Μπορεί οι αγαπημένες ταινίες του Τζιμ Τζάρμους - έτσι όπως τις αποκάλυψε στη μεγάλη ψηφοφορία του περιοδικού Sight & Sound το 2002 - να είναι όλες ασπρόμαυρες και να συγκαταλέγονται έτσι κι αλλιώς στα μεγάλα αριστουργήματα της ιστορίας του σινεμά (δείτε όλη τη λίστα παρακάτω), αλλά αν κάποιος θέλει πραγματικά να μάθει τις επιρροές του σκηνοθέτη και τις ταινίες που τον έκαναν έναν από τους μεγαλύτερους μύθους του αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά (και όχι μόνο) και έναν αυθεντικό rock 'n' roll ήρωα των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, αρκεί να διαβάσει όλα όσα είχε δηλώσει το 1992 ο ίδιος ο Τζάρμους στο περιοδικό Film Comment αναφερόμενος στις «ένοχες απολαύσεις» που τον έπεισαν να συνεχίζει και να συνεχίζει...
«Ο Βιμ Βέντερς είχε πει κάποτε για τις δικές του "ενοχες απολαύσεις" πως "Δεν νιώθω ενοχή για καμία ταινία από αυτές". Θα ήθελα να το επαναλάβω και εγώ. Ενα από τα πράγματα με τα οποία διαφωνώ είναι η ιέραρχηση της κουλτούρας. Για μένα, δεν υπάρχει διαφορά στην αξία ανάμεσα στον Μπετόβεν και τους Butthole Surfers, ανάμεσα στον Σαίξπηρ και τον Μίκι Σπιλέιν. Αν κάτι είναι καλό, είναι καλό είτε είναι κόμικ είτε είναι "σπουδαία" λογοτεχνία.»
Η πρώτη ταινία που με θυμάμαι να βλέπω ήταν το "Thunder Road" με τον Ρόμπερτ Μίτσαμ. Την είσα σε ένα drive-in στη Φλόριντα μαζί με τη μητέρα μου και την αδερφή μου, ενώ ήμασταν σε διακοπές. Ημουν πολύ μικρός, περίπου 6 ετών. Είχε πολύ βίαιες σκηνές με κυνηγητά αυτοκινήτων. Αυτό με εντυπωσιάσε, θυμάμαι. Θα ήθελα πολύ να ξαναδώ αυτήν την ταινία. Δεν την έχω δει από τότε.
Μια από τις αγαπημένες μου ταινίες, η οποία πραγματικά με ενθάρρυνε να κάνω σινεμά ήταν το "The Foreigner" του Εϊμος Πόε. Οταν το είδα, το 1978 ή κάπου εκεί, με ενέπνευσε τόσο πολύ κρυίως γιατί είχε γίνει μόνο με 5.000 δολάρια. Ηταν τόσο χαλαρό και ωμό, τόσο κοντά στην ιδέα της μουσικής των τελών της δεκαετίας του '70 - την επονομαζόμενη punk, όπου ο μουσικός δεν ήταν σημαντικός, η δεξιοτεχνία δεν ήταν το βασικό κριτήριο, ήταν κάτι σαν "Εχω κάτι που θέλω να το εκφράσω". Είναι μια πολύ χαλαρή ιστορία για έναν τύπο που τον κυνηγούν σε όλη την ταινία. Εχει πολύ κοντά μαλλιά, ξανθά και υπάρχει μια υπέροχη σκηνή όπου περπατάει σε ένα σοκάκι μαζί με την Ντέμπι Χάρι που υποδύεται μια πουτάνα. Είναι υπέροχη και έχει στα χέρια ένα τσιγάρο και λέει "Εχεις φωτιά, ξανθέ;". Ηταν το αγαπημένο μου νεοϋορκέζικο πανκ φιλμ - σιχαίνομαι τις ταμπέλες - εκείνης της περιόδου.
Ολοι τους αγαπούν, αλλά δεν μπορώ να μην αναφέρω πόσο λατρεύω τους Αδερφούς Μαρξ. Ειδικά τον Χάρπο, γιατί δεν χρησιμοποιεί τη γλώσσα - παίζει με το σώμα και τις αντιδράσεις. Οταν έχω κατάθλιψη βλέπω πάντα μια ταινία των Αδερφών Μαρξ.
