To «Hillary» της Νανέτ Μπέρνστιν, ένα ντοκιμαντέρ σε 4 μέρη (παραγωγής Hulu) για τη ζωή και το έργο της Χίλαρι Κλίντον, προβλήθηκε στο ειδικό τμήμα «Berlinale Series» του 70ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου και αποτέλεσε μια μεγάλη έκπληξη.
Πήγαμε στο Haus der Berliner Festspiele από πολιτική περιέργεια, αλλά χωρίς ιδιαίτερη συμπάθεια για το πρόσωπο που ήθελε να μάς επανασυστήσει το ντοκιμαντέρ. Είχαμε (κι έχουμε) σαφείς αντιρρήσεις για την πολιτική της Κλίντον, όπως και για την ευθύνη του δημοκρατικού κόμματος που πρότεινε εκείνη, μία τόσο αντιπαθή πολιτικό, κι όχι τον Μπέρνι Σάντερς απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ. Ξέραμε όλες τις κατηγορίες (το τσιράκι της Γουόλ Στριτ, το Watergate σκάνδαλο, την εξωτερική της πολιτική). Προσπεράσαμε τις ουρές των θαυμαστών που περίμεναν ένα αυτόγραφο στο κόκκινο χαλί, αλλά και των διαδηλωτών που την κατηγορούν για πολιτικά σκάνδαλα, και καθίσαμε στην καρέκλα μας με τις άμυνες και το φρύδι σηκωμένο.
Το 70ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται από τις 20 Φεβρουαρίου ως την 1η Μαρτίου 2020. Το Flix βρίσκεται ήδη εκεί. Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε στο ειδικό τμήμα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
5 ώρες μετά είχαμε καταλάβει και πολλά άλλα πράγματα. Οχι τόσο για τη Χίλαρι Κλίντον. Οσο και για τους εαυτούς μας - την πολιτική ανωριμότητα, την ημιμάθεια, και, φυσικά, τον εσωτερικευμένο μισογυνισμό. Η Κλίντον είναι πολιτικός μίας από τις μεγαλύτερες υπερδυνάμεις του κόσμου. Φυσικά και δεν είναι τα χέρια της καθαρά. Ομως δεν είναι περισσότερο βρώμικα από του Μπαράκ Ομπάμα που λατρεύτηκε ως rock star - ως ένας εμβληματικός, δίκαιος, σοσιαλτιστή Προέδρος των Η.Π.Α. ΓΙατί η Χίλαρι είναι τόσο αντιπαθής; Τόσο μισητή;
Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η γυναίκα κέρδισε τους προβολείς της πολιτικής ζωής, είναι καταπληκτική. Δεν είναι όμως και τυχαίο ότι έχασε τς εκλογές. Κι αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον...» | Μπεν Σίλβερμαν, παραγωγός
Η Νανέτ Μπέρνστιν (συνσκηνοθέτης του επίσης εξαιρετικού «The Kid Stays in the Picture» για τον Ρόμπερτ Εβανς) χρειάστηκε 4.5 ώρες να το εξηγήσει, αλλά το έκανε πανέξυπνα, συναρπαστικά και συγκινητικά με το «Hillary». Γιατί, τελικά, δεν συνέθεσε μόνο ένα πορτρέτο μίας γυναίκας πολιτικού. Αλλά έκανε κάτι πολύ ευρύτερο, μία καυστική, εμπεριστατωμένη παρατήρηση για την πορεία των γυναικών στη σύγχρονη Ιστορία. Και δεν το έκανε καθόλου εύκολα.
