Μια νεαρή κοπέλα βλέπει κάθε μέρα από το μπαλκόνι της αρχαία ελληνικά αγάλματα. Ακίνητα. Σκέφτεται μήπως δεν είναι αυτά ακίνητα, αλλά μήπως είναι η δική της ακινησία που κάνει τον κόσμο να μην αλλάζει. Θα κατέβει στο δρόμο. Στους δρόμους. Θα ενώσει τη φωνή της με τον κόσμο. Και θα αναρωτηθεί και θα ρωτήσει τους άλλους και τον εαυτό της «τι είναι το πιο τρελό πράγμα που θα διεκδικούσες σήμερα»;
Σε μια ευθεία γραμμή που ενώνει την «Κινέζα» του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, την Αθήνα των διαρκών διαδηλώσεων, την τραγική Ελλάδα των Τεμπών, τη Μαρία Μήτσορα, το αιώνιο ερώτημα του «αν εξαφανίσουμε τον Παρθενώνα μήπως εξαφανιστούμε και οι ίδιοι;», η ταινία της Δάφνης Χαιρετάκη «Αυτό που Ζητάμε από ένα Αγαλμα είναι να μην Κινείται» έρχεται μετά από μια φιλμογραφία που χτίζει το δικό της σύμπαν μεθοδικά ταινία με την ταινία να συνεχίσει το γκονταρικό πείραμα έτσι όπως αυτό εφαρμόζεται αυτούσιο σε κάθε νέα εποχή, προσθέτοντας στη δική της εκδοχή ενός κινηματογραφικού δοκιμίου ισχυρές δόσεις και χιούμορ, και ειρωνίας και ένα τραγούδι για φινάλε.
Τη συναντήσαμε μαζί με τον Κωνσταντίνο Σαμαρά, ο οποίος έγραψε στίχους στο τραγούδι του φινάλε και μόνταρε μαζί με τη Δάφνη Χαιρετάκη την ταινία και μιλήσαμε για αρχαία και σύγχρονα ερείπια στο μηδέν και το άπειρο της Ελληνικής Ιστορίας.
Πώς θα περιέγραφες την ταινία;
Θα έλεγα πως είναι ένα κινηματογραφικό δοκίμιο το οποίο έχει να κάνει μια προσωπική μου ανησυχία, μια αίσθηση ακινησίας η οποία με ώθησε να βγω στο δρόμο και να ρωτήσω τους ανθρώπους αν αισθάνονται το ίδιο πράγμα. Πάντα όταν κάτι με τρώει αναρωτιέμαι αν τρώει και τον άλλον. Με πρόφαση τα αγάλματα που είναι κι αυτά άκινητα - και τα βλέπω από το μπαλκόνι μου, άρχισα να ρωτάω τους ανθρώπους γι' αυτά, όχι επειδή έχω κάποια λατρεία για τα αγάλματα, παρόλο που τα αγαπάω, αλλά πιο πολύ για να μου μιλήσουν για τους εαυτούς τους και τις σύγχρονες ζωές τους. Η ταινία είναι λοιπόν ένα μείγμα μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ, πειραματικού σινεμά που προσπαθεί να δημιουργήσει ένα διάλογο ανάμεσα στα αρχαία ερείπια και τα καινούργια.
Και πώς κατέληξε μιούζικαλ;
Ηθελα το τέλος να είναι κάπως ρομαντικό, λίγο τρελό, λίγο περίεργο, off beat και ο φοβερός στιχουργός Κώνσταντίνος Σαμαράς εμπνεύστηκε αυτό το κομμάτι. Και είπαμε η ταινία να τελείωνει λίγο ρομαντικά και λίγο χιουμοριστικά, κι ας είναι μελαγχολικό το τραγούδι.
Ολες οι ταινίες σου ξεκινούν από κάτι προσωπικό;
Ναι. Μου αρέσει πολύ αυτό. Να ξεκινάω από κάτι προσωπικό και σιγά σιγά η αφήγηση να γίνεται πιο συλλογική. Οσες φορές έχω προσπαθήσει να γράψω κάτι πιο μυθοπλαστικό, δεν θέλω να το τραβήξω. Αυτό που μου αρέσει είναι ότι έχω κάποιες ιδέες και θέλω να τις φέρω αντιμέτωπες με την πραγματικότητα. Και τι θα μου πει η πραγματικότητα γι΄αυτό. Και κάπως έτσι η ταινία θα αλλάξει και θα πάει αλλού και θα αρχίσει να παίρνει μια μορφή.