Ενας ηθοποιός που θαυμάζω απεριόριστα είναι ο Λι Μάρβιν. Οι αγαπημένες μου ταινίες είναι το "The Wild One", το "Big Heat", το "The Man Who Shot Liberty Valance", το "The Killers"... Η πιο αγαπημένη μου είναι το "Point Blank" του Τζον Μπούρμαν από το βιβλίο του Ντόντλαντ Γουεστλέικ. Και μόνο η ιδέα των χαρακτήρων του Μάρβιν που είναι outsiders και πολύ βίαιοι με γοητεύει. Κάποιοι από αυτούς μοιάζουν να έχουν έναν πολύ αυστηρό κώδικα αρχών - ακόμη κι αν είναι ψυχωτικοί - που ακολουθούν πιστά. Υπάρχει μια μυστική οργάνωση που ονομάζεται "The Sons of Lee Marvin" που περιλαμβάνει εμένα, τον Τομ Γουέιτς, τον Τζον Λιούρι και τον Ρίτσαρντ Μποουζ. Προσπαθούμε να πείσουμε και τον Νικ Κέιβ να μας ακολουθήσει. Υπάρχουν και πολλά τιμητικά μέλη. Εξι μήνες πριν ο Τομ Γουέιτς ήταν σε ένα μπαρ στη Βόρεια Καλιφόρνια και ο μπάρμαν τον ρώτησε αν είναι ο Τομ Γουέιτς και πως κάποιος θέλει να του μιλήσει. Ο Τομ πήγε σε μια σκοτεινή γωνία του μπαρ και είδε έναν τύπο που του είπε "Κάθισε. Θέλω να σου μιλήσω". Ο Τομ άρχισε να γίνεται επιθετικός: "Τι στο διάολο θέλεις να μου πεις; Δεν έχω ιδέα ποιος είσαι." Και ο τύπος είπε "Τι είναι αυτές οι μαλακίες με τους Γιους του Λι Μάρβιν;". Ο Τομ απάντησε πως είναι μια μυστική οργάνωση και πως δεν του επιτρέπεται να μιλάει για αυτό. Ο τύπος είπε "Δεν μου αρέσει.". Και ο Τομ του απάντησε: ¨Και τι σε νοιάζει;". "Είμαι ο γιος του Λι Μάρβιν", είπε. Και ήταν στ' αλήθεια. Νόμιζε πως το όλο πράγμα ήταν προσβλητικό, αλλά δεν είναι. Εχει γίνει από σεβασμό στον Λι Μάρβιν.
Μερικές φορές παθαίνω εμμονή και νοικιάζω ταινίες του Τζάκι Τσαν, του Στίβεν Σίγκαλ και του Στιβ ΜακΚουίν - ταινίες που κανονικά δεν με γοητεύουν. Ο Τζάκι Τσαν είναι όμως πολύ cool, αν και μερικές φορές αρκετά γελοίος για τα γούστα μου. Εχω δει όλες τις ταινίες των "Hell's Angels", και αυτές με τον Τζον Κασσαβέτη. Εχω δεί σχεδόν όλες τις ταινίες της Troma. Μου αρέσει το "Class of Nuke 'Em high" χωρίς να ξέρω γιατί - είναι απλά άρρωστο και ενδιαφέρον. Εχω δει το "Killer Klowns from Outer Space" γιατί οι κλόουν με τρομάζουν.
Μου αρέσουν οι ταινίες "Evil Dead" του Σαμ Ράιμι. Δεν μου άρεσε το "Darkman". Χάθηκα τελείως, αλλά τα "Evil Dead" είναι ευφυή. Είναι σαν κακό οξύ ή κάτι - το κορίτσι σου μεταμορφώνεται σε τέρας και εσύ την τεμαχίζεις και συνειδητοποιείς πως είναι ακόμη το κορίτσι σου! Αυτή η υστερία είναι απίστευτη και σπάνια. Και τα τρικ της κάμερας χωρίς πολλή χρήση τεχνολογίας. Αυτές οι ταινίες είναι κλασικές.
