Για ενάμιση περίπου χρόνο, ο αναγνωρισμένος φωτο-ρεπόρτερ Μίχα Μπαρ-Αμ έδωσε ελεύθερη προσβαση στο τεράστιο αρχείο του από αρνητικά στον σκηνοθέτη Ραν Ταλ. To αποτέλεσμα θα ήταν ίσως ένα ντοκιμαντέρ γύρω από ένα αρχείο που αποτύπωσε την ταραγμένη ιστορία του Ισραήλ το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα και μια εξειδικευμένη ματιά πάνω στην ιστορία και τη μνήμη.
Το «1341 Καρέ Ερωτα και Πολέμου» λειτουργεί όμως σε τρεις άξονες: είναι μια ταινία για έναν σπουδαίο άνθρωπο που ακούραστα αποτύπωσε την ιστορία καθώς γραφότνα, μια ταινία για μια χώρα που προσπαθεί διαρκώς να βρει απαντήσεις στα αμέτρητα ερωτήματα που γεννιούνται ακόμη και σήμερα μέσα στους κόλπους της, μια ταινία τελικά για την ίδια την «μαρτυρία» και πως αυτή ακυρώνει το χρόνο προκειμένου να λειτουργήσει θεραπευτικά, αναζωογονητικά, λυτρωτικά.
Αποτελούμενο μόνο από καρέ του Μίχα Μπαρ-Αμ, το φιλμ του Ραν Ταλ εξετάζει όλες τις πτυχές του τι σημαίνει να αποτυπώνεις σε μια κάμερα τον πόλεμο, την απώλεια, τη λήθη, αλλά και την αγάπη, την οικογένεια και τη ζεστασιά της πατρίδας, μια πράξη αγάπης όχι μόνο των δύο αντρών, αλλά και του Σαρίγκ Πέκερ, με προϋπηρεσία στο τμήμα διανομής της Warner στο Ισραήλ που τώρα κάνει τις πρώτες αξιέπαινες απόπειρές του στην παραγωγή ντοκιμαντέρ.
Στο Flix ο Σαρίγκ Πέκερ μας μιλάει για την διαδικασία ολοκλήρωσης της ταινία, τη δική του εμπειρία από το ταξίδι μέσα στο αρχείο του Μίχα Μπαρ-Αμ και για τις αναμνήσεις που ο ίδιος θα κρατούσε για τις επόμενες γενιές.
Το «1341 Καρέ Ερωτα και Πολέμου» του Ραν Ταλ θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου
Ο Σαρίγκ Πέκερ με τον σκηνοθέτη Ραν Ταλ στη Berlinale το 2022
Πώς ξεκίνησε η ιδέα της ταινίας; Πώς ήρθατε σε επαφή με τον Μίχα Μπαρ-Αμ και το τεράστιο αρχείο του;
Ο σκηνοθέτης Ραν Ταλ είχε την ιδέα να κάνει μια τριλογία ντοκιμαντέρ για έναν πολιτικό, έναν φωτογράφο και έναν αρχειονόμο, εξετάζοντας τους διαφορετικούς ρόλους τους στην ιστορία. Το πρώτο φιλμ στην τριλογία ήταν το «What If, Ehud Barak on Love and War» του 2020 που πραγματευόταν τον ρόλο ενός πολιτικού που φιλοδοξούσε να γράψει ιστορία και να τη διαμορφώσει άμεσα επηρεάζοντας την αλυσίδα των γεγονότων. Το «1341 Καρέ Ερωτα και Πολέμου» εξετάζει το ρόλο του «ντοκιμαντερίστα», αυτού που καταγράφει την ιστορία και γίνεται μάρτυρας. Οταν ο Ραν συνάντησε τον Μίχα και του εξήγησε την ιδέα για την ταινία, ανακάλυψε ότι η άλλη όψη του νομίσματος ήταν η σύζυγός του, Ορνα. Οχι μόνο η Orna διαχειριζόταν το αρχείο, αλλά κρατούσε τη ζωντανή μνήμη που έχασε ο Μίχα με τα χρόνια. Ως εκ τούτου, η ταινία είναι ένα πορτρέτο όχι μόνο του ίδιου του Μπαρ-Αμ αλλά και του αρχειοφύλακά του, της συζύγου του, αλλά και μιας ολόκληρης οικογένειας μαρτύρων.
Πόσο εύκολο ήταν για τον Μίχα Μπαρ-Αμ να εμπιστευτεί τον σκηνοθέτη Ραν Ταλ και εσάς, ως παραγωγό, για να σας δώσει δωρεάν πρόσβαση όχι μόνο στο αρχείο φωτογραφιών του αλλά και στην προσωπική του ιστορία, τις αναμνήσεις του;
Η εμπιστοσύνη υπήρχε από την αρχή καθώς ο Μίχα γνώριζε το έργο του Ραν και κατάλαβε ότι ο Ραν δεν θα έκανε μια συμβατική ταινία βιογραφίας που θα ερευνούσε το έργο του Μίχα, αλλά ήταν έτοιμος να καταπιαστεί με θέματα όπως η μνήμη, η ταυτότητα, η συνείδηση ενός καλλιτέχνη και τα ηθικά ερωτήματα που ο Μίχα αντιμετώπιζε μέσα από τη δουλειά του. Ο Ραν και ο Μίχα ήρθαν κοντά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας δημιουργίας της ταινίας. Πρέπει επίσης να θυμάστε ότι ο Micha ήταν μια μεγάλη φυσιογνωμία στους κύκλους του φωτορεπορτάζ διεθνώς από τα μέσα της δεκαετίας του '60 έως τα τέλη της δεκαετίας του '80, αλλά σχεδόν ξεχάστηκε μέχρι το 2020. Ετσι, η ταινία που προσφέρθηκε να κάνει ο Ραν, εάν πετύχαινε, θα εξέταζε τη δουλειά του Μίχα μέσω ενός νέου φίλτρου που θα αναζωπύρωνε το ενδιαφέρον για τη δουλειά του.