Είναι τεράστια αναγνώριση για μια ταινία που έγινε σαν να παίζουμε ένα παιχνίδι, όπως κάναμε σινεμά όταν ήμασταν παιδιά. Μια ταινία με μεγάλα ρίσκα. Και θεματικά και στη δομή της. Και δεν πίστευα αναγκαστικά ότι θα άρεσε και τόσο πολύ για να την επιλέξουν στην Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Καννών. Ηταν σαν κάποιος να μου είπε ένα μπράβο. Αυτό το χαζό μπράβο που καμιά φορά το χρειαζόμαστε. Και να μου φύγει ένα βάρος και να μπορώ να ακολουθήσω το ένστικτό μου για το σινεμά που θέλω να κάνω. .»
Ποιο είναι το σημείο που καταλαβαίνεις ότι η ταινία είναι έτοιμη; Το είδος ας το πούμε έτσι του κινηματογραφικού δοκιμίου μοιάζει με μια πολύ ελεύθερη φόρμα αλλά ταυτόχρονα και πολύ αυστηρή. Πάνω σε ποιο ρυθμό μονταρίστηκε;
Δάφνη: Το μοντάζ αυτής της ταινίας - το κάναμε μαζί με τον Κωνσταντίνο - έγινε πολύ γρήγορα, αλλά ήταν πολύ δύσκολο. Απαξ και βρεις μια δομή μπορείς να κουνήσεις πράγματα αλλά μπορείς εύκολα να δεις αν ταιριάζουν ή όχι στην αφήγηση.Για παράδειγμα είχαμε τη Μαρία Μήτσορα που μιλάει σε κάποια στιγμή της ταινίας. Δοκιμάσαμε να την βάλουμε στην αρχή αρχή της ταινίας, είδαμε ότι δεν λειτουργεί. Καταλαβαίνεις πότε κάτι αρχίζει και γίνεται φλύαρο και επίσης δεν ήθελα να υπερβαίνει η ταινία τα 30 λεπτά.
Κωνσταντίνος: Νομίζω αυτό που πήραμε σαν οδηγό ήταν η ιστορία του πρώτου προσώπου, δηλαδή την αφήγηση της γυναίκας με την κινηματογραφική μηχανή και της διαδρομής της. Αυτό που ήταν από την αρχή για τη Δάφνη - μια διαδρομή από την ακινησία στην κίνηση - αυτό έγινε και ο οδηγός για το μοντάζ. Ποιες σκηνές χτίζουν αυτή τη διαδρομή, ποιες σκηνές είναι οι σταθμοί αυτής της διαδρομής. Και επίσης ποιες σκηνές αγαπάμε τόσο πολύ που δεν μπορούμε να τις κόψουμε.
Ο Πάνος Χ. Κούτρας του έβαλε φωτιά στην «Αληθινή Ζωή», η Εύα Στεφανή τον διάβασε με τη βοήθεια της πορνογραφίας στο «Ακρόπολις»... Εσύ αναρωτιέσαι και ρωτάς τον κόσμο αν πρέπει να τον καταστρέψουμε. Εχεις αποφασίσει τελικά τι να κάνουμε με τον Παρθενώνα και την Ακρόπολη;
Δεν έχω αποφασίσει. Μου άρεσε πάντα μια εικόνα του Παρθενώνα με γκράφιτι σαν όλη την υπόλοιπη Αθήνα και να αράζαμε εκεί να βλέπουμε το ηλιοβασίλεμα... Κάτι τόσο μπανάλ. Δεν ξέρω. Κάναμε τεράστιες συζητήσεις με αφορμή την ταινία. Σε κάθε σκέψη αν μπορούσαμε τώρα να τον ανατινάζαμε, πολύ γρήγορα λέγαμε όχι. Δεν μας ενοχλεί φυσικά ο Παρθενώνας. Δεν είναι το ίδιο το μνημείο που έχει το πρόβλημα. Είναι η αφήγηση γύρω από το μνημείο. Οπότε δεν χρειάζεται να εξαφανίσουμε τον Παρθενώνα, δεν μας έχει κάνει κάτι. Είναι ωραίος. Μας αρέσει να τον βλέπουμε καθημερινά.