Δεν είμαι φαν του Μπράιαν Ντε Πάλμα, αλλά νομίζω πως ο "Σημαδεμένος" είναι μια πανέξυπνη αμερικάνική ταινία. Είναι το αριστούργημα του Ντε Πάλμα, κυρίως για την κυνικότητα και τη βία που έχει. Ο Τόνι Μοντάνα είναι η πιο βίαιη απεικόνιση του αμερικανικού ονείρου. Το βλέπω τουλάχιστον μια φορά το χρόνο. Βλέπω επίσης τουλάχιστον μια φορά το χρόνο το "This is Spinal Tap". Δεν ξέρω γιατί - ξέρω όλα τα αστεία και ακόμη τα βρίσκω αστεία.
Το "Cocksucker Blues" του Ρόμπερτ Φρανκ είναι ένα από τα σπουδαιότερα rock 'n' roll φιλμ που γυρίστηκαν ποτέ. Σε κάνει να νιώθεις πως αν είσαι ροκ σταρ είναι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελες να είσαι στη ζωή σου. Είναι καταθλιπτικό και σκοτεινό. Αποσύρθηκε λόγω των ναρκωτικών. Το άλλο σπουδαίο φιλμ για το rock 'n' roll είναι το "Don't Look Back" του Ντ. Α. Πενεμπέικερ για τον Μπομπ Ντίλαν.
Δεν μου αρέσουν γενικά τα βίντεο κλιπ γιατί σου δίνουν εικόνες που συνοδεύουν το τραγούδι αντί να σε αφήνουν να τις δημιουργήσεις εσύ. Χάνεις την ομορφιά της μουσικής με το να μην σκέφτεσαι τις δικές σου εικόνες και αναμνήσεις όσο το ακούς. Εχοντας πει αυτό, ένα από τα καλύτερα βίντεο που έχω δει δεν είναι καν βίντεο κλιπ: είναι το "Subterranean Homesick Blues”, όπου ο Μπομπ Ντίλαν στέκεται με τις κάρτες με τις λέξεις - μόνο αυτό. Κάποτε είχα δει και ένα ωραίο βίντεο των Butthole Surfers, σκηνοθετημένο από τον Αλεξ Γουίντερ, πολύ παράξενο όχι του είδους του ΜΤV. To βίντεο της Τζούλια Χέιγουντ για το "Burning Down the House" των Talking Heads είναι ενδιαφέρον. Κυρίως αγαπώ τα βίντεο που δεν είναι πολύ μπερδεμένα.
Μια ταινία για την οποία θα έπρεπε να νιώσω ενοχή γιατί είναι μια πολύ κακή ταινία είναι το "The Fastest Guitar Alive" του 1967. Η μοναδική ταινία του Ρόι Ορμπισον - έγραψε τα τραγούδια. Στην ταινία κρύβει ένα όπλο μέσα στην κιθάρα του και είναι γελοίο. Αλλά είναι η μόνη ταινία του και ο Ορμπισον μου αρέσει πολύ.
Αλλες περίεργες ταινίες που μου αρέσουν: το "Screaming Mimi" του 1958 σε σκηνοθεσία του Γκερντ Οσβαλντ. Περίεργη ταινία. Το "Invasion of the Bee Girls" του 1973 με αυτές τις γυναίκες που μεταμορφώνονται σε μέλισσες και αποπλανούν άντρες και τους σκοτώνουν όταν φτάνουν σε οργασμό. Το "Spider Baby" με τον Λον Τσάνεϊ Τζιούνορ που τραγουδάει και το ομότιτλο τραγούδι. Αρρωστη ταινία, σαν το "Planets Against Us" του 1961 ένα Ιταλο-γαλλικό ασπρόμαυρο φιλμ επιστημονικής φαντασίας με έναν εξωγήινο που μοιάζει στον Λου Ριντ. Είναι αυθεντικό Euro-pop. To "Τwister" του Μάικλ Αλμερέιντα με τον Χάρι Ντιν Στάντον και τον Κρίσπιν Γκλόβερ. Μου άρεσε η ιδέα μιας δυσλειτουργικής οικογένειας με πατέρα τον Χάρι Ντιν Στάντον. Το "White of the Eye" του Ντόναλντ Κάμελ. Το είδα γιατί είμαι μεγάλος θαυμαστής της Κάθι Μοριάρτι. Η φωνή της με ξεσηκώνει.