2000 ώρες αμοντάριστου υλικού από το παρασκήνιο της προεκλογικής καμπάνιας εναντίον του Ντόναλντ Τραμπ το 2016, ενώθηκαν με αρχειακό υλικό από τα παιδικά και φοιτητικά της χρόνια. 45 πρόσωπα on camera από τα μέλη του επιτελείου της μέχρι τον Ομπάμα κι από τις συμφοιτήτριες της στο Yale (που έμειναν πιστές φεμινίστριες και πιστές φίλες της) μέχρι τον Μπιλ Κλίντον, μιλούν στην κάμερα, πηγαίνοντας κι εμάς και πίσω από τις κάμερες για να συμπληρώσουμε την εικόνα ενός ολοκληρωμένου πορτρέτου. Φωτογραφίες, ηχητικά ντοκουμέντα, αποκόμματα εφημερίδων παρουσιάζουν πολλά πράγματα που δεν γνωρίζαμε ή δεν είχαμε ενδιαφερθεί για να τα μάθουμε. Για μια γυναίκα που τώρα θεωρείται δεξιά και για αυτό αντιπαθής, ενώ ήταν εξτρεμιστικά (για την εποχή) αριστερή (ακόμα και μέσα στο Κόμμα της) και για αυτό αντιπαθής.
Μπορείτε να συνεχίσετε να με αντιπαθείτε, αλλά τουλάχιστον δείτε με ολόκληρη, ακούστε όλη μου την ιστορία...» | Χίλαρι Κλίντον
36 ώρες συνέντευξης της ίδιας της Κλίντον από τη σκηνοθέτη, Νανέτ Μπέρστιν που μάς αποκαλύπτουν ακόμα περισσότερα (ειδικά όσο η Μπέρστιν την χαλαρώνει, αλλά και τη στριμώχνει σε δυσάρεστες γωνίες), αν είμαστε ανοιχτοί να τα ακούσουμε και παρατηρητικοί να τα προσέξουμε. Για πρώτη φορά βλέπει κι ακούει κανείς την ίδια την Κλίντον σε μια βαθιά εξομολόγηση. Και την κάνει χωρίς ιδιαίτερα πολιτικάντικα bullshit. Αλλά είναι σοκαριστικό να έχεις όλη την εικόνα 50 χρόνων ιστορίας. Από την γυναικεία αριστεία σε έναν ανδροκρατούμενο κόσμο (στο Yale οι ελάχιστες γυναίκες δέχθηκαν bullying), τη θυσία της δικής της καριέρας για το γάμο με τον συμφοιτητή της Μπιλ Κλίντον (πώς περιγράφει την πρώτη στιγμή που την είδε μέσα στην τάξη, ο άνθρωπος που δεκαετίες μετά την εξευτέλισε είναι συγκλονιστικό), την άγνωστη δυναμική της πλευρά ως Πρώτη Κυρία (δε ήταν η γυναίκα που θα καθόταν στον Λευκό Οίκο για να πίνει τσάι με τις καλεσμένες της), το καθοριστικό για τη ζωή της σκάνδαλο Μόνικα Λουίνσκι (και το πόσο τιμωρήθηκε που παρέμεινε στο πλευρό του άντρα της), τη δική της απόφαση να πολιτευτεί κι όλα όσα ακολούθησαν με την αναμέτρηση απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ.
Παρακολουθώντας αυτές τις 4.5 ώρες καταλαβαίνει κανείς ότι παρακολουθεί την Ιστορία. Οχι μόνο της αμερικανικής πολιτικής, αλλά και της παγκόσμιας ανθρώπινης κουλτούρας – τον φεμινιστικό αγώνα που γεννήθηκε, πάλεψε, θάφτηκε, και ξαναξέσπασε θυμωμένος μέσα από το #metoo. Η Χίλαρι Κλίντον ένα δυναμικό, έξυπνο, ταλαντούχο πλάσμα αλλάζει τον εαυτό της μέσα στα χρόνια για να ταιριάξει στο κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον της. Και καταλήγει να χάνει από έναν χυδαίο αντίπαλο όπως ο Ντόναλντ Τραμπ γιατί «δεν είναι συμπαθής», «δεν την εμπιστεύονται», «είναι ξύλινη και ρομποτική» - αυτή ήταν η γνώμη και των γυναικών ψηφοφόρων.
Αμέσως μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ, η Χίλαρι Κλίντον, πλαισιωμένη από τη σκηνοθέτη της Νανέτ Μπέρνστιν και τους παραγωγούς Μπεν Σίλβερμαν και Χάουαρντ Τ. Οουενς, πήρε τη σκηνή για μία συνομιλία με το κοινό.
Την ερωτευτήκαμε «Μάθαμε ότι υπάρχουν 2500 ώρες αρχειακού υλικού από τα παρασκήνια της προεκλογικής της καμπάνιας» δήλωσαν οι παραγωγοί Μπεν Σίλβερμαν και Χάουαρντ Τ. Οουενς. «Υπήρχε λοιπόν το ενδιαφέρον να γίνει ένα ντοκιμαντέρ για λογαριασμό του Hulu. Μάς σύστησαν την Χίλαρι, την ερωτευτήκαμε παράφορα και κερδίσαμε την εμπιστοσύνη της για να αναλάβουμε εμείς το πρότζεκτ...»
Δεν πρόκειται για ντοκιμαντέρ μιας προεκλογικής καμπάνιας (μόνο) «Ηταν πολύ σημαντικό σε ποιον θα αναθέταμε τη σύνθεση ενός τέτοιου ντοκιμαντέρ. Ποιος μπορεί να διαχειριστεί ένα τόσο τεράστιο όγκο υλικών και να βγάλει πολιτική και αιχμηρή άποψη. Η Νανέτ ήταν ο άνθρωπός μας. Θέλαμε γυναίκα σκηνοθέτη, αλλά βρήκαμε και την τέλεια γυναίκα σκηνοθέτη. Γιατί όπως είδατε δεν πρόκειται για ένα απλό ντοκιμαντέρ μιας προεκλογικής καμπάνιας, αλλά για ένα πλήρες, 360 μοιρών πορτρέτο της ζωής και του έργου μίας πολιτικού που θεωρούμε ότι όλοι ξέρουμε, αλλά μπορεί να μην ξέρουμε στ' αλήθεια πολλά. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτή η γυναίκα κέρδισε τους προβολείς της πολιτικής ζωής, είναι καταπληκτική. Δεν είναι όμως και τυχαίο ότι έχασε τς εκλογές. Κι αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Το "Hillary" εκθέτει όλες της τις πλευρές μέσα σε 40 χρόνια που υπηρετεί την πολιτική και το δαιμόνιο ταλέντο της Νανέτ συνθέτει ένα συναρπαστικό πορτρέτο...»
Νομίζουμε ότι την ξέρουμε, δεν την ξέρουμε. » | Νανέτ Μπέρνστιν
Φεμινισμός και σύγχρονη Ιστορία «Το πρότζεκτ ξεκίνησε ως ένα behind the scenes των εκλογών του 2016» δήλωσε η σκηνοθέτης Νανέτ Μπέρστιν. «Μου φάνηκε τόσο λάθος αυτό. Οσο έβλεπα το υλικό και όσα περισσότερα διάβαζα για την Χίλαρι Κλίντον, και πιστέψτε με διάβασα τα πάντα - τα καλά, τα κακά και τα άσχημα- συνειδητοποιούσα πόσο σημαντικό ήταν να πούμε όλη της την ιστορία. Πρώτον γιατί νομίζουμε ότι την ξέρουμε, δεν την ξέρουμε. Και γιατί αυτή η γυναίκα είναι εμβληματική τόσο για το κίνημα του φεμινισμού, αλλά και για την σύγχρονη Ιστορία της αμερικανικής πολιτικής - βρίσκεται στην καρδιά του γιατί είμαστε τόσο διχασμένο έθνος.»