Και οι διαδηλώσεις; Εχουν νόημα; Να κατεβαίνουμε στους δρόμους; Είσαι σαν την ηρωίδα σου που σκέφτεται να σταματήσει να είναι ακίνητη;
Πάω στις πορείες, όχι σε όλες πια. Και κάθε φορά που πηγαίνω έχω αυτή τη φαντασίωση ότι θα γίνει κάτι και τελικά δεν γίνεται τίποτα. Είμαστε και εκεί αγάλματα. Μετά από τόσα χρόνια της κρίσης που πιστέψαμε ότι κάτι θα αλλάξει, εγώ νιώθω πως ζω σε μια πολύ περίεργη περίοδο όπου υπάρχει κάτι που μοιάζει να προοδεύει και συγχρόνως πρακτικά στις ζωές μα κάτι που μας κρατά διαρκώς πίσω.
Η ταινία λειτουργεί σαν έναυσμα για μια επανάσταση;
Το ξέρω πως η ταινία δεν θα πυροδοτήσει καμία επανάσταση. Αλλά ξέρω τι πυροδότησε σε εμένα που ήμουν ακίνητη. Το ότι συνάντησα αυτούς τους ανθρώπους στο δρόμο και μου απάντησα όπως μου απάντησαν, το ότι η ταινία μας έκανε να συζητήσουμε για πράγματα σαν ένας χώρος διαλόγου που δεν τον έχουμε στην καθημερινότητά μας, εμένα μου άλλαξε τη ζωή. Ελπίζω να πυροδοτήσει κάτι σε όποιον τη δει. Για επανάσταση δεν μας βλέπω...
Η επιλογή της ταινίας στην Εβδομάδα Κριτικής αλλάζει και τον τρόπο που βλέπεις το σινεμά σου;
Είναι τεράστια αναγνώριση για μια ταινία που έγινε σαν να παίζουμε ένα παιχνίδι, όπως κάναμε σινεμά όταν ήμασταν παιδιά. Μια ταινία με μεγάλα ρίσκα. Και θεματικά και στη δομή της. Και δεν πίστευα αναγκαστικά ότι θα ήταν εδώ και θα άρεσε και τόσο πολύ για να την επιλέξουν από την καρδιά τους. Ηταν σαν κάποιος να μου είπε ένα μπράβο. Αυτό το χαζό μπράβο που καμιά φορά το χρειαζόμαστε. Και να μου φύγει ένα βάρος και να μπορώ να ακολουθήσω το ένστικτό μου για το σινεμά που θέλω να κάνω.
Επειδή το ρωτάς σε όλους στην ταινία, τι θα ήταν το πιο τρελό πράγμα που θα διεκδικούσες σήμερα;
Είναι αυτά που ρωτάω τους άλλους και εγώ δεν έχω την απάντηση. Θα έλεγα να γίνει μια επανάσταση, αλλά δεν ξέρω είναι πολύ cheesy... Ας πω κάτι τρελό: να βγούμε να χορέψουμε στη Rebound, σε ένα κλαμπ δηλαδή που έχει κλείσει. Μήπως τελικά η επανάσταση είναι καλύτερη;
Αυτό που Ζητάμε από ένα Αγαλμα είναι να μην Κινείται | Σενάριο: Δάφνη Χαιρετάκη | Διεύθυνση Φωτογραφίας: Δάφνη Χαιρετάκη, Ρομπάν Φρεσόν | Ηχος: Δήμητρα Ξερούτσικου, Νικόλ Ασημώση, Γιώργος Κερπελής, Μανώλης Μακριδάκης, Αλεξάντρ Χέκερ, Σάιμον Αποστόλου | Μοντάζ: Δάφνη Χαιρετάκη, Κωνσταντίνος Σαμαράς, Ζαν Κοστά | Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής | Παίζουν: Γρηγορία Μεθενίτη, Ελέν Χαλαστάνη, Σωτηρία Χρυσοβέργη, Νατάσα Ευσταθιάδη, Νίκος Ιωακείμ, Κατερίνα Κωσταντούρου, Σταύρος Μοίρας, Τάκης Παπαναστασίου, Δημήτρης Πετιμεζάς, Σταμάτης Τσιμπίδης, Κυβέλη Ζώη
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 77ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
