Το αφιέρωμα στο ελληνικό queer σινεμά που υπήρξε το απόλυτο highlight του 59ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου, μεταφέρεται αυτούσιο στην Αθήνα από την Πέμπτη 13 έως την Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου, καλύπτοντας μια κινηματογραφική διαδρομή από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 ως τις μέρες μας, με 38 μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες, σε συνεργασία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με την Ταινιοθήκη της Ελλάδος.
Η έναρξη στις 13 Δεκεμβρίου, θα γίνει με τις ταινίες «Τρώες» (1990) και «Μία Θέση στον Ηλιο» (1994) του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, ο οποίος θα προλογίσει και θα συζητήσει με το κοινό. Θα διατεθεί περιορισμένος αριθμός εισιτηρίων, και η είσοδος θα γίνει με σειρά προτεραιότητας. Τις ταινίες του αφιερώματος θα προλογίσουν οι σκηνοθέτες και άλλοι συντελεστές, ενώ το πρόγραμμα περιλαμβάνει ακόμα πάρτι και μια συζήτηση με τίτλο «Η Εικόνα και τα κοινωνικά δικαιώματα». Στη συζήτηση που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 15 Δεκεμβρίου συμμετέχουν μεταξύ άλλων, οι πανεπιστημιακοί Κωνσταντίνος Κυριακός, επιμελητής και του αφιερώματος (Πανεπιστήμιο Πατρών) και Μαρία Κομνηνού (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), η πανεπιστημιακός και σκηνοθέτης Αντουανέττα Αγγελίδη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), ο σκηνοθέτης Τάκης Σπετσιώτης, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Παναγιώτης Ευαγγελίδης και η πρόεδρος του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών Μαρίνα Γαλανού.
Διαβάστε αναλυτικά: Ο Κωνσταντίνος Κυριακός μας ανοίγει την καρδιά του ελληνικού queer σινεμά
Vortex ή Το πρόσωπο της Μέδουσας του Νίκου Κούνδουρου
Αγγελος του Νίκου Κατακουζηνου
Ο Ξεναγός του Ζαχαρία Μαυροειδή
Στο αφιέρωμα, θα παρουσιαστεί επίσης για πρώτη φορά στην Αθήνα και η ενότητα Acrobatics που περιλαμβάνει μικρού μήκους ταινίες queer θεματολογίας, πρόσφατης παραγωγής, που γύρισαν νέοι βραβευμένοι σκηνοθέτες ταινιών μικρού μήκους (Θαναάσης Νεοφώτιστος, Δημήτρης Νάκος, Γιώργος Τελτζίδης, Νικολέτα Λεούση, Μανώλης Μαυρής) μετά από ανάθεση της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών ειδικά για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Ο Κωνσταντίνος Κυριακός σημειώνει πως στο αφιέρωμα αυτό «συνυπάρχουν με επιλεκτικά κριτήρια ταινίες οι οποίες αναμφισβήτητα υπάγονται στο queer/gay ρεύμα της ελληνικής κινηματογραφίας· άλλες προδρομικές και ανάδελφες, άλλες δίκαια τιμημένες και βραβευμένες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και άλλες άδικα παραγνωρισμένες· όλες, ωστόσο, αντιπροσωπευτικές».
Οι ταινίες του αφιερώματος
Ορέστης του Βασίλη Φωτόπουλου
Αναπάντεχες επιλογές Η ταινία Vortex ή Το πρόσωπο της Μέδουσας (1967) με το πληθωρικό, ανατρεπτικό βλέμμα του Νίκου Κούνδουρου και ο Ορέστης (1969), μοναδική ταινία του βραβευμένου με Όσκαρ σκηνογράφου και εικαστικού Βασίλη Φωτόπουλου, είναι ανάμεσα στα πρώτα φιλμ που προβάλλουν την πλέον απενοχοποιημένη απεικόνιση του ανδρικού σώματος, σε μια εποχή όπου η queer ταυτότητα ήταν καλά σφαλισμένη στη ντουλάπα.
