Φεστιβάλ / Βραβεία

Βενετία 2024: Το «Queer» του Λούκα Γκουαντανίνο έχει εύθραυστη τόλμη, μελαγχολική τρυφερότητα και έναν αδάμαστο Ντάνιελ Κρεγκ

of 10

Ο Ιταλός σκηνοθέτης βουτά με σεβασμό στον αριστοτεχνικό λόγο, αλλά και τολμηρά στα ανείπωτα του κειμένου του Γουίλιαμ Μπάροουζ για να φωτίσει την παλλόμενη μοναξιά του Queer ήρωά του -κι όλων μας. «Τηλεπαθητικά», όπως μόνο το σινεμά ξέρει.

Βενετία 2024: Το «Queer» του Λούκα Γκουαντανίνο έχει εύθραυστη τόλμη, μελαγχολική τρυφερότητα και έναν αδάμαστο Ντάνιελ Κρεγκ

Πόλη του Μεξικού, 1950. Ο Γουίλιαμ Λι είναι ένας μεσήλικας συγγραφέας που έχει αποσυρθεί εδώ και χρόνια στο Μεξικό για να γράψει το επόμενο βιβλίο του. Ή μάλλον, στην πραγματικότητα, για να απολαμβάνει απενοχοποιημένα τους εθισμούς του στις παρακμιακές γειτονιές της πόλης - άφθονο αλκοόλ, όπιο, ηρωίνη, λάγνα αγόρια. Μόνο που όσο μεγαλώνει, παρακμάζει, φθείρεται, τόσο αυτός ο τελευταίος εθισμός, ο πόθος του για σεξ, μένει ανικανοποίητος. Κάθε βράδυ, ο Λι μπαίνει στα γκέι μπαρ φορώντας στο ένα πέτο του λινού λευκού του κουστουμιού την άσβεστη επιθυμία του, και στο άλλο την βαριά θλίψη της πεπερασμένης του νιότης. Οσο κι αν το ακονισμένο μυαλό του μπορεί να προσφέρει γνώση, ευφυΐα, χιούμορ, όσο κι αν η ψυχή του έχει να δώσει τόνους τρυφερότητας, κανείς δεν τον θέλει πια. Κάθε ξημέρωμα, βγαίνει από τα μπαρ τρικλίζοντας από το μεθύσι, αγκαλιά με την απόρριψη, την απελπισία, την παλλόμενη μοναξιά του. Στις ελάχιστες φορές που θα σταθεί τυχερός, βγαίνει και με ένα πληρωμένο συνοδό, συνήθως κάποιον πιτσιρικά μεξικανό τυχοδιώκτη.

Μέχρι που εμφανίζεται στα στέκια του ένας νεαρός ναύτης. Ο Γιουτζίν Αλερτον έχει κάτι από την αθώα, χρυσαφένια απαλότητα του Τζέιμς Ντιν, κάτι από την σπίθα των ματιών και την αψεγάδιαστη χωρίστρα του Πολ Νιούμαν, κάτι από την σκοτεινή επικινδυνότητα του Στιβ ΜακΚουίν. Ο Λι ερωτεύεται κεραυνοβόλα, όμως ο Γιουτζίν, συγκροτημένος, παγερός, χειριστικός, τον περιπαίζει. Συνοδεύει γυναίκες, φλερτάρει με άλλους άντρες, τον διεγείρει και τον προσπερνά, μια τον προσκαλεί στο τραπέζι του, δυο τον διώχνει, τρεις τον αγνοεί. Στέκεται τόσο κοντά κι όσο μακριά είναι όσα δεν μπορείς να αποκτήσεις ποτέ. Οσα σε κάνουν να νιώθεις ανεπίστρεπτα γέρος και loser. Και μόνος. Ενα-δυο one night stands κι η ερωτική επιθυμία του Λι δίνει τη θέση της σε μία σπαρακτική λαχτάρα: όχι να πηδηχτεί πια. Αλλά να αγαπηθεί. Να αγαπηθεί.