«Δεν μοιάζει αληθινή, είναι ψυχρή και ρομποτική» «Θεωρούσα απαραίτητο να την υποβάλω σε αυτή την 35ωρη συνέντευξη όπου ήμουν πάρα πολύ διαβασμένη. Γιατί κυριαρχεί αυτή η κριτική ότι είναι ένας άνθρωπος ψεύτικος, ψυχρός και ρομποτικός - και δεν θα μπορούσε να απέχει αυτό περισσότερο από την αλήθεια. Ηθελα να έχω χώρο κι ευκαιρίες να σπάσω αυτό τον τοίχο και να δείξω μία τρισδιάστατη γυναίκα. Και να δείξω όλη της την ιστορία στο σύνολό της. Την παρέσυρα να νομίζει ότι θα κάνουμε 2 μέρες γύρισμα. Εμφανιζόμουν σπίτι της κάθε μέρα για μία εβδομάδα, για εκ βαθέων συζητήσεις που κρατούσαν ώρες. Την έπεισα όμως να με εμπιστευτεί...»
Ναι υπάρχουν σκάνδαλα που στιγμάτισαν τη ζωή μου, υπάρχουν λάθη, υπάρχουν τραυματικές στιγμές που θέλω να ξεχάσω. Αλλά αυτή ήταν η ζωή μου. Δεν μπορούσα να θέσω όρια, όχι. Καταλάβαινα ότι για να βγει όλο αυτό αληθινό έπρεπε να γίνουν οι δύσκολες ερωτήσεις. Ετσι έπρεπε κι έτσι έγινε...» | Χίλαρι Κλίντον
Δεν ήμουν έτοιμη να μοιραστώ κάτι παραπάνω από την πολιτική μου πλευρά, αλλά η Νανέτ με κέρδισε «Ολο αυτό ξεκίνησε ως ένα behind the scenes των εκλογών. Αλλά τελικά η Νανέτ με έβαλε κάτω και ξεκίνησε τις ερωτήσεις για όλη μου τη ζωή - κυριολεκτικά το ντοκιμαντέρ ξεκινά από τότε που ήμουν μικρό παιδί. Δεν ήμουν έτοιμη για κάτι τέτοιο. Δεν ήμουν έτοιμη να μοιραστώ κάτι παραπάνω από την πολιτική μου πλευρά, αλλά η Νανέτ με κέρδισε. Βρήκε υλικό που δεν είχα δει ποτέ και ούτε θυμόμουν. Το είδε στο σύνολό του και μου είπε "υπάρχει μία πολύ μεγαλύτερη ιστορία εδώ". Είναι η ιστορία πολλών ακόμα γυναικών που ξεκίνησαν τις ζωές τους παράλληλα με το γυναικείο κίνημα, κυνήγησαν τα όνειρά τους και προσπάθησαν να χτίσουν την ταυτότητα τους, αλλά συνάντησαν μία άλλη πραγματικότητα. Δέχθηκα να το κάνω χωρίς να ξέρω ακριβώς αυτό τι θα σήμαινε. 35 ώρες να κάθομαι σε αυτή την καρέκλα - αυτό σήμαινε! Η Νανέτ ερχόταν καθημερινά στο γύρισμα με σελίδες πυκνογραμμένων σημειώσεων και ερωτήσεων - πιστέψτε με αυτό μπορεί να είναι πολύ τρομαχτικό όταν έχεις έναν τόσο διαβασμένο άνθρωπο απέναντί σου.
Μου αρέσει να ζω σ' έναν κόσμο που τα πραγματικά γεγονότα μετράνε. Δεν είναι δεδομένο πια «Σκέφτηκα "γιατί να μην το κάνω;". Ολοι οι άλλοι έχουν πει τη δική τους βερσιόν για το ποια είμαι, την ιστορία μου. Με έχουν έτσι κι αλλιώς κατηγορήσει για τόσα πράγματα. Μου αρέσει να ζω σ' έναν κόσμο που έχουν σημασία τα πραγματικά γεγονότα, τα πραγματικά στοιχεία - το ξέρω ότι με τον Πρόεδρο Τραμπ, αυτό είναι πια μία υποτιμημένη απαίτηση. Οπότε επέτρεψα στην Νανέτ πλήρη πρόσβαση. Και δεν είδα ούτε 5 λεπτά πριν την πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ. Δεν ζήτησα να παρέμβω σε όσα έκανε εκείνη με τα στοιχεία...»
