Η χρήση εμβληματικών ροκ κομματιών σε κινηματογραφικές σκηνές είναι κάτι που θέλει προσοχή. Εχει κορεστεί, έχει κουράσει και, πάνω από όλα, είναι εύκολο: δεν μπορείς να απογειώσεις το συναίσθημα με καθαρόαιμα κινηματογραφικά εργαλεία, κοτσάρεις μία κλασική μπαλάντα ή τις δαιμονισμένες κιθάρες μίας θρυλικής rock 'n' roll μπάντας και καθάρισες. Υπάρχουν όμως φορές που το σινεμά έχει επιλέξει να χρησιμοποιήσει κομμάτια μουσικών μύθων, ως πραγματικό φόρο τιμής. Καταλαβαίνεις πότε ο δημιουργός τα έχει ενσωματώσει στο σενάριο, ή, ακόμα καλύτερα, αν είναι ο κι ίδιος μεγάλος φαν του καλλιτέχνη που επιλέγει στην μουσική επένδυση της ταινίας του.
Ο Μπομπ Ντίλαν είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση. Κι αυτό γιατί ό,τι κι αν παρακολουθείς, στην μικρή ή στην μεγάλη οθόνη, από τους τίτλους αρχής του «Parenthood» (κάθε επεισόδιο ξεκινά με το «Forever Young») μέχρι το φινάλε των «Sopranos» - το «It's All Right Ma (I'm Only Bleeding)», μία έμμεση αναφορά στο «Easy Rider» που το κομμάτι είχε χρησιμοποιηθεί επίσης - και από την Τζέιν Φόντα στο «Γυρισμό» να κλαίει «Just Like a Woman», μέχρι τον Ρομπ του «High Fidelity» να πείθει τον εαυτό του ότι δεν του λείπει η Λόρα «Most of the Time», αυτή η ένρινη φωνή που φτύνει με ποιητική μονοτονία επώδυνες αλήθειες σε πιάνει κατευθείαν από το στομάχι. Η σκηνή μετουσιώνεται, αποκτά όγκο. Ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνεις τι βλέπεις, το νιώθεις στα σωθικά σου. Και φυσικά δεν είναι τυχαίο.
Βουτήξουμε σ' ένα συναισθηματικό brainstorming για να σας θυμίσουμε μερικές κινηματογραφικές στιγμές που ένα κομμάτι του Ντίλαν έχει χρησιμοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο. Ω, είμαστε σίγουροι ότι υπάρχουν δεκάδες ακόμα - μερικές δεν τις βρήκαμε σαν απόσπασμα και τις παραλείψαμε επίτηδες. Αλλες θα τις θυμηθούμε, σύμφωνα με τον νόμο του Μέρφι, τη στιγμή που θα έχουμε ήδη ποστάρει το κείμενο. Αλλά μία φωνή μέσα μας μάς παρακινεί να... don't look back.
«Hurricane» από το «Dazed and Confused» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ
Θυμάστε πώς είχαμε πρωτογνωρίσει τον Μάθιου ΜακΚόναχεϊ; Πώς μπήκε στη ζωή μας ανοίγοντας την πόρτα ενός μπαρ και δηλώνοντας με το ύφος, το περπάτημα, το μειδίαμα και το χαρακτηριστικό του «All right, all right, all right» ποιος είναι ο Γούντερσον; Here comes the story of the Hurricane... (ο Λινκλέιτερ κλείνει το μάτι με τους στίχους «for something that he's never done» και «he's gonna be the champion of the world» για να περιγράψει έναν... loser).
«The Man in Me» από το «Ο Μεγάλος Λεμπόφσκι» των Ιθαν και Τζόελ Κοέν
Τίτλοι αρχής και...sha la la la la la la la. Οι Κοέν μάς πιάνουν από τα μούτρα. Μία μπάλα του μπόουλινγκ γλιστρά με χάρη και ισοπεδώνει τις κορίνες στο τέλος του διαδρόμου. Το αυτόματο μηχάνημα τις επανατοποθετεί. Νέον επιγραφές παρεμβάλλονται ενδιάμεσα και μας ξεναγούν στους συντελεστές. Δεν έχουμε ιδέα τι θα δούμε, δεν ξέρουμε γιατί βλέπουμε αυτό που βλέπουμε, ο Ντίλαν όμως είναι στα τρυφερά εξομολογητικά του κι εμείς χαμογελάμε καλωσορίζοντας χωρίς άλλες ερωτήσεις τον off-beat Κοενικό ρομαντισμό. Ποιος είναι αυτός ο άντρας που θα γνωρίσουμε; Ποιος είναι ο man μέσα στον dude;
«Stuck Inside Of Mobile With The Memphis Blues Again» από το «Φόβος και Παράνοια στο Λας Βέγκας» του Τέρι Γκίλιαμ
Ο Τέρι Γκίλιαμ ήξερε ακριβώς ποια σκηνή να επιλέξει και να ντύσει με το τραγούδι που έτσι κι αλλιώς αναφέρει και ο ίδιος ο Χάντερ Σ. Τόμπσον στο βιβλίο του: την παραισθησιογόνα «καταδίωξη με αυτοκίνητο» ενός τριπαρισμένου Τζόνι Ντεπ (ως «Ραούλ Ντιουκ» alter ego του Τόμπσον) που προσπαθεί να ξεφύγει από τους δαίμονες του, αλλά αυτοί ζουν μέσα στο μυαλό του. Αλλωστε Ντίλαν και Τόμπσον μοιραζόντουσαν την ίδια ευφυία και μία παρόμοια τρικυμία εν κρανίω, που έκανε τους πάντες να τους μυθοποιούν και να τους απαξιώνουν ταυτόχρονα: ο Τζον Λένον είχε ηχογραφήσει το «Stuck Inside of Lexicon with the Roget's Thesaurus Blues Again» για να βγάλει γλώσσα στον ποιητή Μπομπ Ντίλαν για τους σύνθετους, ακατανόητους στίχους του.