Πόσο καιρό κράτησε η διαδικασία αναζήτησης του αρχείου και επιλογής του τι θα βρεθεί στην οθόνη και τι θα είναι εκτός οθόνης;
Η διαδικασία δεν ήταν γραμμική. Υπήρξε αρχική έρευνα στο αρχείο για αρχή, αλλά στη συνέχεια οι ηχογραφήσεις των συνομιλιών με τον Μίχα πραγματοποιήθηκαν σε διάστημα ενός έτους περίπου, ενώ ο Ραν συνέχιζε να ερευνά το αρχείο. Μερικές φορές κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας ηχογράφησης γινόταν μια αναφορά σε ένα συγκεκριμένο καρέ ή επεισόδιο που πυροδοτούσε την επιστροφή στο αρχείο καθώς γινόταν η ηχογράφηση που έστελνε όλους στο υπόγειο του σπιτιού του Μπαρ-Αμ όπου βρίσκεται το αρχείο.
Πιστεύω στην πολιτική δύναμη της τέχνης αλλά όχι σε βαθμό που θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο. Ανταλλαγή απόψεων - ναι, αλλά η παρότρυνση σε δράση είναι πιο δύσκολη. Για μένα, η δύναμη της ταινίας πηγάζει από τον ανθρωπισμό της στην απεικόνιση μιας βασανισμένης ψυχής.»
Ποιο είναι το αγαπημένο σας καρέ ανάμεσα στα 1341 - και γιατί;
Δεν μπορώ να ξεχωρίσω μόνο ένα καρέ γιατί αγαπώ πάρα πολλά. Η σύνθεση, η σκηνοθεσία και το φως είναι υπέροχα. Υπάρχουν τόσα πολλά που συμβαίνουν στα καρέ και όταν βλέπεις την ταινία ξανά και ξανά ανακαλύπτεις πάντα μια νέα λεπτομέρεια. Θεωρώ ότι τα εσωτερικά πλάνα (π.χ. η Ορνα με τη γάτα στον καναπέ, η γέννηση του πρώτου τους γιου) καθώς και η σειρά από τα πορτρέτα προς το τέλος της ταινίας είναι γεμάτα συναίσθημα και μεταφέρουν μια όμορφη οικειότητα.
Το πορτρέτο ενός καλλιτέχνη ή το πορτρέτο μιας χώρας; Πώς θα περιγράφατε το «1341 Frames of Love and War»;
Νομίζω ότι είναι και τα δύο. Για μένα η ταινία είναι για έναν καλλιτέχνη, μια οικογένεια και ένα έθνος. τρία στρώματα ενός πορτρέτου, σαν μια μπαμπούσκα.
Τι μάθατε - που δεν ξέρατε ήδη - για το Ισραήλ μέσα από τις αναμνήσεις και τις εικόνες του Μίχα Μπαρ-Αμ;
Τα περισσότερα από τα ιστορικά γεγονότα και oi πόλεμοι που απεικονίζονται στην ταινία είναι γνωστά γεγονόταν και καλά τεκμηριωμένα. Είναι το πώς αποτυπώνονται από τη μοναδική οπτική του Μισά σε μια περίοδο 50 ετών, τι ακριβώς απαθανάτισαν, η εξέλιξη της συνείδησης του φωτογράφου και, τέλος, το πώς τα θυμούνται σήμερα ο Μίχα και η οικογένειά του. Αυτό που κάνει την ταινία μοναδική.
Τι είναι πιο ακριβές για εσάς: η μνήμη ή οι φωτογραφίες;
Η μνήμη είναι συναρπαστική γιατί είναι υποκειμενική και έχει μια μοναδική σχέση με τα πρωτότυπα γεγονότα. Οι φωτογραφίες είναι ένα αξιόπιστο πάγωμα μόλις ενός δευτερολέπτου στο χρόνο. Οταν οι αναμνήσεις δύο ανθρώπων έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους, οι φωτογραφίες ή τα έγγραφα είναι ένα μια καλή λύση για βρεθεί η αλήθεια. Επομένως, η ιστορική σημασία των φωτογραφικών αρχείων σε όλο τον κόσμο είναι τεράστια.
Είναι ο κινηματογράφος ένας τρόπος για να αλλάξει ο κόσμος; Πιστεύετε στην πολιτική δύναμη της τέχνης; Είναι πολιτική πράξη αυτή η ταινία;
Πιστεύω στην πολιτική δύναμη της τέχνης αλλά όχι σε βαθμό που θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο. Ανταλλαγή απόψεων - ναι, αλλά η παρότρυνση σε δράση είναι πιο δύσκολη. Η ταινία μας δεν είναι πολιτική πράξη, αν και μέσω της φωνής του Μπάρ-αμ ενισχύεται η πολυπλοκότητα του «Ισραηλινού έργου». Για μένα, η δύναμη της ταινίας πηγάζει από τον ανθρωπισμό της στην απεικόνιση μιας βασανισμένης ψυχής.
Σε έναν κόσμο που συνεχίζει να κάνει πόλεμο και αγάπη - ποια θα ήταν τα καρέ που θα συλλέγατε και θα φυλάγατε για τις επόμενες γενιές;
Στιγμές που θα ήθελα να διατηρηθούν στη μνήμη.
Το «1341 Καρέ Ερωτα και Πολέμου» του Ραν Ταλ θα προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες από την Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου
