα πρέπει να παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο - γιατί αυτό είναι το σινεμά. Με τον Τζέισον δεν κάναμε πρόβες. Τεχνικοί λόγοι μάς έκαναν να συναντηθούμε για πρώτη φορά, την πρώτη μέρα των γυρισμάτων, όπου γυρίζαμε τη σκηνή της πρώτης γνωριμίας των ηρώων. Αυτό φυσικά βοήθησε πολύ: εξερευνούσαμε ο ένας τον άλλον με την ίδια αμηχανία που το έκαναν και οι ήρωές μας. Μετά βρήκαμε το ρυθμό μας μέσα από μία κοινή απόφαση: να μην «παίζουμε», να «είμαστε». Αλλωστε, η ίδια η ιστορία, όσα ήταν γραμμένα στο χαρτί, είχαν τη δύναμη να δημιουργήσουν το δράμα όπως το εννοείτε.
Στην ταινία γίνεται πολύ συζήτηση για το πώς αντιλαμβάνετε κάποιος τον εαυτό του και πώς οι άλλοι τον προσδιορίζουν. Αν η δημοσιότητα και η πραγματική αξία είναι ταυτόσημες έννοιες. Αυτό είναι ένα θέμα που απασχολεί όλους μας, αλλά μπορώ μόνο να φανταστώ πόσο περισσότερο έναν διάσημο ηθοποιό. Εχεις στιγμές που κι εσύ αναρωτιέσαι παρόμοια πράγματα - αν η επιτυχημένη καριέρα είναι συνώνυμη της καλλιτεχνικής καταξίωσης; Ή της ίδιας της ευτυχίας;
Φυσικά. Συνεχώς. Αλλιώς δε θα προχωρούσα μπροστά. Ζούμε σ' έναν μικρόκοσμο που μπορείς εύκολα να χάσεις το κέντρο βάρους σου. Ομως όλοι αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις διαφορετικά. Είναι θέμα χαρακτήρα, στόχου και προσωπικού άξονα. Η δημοσιότητα δεν είναι αληθινή - το ξέρετε αυτό, έτσι; Είναι μία σύμβαση, υπάρχει, έτσι παίζεται το παιχνίδι, αλλά δεν μπορεί να είναι η αληθινή σου ζωή. Ούτε αυτοσκοπός, ούτε το μέσο για να καθησυχάζεις τον εαυτό σου τα βράδια ότι «πέτυχες». Αν το κάνεις αυτό, δεν είχες ξεκινήσει για να γίνεις ηθοποιός αλλά celebrity. Κι αυτό έχει τεράστια διαφορά.
Oι συνεντεύξεις είναι σίγουρα μία περίεργη συνθήκη. Καταλαβαίνουμε γιατί ο Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας ένιωθε άβολα μπροστά σε ένα κασετοφωνάκι - κάποιος θα έπαιρνε μία απομαγνητοφώνηση πολύωρων συζητήσεων και μέσα από αυτές θα τον "παρουσίαζε" στον κόσμο, θα τον "ερμήνευε" σε μερικές σελίδες περιοδικού. Εσύ αισθάνεσαι μία παρόμοια ανασφάλεια με τις συνεντεύξεις;
Αρχικά, πολύ περισσότερο. Τώρα έχω κάπως εξοικειωθεί. Καταλαβαίνω την αναγκαιότητά τους. Για να μάθει ο κόσμος για μία μικρή ταινία όπως το «Τέλος Διαδρομής» πρέπει να το συζητήσουμε δημόσια. Να γραφτούν πολλές σελίδες περιοδικών, εφημερίδων, sites. Να διαφημιστεί και μέσα από μένα. Αυτό που δεν μπορώ να συνηθίσω με τίποτα είναι η οικειότητα που επιχειρούν οι δημοσιογράφοι. Δεν είμαστε φίλοι, κάνουμε τη δουλειά μας, δεν μπορείς να με ρωτάς κάτι προσωπικό. Μπορείς να βγάλεις όποιο πορτρέτο μου θέλεις στον κόσμο μετά, αλλά να έχει στηριχτεί στο θέμα μας, στην ταινία μου, στη δουλειά μου. Ολα τα υπόλοιπα είναι η προσπάθεια των δημοσιογράφων να γίνουν σταρ μέσα από σένα. Κι αυτό το καταλαβαίνω, μέχρι ενός σημείου. Υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός. Αλλά πρέπει να υπάρχει και όριο. Για αυτό οι περισσότεροι είναι διστακτικοί απέναντι στις συνεντεύξεις. Ενα quote που μπορεί να παρερμηνευτεί γίνεται αμέσως σκάνδαλο.