Καλλονή του Τάκη Σπετσιώτη
Τα τολμηρά 70s Ο Τάκης Σπετσιώτης με τις ταινίες Η Λίζα και η Αλλη (1976) και Καλλονή (1977), η Ιρις Ζαχμανίδη με Το Γελεκάκι (1976) και ο Γιώργος Καλογιάννης με το φιλμ Λίβιος ή Η Αγαλματώδης Παρουσία του Περασμένου Επους (1976) είναι ορισμένοι από τους δημιουργούς που αποδομούν τα έμφυλα στερεότυπα, αλλά και αναδεικνύουν τη γυναικεία πλευρά. Το 1979, ο Δημήτρης Σταύρακας υπογράφει το ντοκουμέντο-μικρού μήκους Μπέττυ. Οπως εξομολογήθηκε η ίδια η Μπέττυ σε συνέντευξή της ήθελε μέσα από την ταινία ο κόσμος «να εξοικειωθεί με την τραβεστί, να εξοικειωθεί με την τρασένξουαλ, να την δει μέσα από μια ταινία, μέσα από ένα θεατρικό. Να μην ρίξει μια ματιά από την κλειδαρότρυπα».
...λιποτάκτης των των Γιώργου Κόρρα και Χρήστου Βούπουρα
Η κρίσιμη δεκαετία του ‘80 Το ελληνικό queer σινεμά αφήνει πίσω του τη λογοκρισία και προσπαθεί να κατακτήσει την αναγνώριση, και μάλιστα σε μια ιδιαίτερα δύσκολη παγκόσμια συγκυρία, με ταινίες πολύ χαρακτηριστικές για το είδος. Όπως ο εμβληματικός Αγγελος του Γιώργου Κατακουζηνού (1982) βασισμένος σε αληθινά γεγονότα που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη. Οι ταινίες Στην αναπαυτική Μεριά (1981) και Μετέωρο και Σκιά (1985) του Τάκη Σπετσιώτη, προσεγγίζουν την κοινότητα από τη σκοπιά των διανοούμενων ποιητών της δεκαετίας του ’60 αλλά και των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, ενώ φιλμ που διερευνά το θηλυκό βλέμμα με πρωτοποριακή ματιά είναι ο Τόπος της Αντουανέττας Αγγελίδη (1985). Ταινίες οι οποίες σχολιάζουν το ρόλο του στρατού, την ελληνική επαρχία και τις σχέσεις στο αστικό τοπίο συμπληρώνουν το αφιέρωμα: Ομίχλη Κάτω από τον Ηλιο του Νίκου Λυγγούρη (1980), «Poste Restante Ομόνοια» του Χάρη Παπαδόπουλου (1982), ...λιποτάκτης των Γιώργου Κόρρα και Χρήστου Βούπουρα (1988) και Οταν Εχει Πανσέληνο Κανείς δεν Κοιμάται του Παντελή Παγουλάτου (1989).
Μια Θέση στον Ηλιο του Κωνσταντίνου Γιάνναρη
Γιάνναρης, Δήμας, Κούτρας στα 90s Βιώνοντας θα έλεγε κανείς την ενηλικίωσή του, τη δεκαετία του ’90 το ελληνικό queer σινεμά σπάει τους δεσμούς με το παρελθόν και αποκρυσταλλώνεται, κοιτώντας με ψύχραιμο και απόλυτα ανατρεπτικό τρόπο τον ομοερωτισμό. Ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης, ο Χρήστος Δήμας και ο Πάνος Χ. Κούτρας είναι από τους πρωτεργάτες. Τα φιλμ «Τρώες» (1990), «North of Vortex» (1991), «Caught Looking» (1991) και «Μία θέση στον ήλιο» (1994) του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, το σπονδυλωτό «4» του Χρήστου Δήμα με τα μικρού μήκους «Ενας Ουρανός Γεμάτος Αστέρια» (1995), **«Tender» (1997), «Ανάσα» (1998) και «Αμερικάνος» (1999), καθώς και το εξωφρενικά απολαυστικό «Η Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά» του Πάνου Χ. Κούτρα (1999) πραγματεύονται τα queer ζητήματα με τρόπο αυθεντικό, παθιασμένο και απογυμνωμένο από κάθε είδους σύμβαση. Είναι η εποχή στην οποία οι ελληνικές queer ταινίες αναγνωρίζονται καλλιτεχνικά και βραβεύονται σε όλο τον κόσμο.