Πέρασα μια φάση με blaxploitation ταινίες. Η αγαπημένη μου ονομάζεται "Dolemite". Θυμάμαει πως την είχα δει έφηβος σε ένα σινεμά στην ανατολική πλευρά του Κλίβελαντ. Θυμάμαι ακόμη τη διαφήμιση στην τηλεόραση: "Sometimes he’s Sad, sometimes he’s Glad, but he’s always Bad, Bad, Superbad Dolemite."
Είχα εμμονή με την Μπριζίτ Μπαρντό όταν ήμουν έφηβος. Για μένα, τα χείλη της, η ανατομία της, ο τρόπος που κινείται, τα μαλλιά της... Τη σκέφτομαι να φοράει μια πετσέτα ή ένα μπικίνι, η γυμνή. Λάτρεψα όταν ο Γκοντάρ την πήρε στην "Περιφρόνηση".
Η Τούρα Σατάνα είναι μια ηθοποιός και στρίπερ που έπαιξε στο "The Astro-Zombies" ένα μεξικάνικο θρίλερ επιστημονικής φαντασίας το 1968. Είναι μισή Απάτσι και μισή Γιαπωνέζα. Παίζει επίσης στο "Faster Pussycat, Kill! Kill!" του Ρας Μέγιερ. Είναι τόσο παράξενη. Μόνο αυτές τις δύο ταινίες της ξέρω. Βρίσκω επίσης υπέροχη την Τρέισι Λορντς - όχι σαν ηθοποιό αλλά σαν παρουσία. Το συνδυασμό της κακίας και της αθωότητας. Εχω μια πορνό ταινία της σε βίντεο, με τίτλο "New Wave Hookers". Ενας φίλος μου, Βρετανός ροκ μουσικός που δεν θα ονομάσω έχει ολόκληρη συλλογή από τα πορνό της.
Ακόμη ένα περίεργο φετίχ: ο ηθοποιός Λας ΛαΡου. Είναι πάντα ντυμένος στα μαύρα και είναι διάσημος για το μαστίγιο του που συνήθιζε να τραβάει τα τσιγάρα από τα στόματα των ανθρώπων ή να σκίζει τα πουκάμισα των κοριτσιών. Οι περισσότερες ταινίες του γυρίστηκαν στα 40s.
Οι 10 καλύτερες ταινίες κατά τη γνώμη του Τζιμ Τζάρμους, όπως τις ψήφισε το 2002 για το δημοφήφισμα του περιοδικού Sight & Sound
- 1.Αταλάντη του Ζαν Βιγκό
- 2.Tokyo Story του Γιασουχίρο Οζου
- 3.They Live by Night του Νίκολας Ρέι
- 4.Bob le Flambeur του Ζαν - Πιερ Μελβίλ
- 5.Αυγή του Φ.Β.Μουρνάου
- 6.Ο Κινηματογραφιστής του Εντουαρντ Σέτζγκγουικ
- 7.Μouchette του Ρομπέρ Μπρεσόν
- 8.Οι Επτά Σαμουράι του Ακίρα Κουροσάβα
- 9.Broken Blossoms του Ντ.Γ. Γκρίφιθ
- 10.Ρώμη Ανοχύρωτη Πόλη του Ρομπέρτο Ροσελίνι
Για όσους αναρωτιούνται ο Τζιμ Τζάρμους βρίσκεται στο post-production της καινούριας του ταινίας με τίτλο «Only Lovers Left Alive», μια ερωτική ιστορία δύο βαμπίρ μέσα στους αιώνες με τον Τομ Χίντλεστον, τη Μια Γουσικόφσκα και την Κέιτ Μπλάνσετ.
Περισσότερος Τζιμ Τζάρμους
Tags: τζιμ τζάρμους