Εχεις νιώσει ποτέ κάτι παρόμοιο με αυτό του ήρωά σου στην ταινία: έχει γνωρίσει το δικό σου προσωπικό θεό;
Ναι. Τον Γούντι Αλεν. Εχω μεγαλώσει με τις ταινίες του, είμαι ταυτισμένος με το χιούμορ, την μελαγχολία του, τον κοινωνικό του σχολιασμό αν θέλεις. Οταν βρέθηκα στο σετ της «Ρώμης» έπρεπε να τσιμπιέμαι. Δεν το πίστευα ότι ήμουν εκεί, πως συνεργαζόμουν με το είδωλό μου. Βέβαια η σύμβαση ήταν διαφορετική. Δεν μπορούσα να σκαλίσω όσο ήθελα το μυαλό του. Ημασταν εκεί για δουλειά, γυρίζαμε ταινία. Κι ο Γούντι είναι διαβόητος για το πόσο ισορροπημένα επικοινωνεί με τους ηθοποιούς του: δίνει 5 βασικές οδηγίες και μετά δεν τον ενοχλείς. Ο άνθρωπος είναι ιδιοφυΐα.
Ξέρεις πώς ο Γούντι Αλεν προσπαθεί, χρόνια τώρα, να σκηνοθετήσει νεότερους ηθοποιούς, άντρες και γυναίκες, ως νεότερες εκδοχές του: έτσι γράφει τους διαλόγους, έτσι σκιαγραφεί τους ήρωες, σαν να πρόκειται να παίξουν τον ίδιο τον Γούντι οι νεότεροι πρωταγωνιστές του. Ομως δεν τα καταφέρνουν όλοι. Εσύ όμως μοιάζει να είσαι φυσικός απόγονος του γουντιαλενικού ήρωα. Σου ταίριαζε γάντι ο ρόλος στη "Ρώμη" και τώρα πρέπει να έχεις ολοκληρώσει και το νέο, άτιτλο ακόμα, πρότζεκτ του Αλεν, δίπλα στην Κρίστεν Σιούαρτ. Τι μπορείς να μας πεις για αυτό;
Α, το θεωρώ τεράστιο κοπλιμέντο και σας ευχαριστώ. Ισως γιατί τον αγαπώ τόσο πολύ. Ισως γιατί είμαστε και οι δύο προϊόντα της ίδιας εβραϊκής νεουορκέζικης κουλτούρας. Φυσικά δε θεωρώ ότι εγώ έχω ούτε καν πλησιάσει την ποιότητα του, τη σύνθετή του κινηματογραφική προσωπικότητα. Είναι μοναδικός ο Γούντι, δεν μπορεί κανείς να τον αντιγράψει. Οσο για την νέα ταινία, δυστυχώς δεν μπορώ να αποκαλύψω πολλά. Είναι μία ταινία εποχής, τη γυρίσαμε στη Νέα Υόρκη και έχουμε λίγες μέρες ακόμα γύρισμα στο Λος Αντζελες. Ο Γούντι δε θέλει να μιλάμε για τις ταινίες του πριν δώσει εκείνος το σήμα. Δεν μπορώ να σας πω τίποτα, δυστυχώς.
Το σεβόμαστε απόλυτα και ανυπομονούμε. Να μιλήσουμε όμως και για το «Batman v Superman»; Δέχτηκες τον εμβληματικό ρόλο του Λούθορ σε μία τεράστια παραγωγή. Είσαι ηθοποιός που έχει παίξει σε εμπορικά blockbusters, με την ίδια άνεση που γυρίζει μία πιο μικρή, πειραματική, ή μία φεστιβαλική, ανεξάρτητη ταινία. Ποια είναι η πρόκληση ενός επικού action film που πιθανόν να γίνει franchise;
Μα αυτό ακριβώς: ότι δημιουργείς έναν ήρωα που πρέπει να διατηρήσει το ενδιαφέρον και την αίγλη του σε βάθος χρόνου. Είναι πρόκληση το franchise. Κλείνει ραντεβού με μία τεράστια μάζα κοινού, σε συνδέει στη συλλογική μνήμη για πολλά χρόνια. Ξέρετε, είμαστε ηθοποιοί. Και πρακτικά να το δεις, δεν ξέρουμε πότε θα έχουμε την επόμενή μας δουλειά. Είναι υπέροχες οι μικρές ταινίες όπως το «Τέλος Διαδρομής». Θα τη δουν όσοι τη δουν και μετά θα περάσει στο κομμάτι της ιστορίας που της αναλογεί. Για μένα αυτή η ταινία αξίζει πολλά. Αλλά για να έχω την πολυτέλεια να την κάνω, πρέπει να με θυμάται το κοινό. Και τα franchises σου δίνουν την ευκαιρία να υπάρχεις. Και την ασφάλεια να γυρίζεις ενδιάμεσα τις ταινίες που αγαπάς.
Το «Τέλος Διαδρομής» παίζεται από την Πέμπτη 19 Νοεμβρίου στις αίθουσες
Διαβάστε περισσότερα:
- Η αμήχανη στιγμή που ο Τζέσι Αϊζενμπεργκ πρέπει να απαντήσει σε ερωτήσεις που έχουν κάνει στο παρελθόν στην Κρίστεν Στιούαρτ
- «Tell me, do you bleed? You will!» Το πρώτο (μη πειρατικό) teaser του «Batman v Superman» είναι εδώ
- Τζέσι Αϊζενμπεργκ: κάντε τον add as θεατρικός συγγραφέας
- «Don't you mind people grinnin' in your face» Ο Τζέσι Αϊζενμπεργκ διπλός στο τρέιλερ του «The Double»