Αφροδίτη στην Αυλή του Τηλέμαχου Αλεξίου
2000-σήμερα Νέου queer ελληνικού σινεμά συνέχεια, με ταινίες που ξεπερνούν τα σύνορα, εξερευνούν νέους αφηγηματικούς δρόμους, πειραματίζονται υφολογικά, εκφράζουν τη νέα εποχή και κερδίζουν σπουδαίες διακρίσεις. «Η Διαρκής Αναχώρηση της Πέτρα Γκόινγκ» της Αθηνάς Ραχήλ Τσαγγάρη (2001), «Οι Ανδρες Δεν Κλαίνε» του Κυριάκου Χατζημιχαηλίδη (2001), «Το Γαλάζιο Φόρεμα» του Γιάννη Διαμαντόπουλου (2005), «Ι Αm Gay» του Νικόλα Κολοβού (2008) και Μέσα στο Δάσος του Αγγελου Φραντζή (2010) είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα. Ταινία-ορόσημο, η «Στρέλλα» του Πάνου Χ. Κούτρα (2009) πετυχαίνει την υπέρβαση των έμφυλων ορίων. Στο αφιέρωμα θα απολαύσουμε αγαπημένες κινηματογραφικές στιγμές που μας χάρισαν οι ταινίες «Η Αφροδίτη στην Αυλή» του Τηλέμαχου Αλεξίου (2012), «Δίπτυχο: Η Αγάπη που δεν Λέει το Ονομά της» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη (2011), «Η Ανταρσία της Κόκκινης Μαρίας» του Κώστα Ζάπα (2011), Ο «Ξεναγός» του Ζαχαρία Μαυροειδή (2011), «Fuck Freud» του Αδάμ Καρυπίδη (2013), «7 Θυμοί» του Χρήστου Βούπουρα (2014), καθώς και τα ντοκιμαντέρ «Καλιαρντά» της Πάολας Ρεβενιώτη (2014) και «Obscuro Barroco» της Ευαγγελίας Κρανιώτη (2018).
Στρέλλα του Πάνου Χ. Κούτρα
Αξίζει να σημειωθεί ότι και στην Ταινιοθήκη, δύο από τις ταινίες του αφιερώματος, το «Μετέωρο και Σκιά» του Τάκη Σπετσιώτη και η «Στρέλλα» του Πάνου Χ. Κούτρα, θα προβληθούν με όρους καθολικής προσβασιμότητας για όλους τους θεατές: με ακουστική περιγραφή [AD: Audio Description] για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης και με υπότιτλους για Κωφούς και Βαρήκοους [SDH: Subtitles for the Deaf or Hard of Hearing] με την επιμέλεια και πιστοποίηση της Κίνησης Ανάπηρων Καλλιτεχνών. Η συγκεκριμένη δράση εντάσσεται στην πρωτοβουλία του Φεστιβάλ να μοιράζεται τη δύναμη του σινεμά με όλους τους θεατές ανεξαιρέτως, με χορηγό προσβασιμότητας το Iδρυμα Ωνάση και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, ενώ οι συνθήκες προσβασιμότητας διασφαλίζονται σε συνεργασία με την Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών.
Αφιέρωμα στον Ελληνικο Queer Kινηματογράφο | Ταινιοθήκη της Ελλάδος | Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου, μετρό Κεραμεικός, τηλ. 210 3612046 | Εισιτήρια: 5 ευρώ | Εβδομαδιαία κάρτα: 40 ευρώ (20 ευρώ μειωμένο)
