Η Ολγκα Τοκάρτσουκ, η Πολωνή συγγραφέας με τα χαριτωμένα dreadlocks και τον αιχμηρό λόγο είναι, από χτες, Νομπελίστα του 2018 (το περσινό βραβείο δεν δόθηκε εν μέσω ενός σκανδάλου σχετικό με μέλος της επιτροπής). Σε κοινή απόφαση μαζί με τον Πέτερ Χάντκε, τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας - κι ενώ ο Χάντκε είναι, μεταξύ άλλων, ο Αυστριακός συγγραφέας που συχνά και με αριστουργηματικά αποτελέσματα συνεργάστηκε με τον Βιμ Βέντερς («Η Αγωνία του Τερματοφύλακα Πριν το Πέναλτι», «Τα Φτερά του Ερωτα»), δεν είναι ο μόνος από τους δυο Νομπελίστες που έχει στενούς κινηματογραφικούς δεσμούς.
Διαβάστε ακόμη: O Πέτερ Χάντκε θα έπρεπε να κερδίσει το Νόμπελ και μόνο για το σενάριο από τα «Φτερά του Ερωτα»
Πριν δυο χρόνια, στο Φεστιβάλ Βερολίνου 2017, η επίσης Πολωνή Ανιέσκα Χόλαντ, μια από τις πιο υπερτιμημένες, ίσως, σκηνοθέτες της εποχής μας, παρουσίασε τη νέα της ταινία, η οποία και τιμήθηκε με την Αργυρή Αρκτο εκείνη τη χρονιά. Ηταν το «Pokot» ή «Spoor» στα αγγλικά, η ταινία δεν βγήκε στις ελληνικές αίθουσες, βασισμένο στο μυθιστόρημα της Ολγκα Τοκάρτσουκ (με τον τίτλο «Drive Your Plow Over the Bones of the Dead», δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά), η οποία και είχε συνυπογράψει με τη σκηνοθέτη το σενάριο.
Η ιστορία εκτυλίσσεται στο πανέμορφο, γεμάτο έλατα δάσος της πεδιάδας του Κλόντζκο, στα σύνορα Πολωνίας - Τσεχίας, στη διάρκεια σειράς μηνών που σηματοδοτούνται (κλείσιμο ματιού), από τα ζώα που επιτρέπεται, εποχιακά, να κυνηγούν οι αδηφάγοι κυνηγοί. Εκεί ζει η Ντουζέικο (για κάποιο λόγο γίνεται έξαλλη όταν τη φωνάζουν με το μικρό της, Τζανίνα), η οποία είναι προχωρημένης ηλικίας, 65άχρονη ας πούμε, αλλά σε καλή φυσική κατάσταση κι ελεύθερο πνεύμα. Αυτό το καταλαβαίνουμε γιατί: οδηγεί τζιπ και τα βγάζει πέρα άριστα στα χιόνια, έχει μακριά γκρίζα μαλλιά, επιτίθεται με υστερία όταν δει κυνηγό, ζει παρέα με δυο όμορφα σκυλιά, διδάσκει αγγλικά στο σχολείο και τραμπουκίζει όλους τους εκπροσώπους των τοπικών αρχών (γιατί είναι, βέβαια, διεφθαρμένοι).
Η μικρή κοινότητα της (don't call me Janina) Ντουζέικο, αποτελείται από έξτρα-στερεοτυπικούς κατοίκους. Ο μοναχικός μελαγχολικός γείτονας. Ο αδέξιος IΤ της αστυνομίας. Η πωλήτρια στη μοναδική μπουτίκ του χωριού, που τυχαίνει επίσης πόρνη αλλά για να μαζέψει λεφτά να βγάλει από τη φυλακή τον αδικημένο μικρό αδελφό της. Ο περαστικός εντομολόγος που, ναι, ρίχνει την Ντουζέικο στο κρεβάτι. Κι από την άλλη πλευρά οι «κακοί», ο αυταρχικός αστυνομικός, ο χυδαίος δήμαρχος, ο σαδιστής γαιοκτήμονας που εμπορεύεται αλεπούδες. Ολοι τους κυνηγοί (ξανά κλείσιμο ματιού).
Pokot
Η αρχή της ταινίας δίνει υποσχέσεις θρίλερ. Στο σκοτάδι του δάσους αρχίζουν να βρίσκονται δολοφονημένα ζώα (δυστυχώς και τα δυο σκυλιά της Ντουζέικο) και, στη συνέχεια, άνθρωποι. Ποιος, ή τι, τα σκοτώνει; Η Ντουζέικο μοιάζει να ξέρει, αλλά δεν λέει. Η συνέχεια, όμως, εξελίσσεται τραγελαφικά. Το τρίο Ντουζέικο-IT-πωλήτρια, ως δαιμόνιοι ντετέκτιβ, κάνουν τη δική τους έρευνα, η οποία κυλά, φλύαρα και με αυξανόμενες δόσεις αφέλειας, από το δάσος στην πόλη, από το αστυνομικό τμήμα σε σεξουαλικά όργια, από τα γραφικά καλυβάκια σ' ένα άνευ προηγούμενης κακογουστιάς μπαλ μασκέ. Οπου οι κακοί είναι πολύ, πολύ κακοί κι οι καλοί είναι πολύ, πολύ κουλοί.
Η Ολγκα Τοκάρτσουκ στην Berlinale 2017
Η ταινία της Ανιέσκα Χόλαντ ήταν ένα υπόδειγμα τραγελαφικής σοβαροφάνειας. Οι δυο γυναίκες, ωστόσο, έμοιασαν να συνεργάστηκαν δυναμικά και δημιουργικά. Μάλιστα, καθώς το βιβλίο της Τοκάρτσουκ είχε πρόσφατα αποκηρυχθεί από ένα πολωνικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ως «έργο βαθιά αντι-χριστιανικό, που προάγει την οικο-τρομοκρατία», η Χόλαντ δήλωνε με χιούμορ, «σκεφτόμαστε να βάλουμε το χαρακτηρισμό στις προωθητικές αφίσες της ταινίας, γιατί θα ενθαρρύνει τους θεατές που διαφορετικά μπορεί να μην έμπαιναν στον κόπο να τη δουν».
Τα παραπάνω δεν οδηγούν παρά σε ένα, διστακτικό συμπέρασμα: μια ταινία βασισμένη σ' ένα λογοτεχνικό αριστούργημα μπορεί να εξελιχθεί σε σαχλαμάρα, ή το αντίστροφο. Το σινεμά εξαρτάται από το σκηνοθέτη του, όπως οι σελίδες εξαρτώνται από την έμπνευση του ανθρώπου που τις γεμίζει.
Διαβάστε εδώ την κριτική του Flix για το «Pokot», από την Berlinale του 2017