Nαι ήταν πολύ δύσκολες κάποιες ερωτήσεις, αλλά έτσι έπρεπε να είναι «Ναι υπάρχουν σκάνδαλα που στιγμάτισαν τη ζωή μου, υπάρχουν λάθη, υπάρχουν τραυματικές στιγμές που θέλω να ξεχάσω. Ημουν και είμαι κάτω από τα φώτα της δημοσιότητας. Πληγώθηκα δημόσια, εξευτελίστηκα δημόσια, έκανα τα λάθη μου δημόσια, έχασα δημόσια, απογοητεύτηκα δημόσια. Αλλά αυτή ήταν η ζωή μου. Δεν μπορούσα να θέσω όρια, όχι. Καταλάβαινα ότι για να βγει όλο αυτό αληθινό έπρεπε να γίνουν οι δύσκολες ερωτήσεις. Ετσι έπρεπε κι έτσι έγινε.»
Το μόνο που ήθελα: να με δείτε ολόκληρη «Το μόνο που ήθελα ήταν η ευκαιρία να με δει ο κόσμος ολόκληρη. Να με μάθει από όλες μου τις πλευρές - όχι μόνο από αποσπάσματα, ατάκες, δηλώσεις, ψήγματα που διαβάζει από εδώ κι από εκεί. Δεν κατεβαίνω για κάποιο αξίωμα πια, δεν έχω τίποτα να κερδίσω. Ομως ήθελα την ευκαιρία να υπάρχει ένα 360 μοιρών πορτρέτο μου εκεί έξω. Μπορείτε να συνεχίσετε να με αντιπαθείτε, αλλά τουλάχιστον δείτε όλη μου την ιστορία...»
Και οι γυναίκες έχουν εσωτερικευμένο μισογυνισμό. Είναι σοκαριστικό να ακούς γυναίκες να μην εμπιστεύονται γυναίκες. Πρέπει να το αναγνωρίσουμε, να το βάλουμε απέναντί μας και να το παρατηρήσουμε για να το διορθώσουμε.»
Ημουν πάντα πολύ αγαπητή όταν υπηρετούσα έναν άντρα «Οταν έφυγα από Υπουργός Εξωτερικών, υπό την Προεδρία Ομπάμα, ήμουν πάρα πολύ αγαπητή: 69% των αμερικανών πολιτών με έβρισκαν ικανή και χρήσιμη. Υπάρχει μία ζώνη ασφαλείας: όταν εκπροσωπώ έναν άντρα και προσπαθώ να πετύχω ένα θέμα, μπορεί να βρίσκω αντίδραση στο ίδιο το θέμα, αλλά δεν με μισούν. Δεν υπάρχει αυτή η λάσπη. Κι αυτό γιατί "είμαι σε μία θέση υπηρεσίας". Και εμένα μου αρέσει να (εξ)υπηρετώ. Αυτό το κίνητρο, η ευκαιρία να υπηρετώ, ήταν ο λόγος που βρέθηκα στην πολιτική. Οταν όμως βρέθηκα εγώ στην καρέκλα του οδηγού, όταν κατέβηκα ως υποψήφια τότε έγινα από «Νούμερο ένα διπλωμάτης της χώρας» σε «διεφθαρμένη Χίλαρι». Τότε άρχισε ένα άλλο παιχνίδι. Με ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται μέσα στα χρόνια: ο άνδρας πολιτικός είναι δυναμικός, η γυναίκα δύσκολη. Ο άνδρας πολιτικός δικαιολογημένα θυμωμένος, η γυναίκα σκύλα. Ο άνδρας πολιτικός είναι διαφθερμάνος με στοιχεία, η γυναίκα με ενδείξεις, αλλά κανείς δεν καταλαβαίνει τη διαφορά. Ομως μπροστά σε όλα αυτά τι κάνεις; Υποχωρείς; Ή προχωράς μπροστά; Αποφάσισα να προχωρήσω μπροστά. Γιατί κάποιος πρέπει να σπάσει αυτά τα όρια. Είναι ευθύνη μας να προσπαθήσουμε τουλάχιστον. Αυτό που έκανε η Νανέτ με εξαιρετικό ταλέντο είναι να το δείξει όλο αυτό, αλλά όχι τόσο προσωπικά, περιορισμένο δηλαδή στη δική μου περίπτωση. Εφτιαξε το πολιτικό πλαίσιο και έδειξε ότι αφορούσε πολλές πολλές ακόμα γυναίκες όλο αυτό...»