«A Hard Rain's A-Gonna Fall» από το «Γεννημένος την 4η Ιουλίου» του Ολιβερ Στόουν
O Ρον Κόβιτς επιστρέφει από το Βιετνάμ στο αναπηρικό του καροτσάκι, κι εκεί στο σταθμό του τραίνου του Syracuse, επανασυνδέεται για πρώτη φορά με τον έρωτα της ζωής του, την Ντόνα. Αγάπη, λύπηση, αμήχανα χαμόγελα. Και μία flower power Εντι Μπρικέλ να διασκευάζει Ντίλαν, σαν το τραγούδι να έχει γραφτεί για τον γαλανομάτη ήρωα του Τομ Κρουζ και αποκλειστικά για αυτόν. Oh, where have you been my blue-eyed son? Oh, where have you been my darling young one ? I've walked and I've crawled on six crooked highways. I've been out in front off a dozen dead oceans. I've been 10,000 miles in the mouth of a graveyard. And it's a hard, it's a hard, it's a hard, it's a hard, it's a hard, it's a hard that's gonna fall...
«Τhe Τimes Τhey are a Changin'» από το «Watchmen» του Ζακ Σνάιντερ
Μπορεί το εμβληματικό κομμάτι να έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές ακόμα στο σινεμά. Αυτή όμως είναι η πιο απρόβλεπτη εφορμογή του. Τίτλοι αρχής των «Watchmen» και η κλασική (και ποτέ παλιομοδίτικη) φωνή του Ντίλαν να μιλά για τους καιρούς που αλλάζουν με επαναστατική μελαγχολία δένει αριστουργηματικά με τον κατάμαυρο graphic novel νιχιλισμό και σε τοποθετεί άμεσα, αυτόματα, αβίαστα στο σύμπαν της ταινίας. Βοηθάει ότι οι τίτλοι από μόνοι τους είναι ένα μικρό έργο τέχνης. Η ταινία από την άλλη...
«All Along The Watchtower» από το «American Beauty» του Σαμ Μέντες
H επανάσταση ξεκινά από ένα γκαράζ στα προάστια. Οσο η Κάρολαϊν Μπέρναμ κόβει προσεχτικά τα «american beauty» τριαντάφυλλά της από το λευκό φράχτη του μεγαλοαστικού σπιτιού της, ο Λέστερ πίνει μπάφους και γυμνάζει το σώμα του ακούγοντας Ντίλαν. Businessmen, they drink my wine, plowmen dig my earthNone of them along the line know what any of it is worth....
«Like a Rolling Stone» από το «Στο Ονομα του Πατρός» του Τζιμ Σέρινταν
To trailer της ταινίας, το οποίο επίσης ντύνει ο ειρωνικός ύμνος του Ντίλαν, έχει voice over. «Ηταν η εποχή της αθωότητας...» ακούγεται η φωνή του εκφωνητή όσο έδειχνε στην Ιρλανδία των 70ς νέους με καμπάνες και δερμάτινα με μεγάλους γιακάδες. Φυσικά ο Σέρινταν ήθελε να δείξει ακριβώς το αντίθετο. Και για αυτό χρησιμοποίησε το τραγούδι του Ντίλαν. Ποιος μπορεί να δηλώσει «αθώος» ή ανίδεος σ' ένα τέτοιο εκρηκτικό πολιτικό περιβάλλον; Ακόμα κι αν δεν είναι «ένοχος» για τα εγκλήματα που τον κατηγορούν, ποιος μπορεί να κυλά σαν πέτρα που δε χορταριάζει;
«I Remember You» από το «Masked and Anonymous» του Λάρι Τσαρλς
Η σουρεαλιστική αυτή συνεργασία του Ντίλαν με τον Τσαρλς, μία ιδιοσυγκρασιακή παραβολή για τη δημοσιότητα, τη φήμη, τη γελοιότητα της showbiz είχε μερικές συγκινητικές στιγμές. Ο ίδιος ο Ντίλαν παίζει τον κεντρικό χαρακτήρα (ανάμεσα σε δεκάδες φίλους του σταρς που έτρεξαν να εμφανιστούν στο πρότζεκτ), έναν μελαγχολικό τροβαδούρο που ετοιμάζει το come back του με ένα φιλανθρωπικό live, αλλά στην ουσία το τσίρκο της μουσικής βιομηχανίας είναι αυτό που πρωταγωνιστεί. Ανάμεσα στα πολλά τραγούδια του που ερμηνεύει ξανά για την ταινία, αυτό εδώ, σε αυτήν εδώ τη σκηνή, είναι το αγαπημένο μας...