Το 81ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 28 Αυγούστου μέχρι και τις 7 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται στη Βενετία για να σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες. Διαβάστε όλο το ρεπορτάζ για το φεστιβάλ εδώ

queer

Γνωρίζοντας ότι ο Γιουτζίν θέλει να ταξιδέψει στον κόσμο και πειραματίζεται με ναρκωτικά, τον προσκαλεί σ' ένα ταξίδι στα βάθη του Αμαζονίου, εκεί όπου μία επιστήμονας έχει ανακαλύψει ένα φυτό που όταν το καπνίσεις με έναν ακόμα άνθρωπο, μοιράζεστε «τηλεπαθητική γνώση» ο ένας για τον άλλον. Οι δυο άντρες θα ξεκινήσουν αυτή την πορεία στην αυτογνωσία με διαφορετική ατζέντα ο καθένας. Ο Λι θέλει να ανοίξει διάπλατα την πόρτα της επικοινωνίας μεταξύ τους, όμως μπερδεύει την «τηλεπάθεια» με την ουσιαστική επαφή, την αγάπη. Ο Γιουτζίν θέλει απλώς μία ακόμα πληρωμένη περιπέτεια, όμως ανοίγει την πόρτα της πραγματικότητάς του: δεν εκμεταλλεύεται τους queer, είναι queer κι ο ίδιος.

Ο Λούκα Γκουαντανίνο μεταφέρει στο σινεμά το μυθιστόρημα του Γουίλιαμ Μπάροουζ «Queer», που βυθίζει τον αναγνώστη στα σκοτάδια του (είναι πασιφανές ότι ο Λι λειτουργεί ως το alter ego του συγγραφέα) και στο τίμημα των διαφορετικών εθισμών. Ο Ιταλός σκηνοθέτης βουτά με το κεφάλι στον αριστοτεχνικό λόγο, αλλά και με σεβασμό στα ανείπωτα του κειμένου, επιλέγοντας ξεκάθαρα που θα εστιάσει το φακό του, ποια θα λούσει με πρωταγωνιστικό φως: την μοναξιά του queer άντρα των 50ς. Ο περιθωριακός κόσμος των μεξικανικών γκέι γειτονιών (κατασκευασμένος στα στούντιο της Cinecittà) έχει κάτι το γήινα φτηνό, κάτι το απόκοσμα οικείο, κάτι το πικρό και το μαγικό μαζί - σαν να κοιτάς την Τρούμπα μέσα από τα χρωματιστά παραμορφωμένα φίλτρα του Τσάρλι Κάουφμαν. Φώτα και σκιές, χνώτα και υγρασία, μουσικές και βογκητά, σε έναν λαβύρινθο του πόθου, σε έναν τόπο βολικά ξεχασμένο από κάθε ηθική.

queer

Ομως ο Γκουαντανίνο δεν κοντοστέκεται σε σχήματα. Τρυπά την επιδερμίδα της εύκολης περιγραφής με τον ίδιο τρόπο που κάνουν σεξ τα διαθέσιμα αγόρια του «Ship Ahoy» - άγρια, διεκδικητικά, παιχνιδιάρικα. Δεν χαρίζεται στον ήρωά του - τον γδύνει από κάθε καλοσιδερωμένη φορεσιά πίσω από την οποία κρύβεται. Τον λούζει με ιδρώτα και ανασφάλεια. Τον τοποθετεί στην μέση του χάους, καμμένο, να πέφτει από τα σκαμπό και την υπόληψή του - ξανά και ξανά και ξανά. Παράλληλα όμως, του χαρίζει κλεφτά κοντινά που τον αγγίζουν σαν χάδι. Τρυφερά, πονεμένα, μελαγχολικά, αστεία και, «let's call them by their name», ανθρώπινα.

Εκεί έρχεται το βαρύ πυροβολικό. Ο πρωταγωνιστής του. Ενας Ντάνιελ Κρεγκ που όσοι τον φέρουν στον νου τους μόνο ως Τζέιμς Μποντ (κι όχι από το «Τhe Mother» του Ρότζερ Μιτσελ ή το «Love is the Devil» του Τζον Μέιμπουρι) δε θα τον αναγνωρίσουν. Αδάμαστος, τολμηρός, ασυγκράτητος, ακομπλεξάριστος, αστείος και τραγικός. Αρπάζει την καρικατούρα της μεθυσμένης Queen από τα μαλλιά, λικνίζεται, τινάζεται, υποκλίνεται, αυτοσαρκάζεται, στρώνει αμήχανα την ιδρωμένη φράντζα του Λι με μια τόσο αναγνωρίσιμη σε όλους μας λαχτάρα αποδοχής. Απαγγέλει γοητευτικά, κινείται χορευτικά, αγγίζει σπαρακτικά, κάνει σεξ συγκινητικά. Ενα junkie που γελάει και κλαίει με το ίδιο βλέμμα. Τρέμει από στέρηση ουσιών. Τρέμει από στέρηση αγάπης.