Οι γυναίκες έχουμε κάνει βήματα μπροστά, αλλά όχι όσο νομίζουμε. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δείτε πώς κρίνουν την Ελίζαμπεθ Γουόρεν. «Ειδικά οι νεότεροι θεατές δεν μπορούν να καταλάβουν ότι αρχές της δεκαετίας του 90 στην πολιτική, όπως και στο σινεμά, υπήρχαν μόνο άντρες» συμπληρώνει η Νανέτ Μπέρνστιν. «Το 1992 ονομάστηκε "η χρονιά των γυναικών" γιατί πρώτη φορά εκλέχθηκαν 6 γυναίκες στη Γερουσία. Το συνειδητοποιείτε; Το 1992! Τότε στα 90ς, η Χίλαρι Κλίντον αποφάσισε επίσης να είναι μία πολύ διαφορετική Πρώτη Κυρία - δεν διάλεγε τις πορσελάνες μόνο για τα επίσημα γεύματα, προσπάθησε να περάσει νομοθεσία για τη Δημόσια Υγεία. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να δούμε ολόκληρη την εικόνα. Γιατί οι γυναίκες έχουμε κάνει βήματα μπροστά, αλλά όχι όσα νομίζουμε. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δείτε πώς χαρακτηρίζεται η Ελίζαμπεθ Γουόρεν στον προεκλογικό αγώνα. «Κάτι δε με πείθει», «κάτι δεν μ' αρέσει», «δεν μου φαίνεται αρκετά δυναμική», «μοιάζει με δασκαλίτσα» Ποτέ δεν κρίνονται έτσι οι άντρες στον πολιτικό στίβο.»
Το μεγαλύτερο πρόβλημα των γυναικών είναι ο "υποσυνείδητος εσωτερικευμένος μισογυνισμός" «Τα στερεότυπα. Κάτι που είναι τόσο βαθιά ριζωμένο που δεν το αναγνωρίζουμε, το θεωρούμε κανονικό. Και οι γυναίκες έχουν εσωτερικευμένο μισογυνισμό. Είναι σοκαριστικό να ακούς γυναίκες να μην εμπιστεύονται γυναίκες. Πρέπει να το αναγνωρίσουμε, να το βάλουμε απέναντί μας και να το παρατηρήσουμε για να το διορθώσουμε.»
Γυναίκες φίλες «Οι φίλες μου από το πανεπιστήμιο είναι η περιουσία μου. Εχουμε περάσει τα πάντα μαζί. Οταν βρίσκεσαι στο μάτι του κυκλώνα, όταν οι άνθρωποι σε αγαπούν παθιασμένα και σε μισούνφανατικά, καλό είναι να έχεις ένα δίχτυ ασφαλείας - τις φίλες σου που θα σου πουν δυο αλήθειες χωρίς φίλτρο και θα σε συνεφέρουν.»