«I Want You» από το «I'm Not There» του Τοντ Χέινς
Μιλώντας για σουρεαλιστικές συνεργασίες... Το υποτιμημένο αριστούργημα του Χέινς, το οποίο στην ουσία αποτύπωσε πολύ καλύτερα και από βιογραφίες το έργο και την ταραχώδη προσωπικότητα του Ντίλαν μέσω μισής ντουζίνας ηθοποιών που τον ερμήνευσαν σε κομβικές στιγμές της ζωής του, ήρθε να μας δώσει μία ουσιαστική κατάθεση συναισθηματικής νοημοσύνης κι όχι μία γραμμική εξιστόρηση. Ο Ντίλαν (ο ποιητής, ο φιλόσοφος, ο επαναστάτης, ο μοναχικός καβαλάρης, ο ερωτευμένος) άλλωστε ήταν πάντα παντού και πουθενά. Κρατάμε το «ερωτευμένος» και πατάμε play. Πόσο γλυκόπικρο να βλέπεις να τον ερμηνεύει εδώ ο Χιθ Λέτζερ και να περπατάει χαρούμενος αγκαζέ με τη «Σούζι» του, Σαρλότ Γκενσμπούργκ, προς το διαμέρισμά τους στη 4th Street...
«Things Have Changed» από το «Wonder Boys» του Κέρτις Χάνσον
Δεν είναι επειδή κέρδισε το Οσκαρ με αυτό το τραγούδι το 2001. Η πραγματική επιτυχία ήταν ότι απέδειξε ότι ακόμα μπορεί να γράφει κομματάρες (άλλωστε το «Time Out of Mind», η δισκάρα του 1997, δεν άφηνε περιθώριο για αμφιβολίες). Οι κιθάρες που κρατούν τον μελαγχολικό ρυθμό, η μεστωμένη φωνή, η ίδια αυθάδης ειλικρίνια. Δε θα μπορούσε κάτι αλλο να αποτελέσει πιο κατάλληλο soundtrack για τη γλυκόπικρη ιστορία ενηλικίωσης του Κέρτις Χάνσον. Ταίριαξε ιδανικά. Ισως γιατί το γεροντοπαλίκαρο έμοιαζε να τραγουδά για την επιστροφή του Μάικλ Ντάγκλας σε ουσιαστικούς ρόλους. Ισως γιατί φάνηκε να συμβουλεύει μέσω του Τόμπι Μαγκουάιρ (ο οποίος τότε ήταν τότε poster boy των ντροπαλών αγοριών) μια ολόκληρη γενιά. Οποιοι κι αν ήταν οι λόγοι, η τσουχτερή θλίψη των στίχων πονάει ακόμα...
«Girl from the North Country» από το «Οδηγός Αισιοδοξίας» του Nτέιβιντ Ο. Ράσελ
Ο Πατ και η Τίφανι ερωτεύονται. Κι αυτή είναι ακριβώς η στιγμή. Κι όσο κι αν δεν κολλάει (Ντίλαν με ballroom dancing πρόβες; Really?) αυτό είναι το κατάλληλο τραγούδι. Σε πλημμυρίζει αμέσως μία γλύκα ότι όλα θα πάνε καλά. Ντουέτο Μπομπ Ντίλαν με τον Τζόνι Κας και πέσαμε σε ζεστό μέλι...
«Knocking on Heaven's Door» από το «Pat Garrett and Billy the Kid» του Σαμ Πέκινπα
Και κάπου εδώ τελειώνουν τα λόγια....
Αντί επιλόγου...
Κι αν τα τραγούδια του έντυσαν εκατοντάδες σκηνές σε μικρή και μεγάλη οθόνη, μία κινηματογραφική μούσα ανταπέδωσε τη χάρη: η Σκάρλετ Γιόχανσον πρωταγωνιστεί στο μουσικό βίντεο του «When the Deal Goes Down» και δίνει μία από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας της. Ή τουλάχιστον αυτή που εμείς προσωπικά ζηλεύουμε περισσότερο από όλες.
Διαβάστε ακόμη:
- Κάνοντας ζάπινγκ με το «Like a Rolling Stone» του Μπομπ Ντίλαν
- (Rock) Star Wars: Πώς θα ήταν ο Πόλεμος των Αστρων αν πρωταγωνιστούσαν θρύλοι της μουσικής σκηνής;
- «Duquesne Whistle»: το video clip του νέου τραγουδιού του Μπομπ Ντίλαν είναι ένα μικρό αριστούργημα!
- «Blood on the Tracks»… the movie!
- Η Ιβαν Ρέιτσελ Γουντ τραγουδά Μπομπ Ντίλαν σε jazzy ρυθμούς
- Ο Μπομπ Ντίλαν τιμά τον Μάρτιν Σκορσέζε
Tags: Μπομπ Ντίλαν