queer

Στο τρίτο μέρος της ταινίας, εκεί όπου ο Μπάροουζ πηγαίνει ένα συμβολικό ταξίδι τους ήρωές του στα βάθη της ζούγκλας (γιατί ο Λι μέχρι εκεί θα έφτανε, γονατιστός, για την αγάπη), ο Γκουαντανίνο χάνει το ρυθμό της ιστορίας του και, κυρίως, τον τόνο της αφήγησής του. Eνα α λά Ιντιάνα Τζόουνς χιουμοράκι συνοδεύει την εξωτική περιπέτεια και τη συνάντηση των ηρώων με την γκροτέσκα επιστήμονα της Λέσλι Μάνβιλ που πετάει έξω τον θεατή από την πικρή και επώδυνη και μελένια μελαγχολία της ταινίας. Ομως αυτό γρήγορα θα αποκατασταθεί από τη σκηνή του ψυχεδελικού τριπαρίσματος, ευφορική και τρομακτική στέκεται ως μία από τις πιο πρωτότυπες σκηνές σεξ στο σινεμά, όπου ο Γκουαντανίνο θα δανειστεί στοιχεία από τον Τζόναθαν Γκλέιζερ μέχρι τον Απιτσαπονγκ Βερασετάκουλ για να αγγιχτούν αυτοί οι δύο άντρες πραγματικά. Να χαϊδέψουν το τραύμα τους. Να ξεράσουν τις καρδιές τους. Να αφήσουν τον έλεγχο. Να ανοίξουν την πόρτα της αυτογνωσίας. Και να ξυπνήσουν έντρομοι. Γιατί αυτή η πόρτα δεν ξανακλείνει ποτέ.

queer

Πολλά τα συστατικά που δοκιμάζει ο Γκουαντανίνο - εξαιρετικό μουσικό σκορ από τους πιστούς του συνεργάτες Τρεντ Ρέζνορ και Ατικους Ρος, ανατρεπτική χρήση της ποπ μουσικής (η a cappella ερμηνεία της Σινέντ Ο Κόνορ στο «All Apologies» των Nirvana ανοίγει την ταινία και οι ιδέες δεν σταματούν ποτέ), ωραίες πινελιές δευτεροχαρακτήρων (ιδιαίτερα ο αγνώριστον Τζέισον Σουόρτσμαν που θυμίζει γκέι καρικατούρα του Αλεν Γκίνζμπεργκ) απροσδόκητα cameo (ο ποπ σταρ Ομάρ Απόλο σε full frontal ερωτική σκηνή). Αλλα τα καταφέρνει, σε άλλα χάνει στα σημεία.

Αυτό που υπερισχύει όλων όμως είναι το σταθερό, ηχηρό χτυποκάρδι της ταινίας, η παλλόμενη καρδιά της που την νιώθεις δίπλα στην δική σου. Το ξεθωριασμένα παρακλητικό βλέμμα του Κρεγκ, η απελπισμένη αγκαλιά που θέλεις να τον πάρεις, η queer γωνιά που κρύβεις κι εσύ, όλοι μας, και ξαφνικά φωτίζεται γιατί ο Γκουανταντίνο ανοίγει την πόρτα. «Τηλεπαθητικά», όπως μόνο το ναρκωτικό που λέγεται σινεμά ξέρει να κάνει.

Το 81ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας διεξάγεται φέτος από τις 28 Αυγούστου μέχρι και τις 7 Σεπτεμβρίου. Το Flix βρίσκεται στη Βενετία για να σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες. Διαβάστε όλο το ρεπορτάζ για το φεστιβάλ εδώ