Θα νικήσει το δίκιο; «Πιστεύω σε αυτό που είπε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: το τόξο του σύμπαντος γέρνει προς τη δικαιοσύνη.Ομως αυτό δεν συμβαίνει καρμικά κι από μόνο του: συμβαίνει γιατί ο κόσμος αγωνίζεται για αυτό, παλεύει για αυτό, διαδηλώνει για αυτό. Στο ντοκιμαντέρ, για παράδειγμα, με είδατε να παλεύω για τη Δωρεάν Δημόσια Υγεία. Είδατε ότι με έκαψαν στην πυρά για αυτό. Με ρώτησαν κάποτε αν "πιστεύω ότι παρεξηγήθηκε ο σκοπός μου". Οχι καθόλου δεν με παρεξήγησαν. Κατάλαβαν απόλυτα τι πήγα να κάνω. Να καταργήσω το υπάρχον σύστημα και να βρω τρόπο να παρέχω δωρεάν υγεία σε όλους. Το σύστημα δε θα επέτρεπε ποτέ κάτι τέτοιο - κι ας ήταν δίκιο. Η εξουσία δεν κάνει χώρο αν δεν παλέψεις. Ο Πρόεδρος Ομπάμα το πάλεψε. Και είχε απέναντί του πανίσχυρες ασφαλιστικές εταιρίες και φαρμακοβιομηχανίες. Το κατάφερε 20 χρόνια μετά. Τώρα θα το ξαναπαλέψουμε. Αλλά δεν μπορείς να εγκαταλείπεις επειδή το σύστημα είναι πολύ ισχυρό κι άδικο...»
Η κρίση είναι πολιτισμική - χρειαζόμαστε το σινεμά «Δεν δίνουμε απλά έναν πολιτικό αγώνα, αλλά έναν πολιτισμικό αγώνα. Εναντίον δυνάμεων που θέλουν να γυρίσουν το ρολόι πίσω και να πάνε 50-60 χρόνια πίσω τα δικαιώματα των γυναικών, ή των γκέι. Βρισκόμαστε μπροστά στην άνοδο του φασισμού και του εθνικού εξτρεμισμού που στρέφεται εναντίον της διαφορετικότητας των μεταναστών, των θρησκειών και των κουλτούρων του. Χρειαζόμαστε το σινεμά, χρειαζόμαστε τις τέχνες. Στην Αμερική λέμε «οι τέχνες έχουν την πολιτική για πρωινό». Γιατί η κρίση, όχι μόνο στη χώρα μου, αλλά και παγκοσμίως, είναι πολιτισμική. Και μέσα από τον πολιτισμό θα πρέπει να δοθεί ο αγώνας. Γιατί η άλλη πλευρά χρησιμοποιεί τον τρόμο, το μίσος, τον διχασμό, το σκοτάδι.»
Χρειαζόμαστε ελπίδα «Είναι πολύ εύκολο να νικά το σκοτάδι, ο τρόμος, ο ρατσισμός. Είναι πολύ εύκολο να είσαι τοξικός και λαϊκιστής και να κατηγορείς τον μετανάστη, τον γκέι, τον διαφορετικό. Ομως ο κόσμος χρειάζεται τη δικαιοσύνη, χρειάζεται φως. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μόνοι που κέρδισαν δύο θητείες ως Πρόεδροι τα τελευταία χρόνια, ο Μπιλ Κλίντον και ο Μπαράκ Ομπάμα, μιλούσαν για ελπίδα. Τη χρειαζόμαστε.»
Αντί επιλόγου Η βοηθός της Χίλαρι Κλίντον λέει στον επίλογο του ντοκιμαντέρ κάτι σκληρό, αλλά αληθινό. «Σπάνια οι πρωτοπόροι άνθρωποι είναι αυτοί που τα καταφέρνουν τελικά. Περισσότερο είναι κυμματοθραύστες. Είναι εκείνοι που για να ανοίξουν δρόμο, έφαγαν όλη τη λάσπη. Η Χίλαρι Κλίντον ήταν η αιχμή του δόρατος. Η μπουλντόζα που άνοιξε το δρόμο, ώστε μία επόμενη γυναίκα να γίνει η πρώτη Πρόεδος της Αμερικής. Γιατί θα βρει το χώρο και θα μπει αγέρωχη και ψηλή και δυνατή...»
Το 70ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται από τις 20 Φεβρουαρίου ως την 1η Μαρτίου 2020. Το Flix βρίσκεται ήδη εκεί. Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε στο ειδικό τμήμα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
