Λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα ο Ματίας, αφού παραιτείται από την εργασία του στη Γερμανία, επιστρέφει στην πατρίδα του, ένα πολυεθνικό χωριό στην Τρανσυλβανία. Επιθυμεί να έχει περισσότερη συμμετοχή στην ανατροφή του γιου του, Ρούντι, που για αρκετό καιρό είχε αναλάβει αποκλειστικά η μητέρα του, Ανα και έτσι το παιδί να ξεπεράσειτις φοβίες που τον ταλαιπωρούν. Επιπλέον ανησυχεί για τον ηλικιωμένο πατέρα του και ταυτόχρονα ανυπομονεί να δει την πρώην ερωμένη του, Σίλα. Οταν μερικοί νέοι εργάτες από την Αφρική προσλαμβάνονται στο εργοστάσιο που διοικεί η Σίλα, η ειρήνη στην κοινότητα διαταράσσεται.
Ανοίγοντας ακόμη περισσότερο την εικόνα σε μια χώρα, μια ήπειρο και ένα κόσμο που συνεχίζει να δοκιμάζεται από τη θρησκεία, το λαϊκισμό, τις προκαταλήψεις, τα fake news, το φόβο για το διαφορετικό και τον τρόμο για την πρόοδο, ο Κριστιάν Μουντζίου παραδίδει με το «R.M.N.», την τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του (μετά το «4 Μήνες, 3 Εβδομάδες και 2 Μέρες», το «Πίσω από τους Λόφους» και την «Αποφοίτηση») που συμμετείχε στο 65ο Φεστιβάλ Καννών, ένα χάρτη της σημερινής Ευρώπης που πρέπει να διατηρήσει την ένωσή της πάση θυσία.
Στο Flix, ο Ρουμάνος σκηνοθέτης μιλάει για το φόβο του διαφορετικού, την Ενωμένη Ευρώπη των ισχυρών, την παγκοσμιοποίηση και τη δύναμη του σινεμά να δίνει φωνή σε όσους δεν «ακούγονται» από κανέναν στις σύγχρονες κοινωνίες μας.
Το «R.M.N.» του Κριστιάν Μουντζίου θα βγει στις αίθουσες την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου.
Η ιστορία της ταινίας συνέβη περίπου όπως τη βλέπουμε. Πριν την πανδημία, σε μικρή ρουμάνικη πόλη, όπου ζουν κυρίως ουγγρικές μειονότητες, κάποιος από το τοπικό αρτοποιείο, επειδή δεν έβρισκε εργατικά χέρια από την κοινότητα, αποφάσισε να προοσλάβει ξένους εργάτες από τη Σρι Λάνκα. Το γεγονός πυροδότησε διαφωνίες στην τοπική κοινότητα. Το διάβασα στο ίντερνετ και κάθε φορά που συναντάω μια τέτοια ιστορία στις ειδήσεις προσπαθώ να καταλάβω τι την προκάλεσε. Είναι ήδη πολύ δύσκολο να ζήσουμε όλοι οι άνθρωποι μεταξύ μας, αλλά θα περίμενε κανείς πως μια μειονότητα θα φερόταν με συμπάθεια απέναντι σε μια άλλη μειονότητα. Επισκέφθηκα την περιοχή, μίλησα με όσους είχαν εμπλοκή στην ιστορία, τελικά αυτό που με ενδιέφερε ήταν πώς συμπεριφερόμαστε απέναντι σε ένα τέτοιο γεγονός, τι θέση παίρνουμε, τι λέει για την ανθρώπινη φύση αυτή η ιστορία.
Η ταινία μιλάει για το κτήνος μέσα μας. Αυτή ήταν η αφετηρία της. Εμπνεύστηκα από ένα αληθινό γεγονός, για μια κοινωνία που ζει κάτω από το βάρος του ρατσισμού σε ένα πολυεθνικό χωριό στην Τρανσιλβανία, αλλά με τη σειρά της θα φερθεί ρατσιστικά απέναντι στους εργάτες από την Αφρική που θα έρθουν για δουλέψουν στην περιοχή τους. Η λόγικη μοιάζει να έχει χαθεί. Οι άνθρωποι φέρονται εγωιστικά - πάντα πίστευα ότι ο εγωισμός είναι ο πιο κοινός μηχανισμός των ανθρώπων για να επιβιώσουν. Μια αφορμή αρκεί για να ξυπνήσει το κτήνος μέσα μας. Μια αφορμή αρκεί για να στραφούμε ο ένας στον άλλον.
Το ξέρουμε όλοι πως όσο περισσότερο γνωρίζεις κάποιον, τόσο περισσότερο καταλαβαίνεις ότι δεν διαφέρει καθόλου από σένα. Η πρώτη μας αντίδραση, όμως, είναι πάντα να απορρίψουμε τον «ξένο». Αυτό που μας λείπει για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τον άλλον, να τον γνωρίσουμε και να μπορέσουμε να συνυπάρξουμε μαζί του είναι, μαζί με την υπομονή, και η σωστή πληροφόρηση. Οι άνθρωποι σήμερα διαμορφώνουν άποψη από εθνικοσοσιαλιστικά λαϊκίστικα τσιτάτα στα κοινωνικά δίκτυα και από fake news που παραπληροφορούν κάνοντας προπαγάνδα. Κανείς δεν αναζητά την αλήθεια.
Κάθε φορά που ξεκινάω μια ταινία, αναλογίζομαι ποιους κανόνες έχει έρθει η ώρα να σπάσω. Ποιους παραδοσιακούς τρόπους αφήγησης έχει έρθει η ώρα να αμφισβητήσω. Χρειάζεται, άραγε, πάντα να έχουμε χαρακτήρες που καταλαβαίνουν όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους; Χαρακτήρες που ξεκινούν από κάπου και στο τέλος της ταινίας βρίσκονται εντελώς αλλού; Χαρακτήρες πολύπλοκους που διαθέτουν τόσες πλευρές ώστε ο θεατής να μπορέσει να ταυτιστεί έστω και με μια από αυτές; Η απάντηση που δίνω είναι, όχι. Ακριβώς γιατί τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει με αυτόν τον τρόπο στην πραγματική ζωή. Οι άνθρωποι αλλάζουν δύσκολα. Πιο δύσκολα απ' όσο πιστεύουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Σε χρόνια μπερδεμένα μέσα στα οποία ζούμε, είναι ωραίο να έχουμε έναν χαρακτήρα σαν αυτόν της ταινίας που είναι μπερδεμένος, δεν καταλαβαίνει ακριβώς τι συμβαίνει, που δεν μπορεί να ενώσει τα διαφορετικά κομμάτια ενός κόσμου στον οποίο η πληροφορία τρέχει με τόσο μεγάλη ταχύτητα...
Δημοκρατικές χώρες στην Ευρώπη πέφτουν από τα σύννεφα όταν τα ακροδεξιά κόμματα έχουν τόσο μεγάλη δημοτικότητα, αλλά δεν φρόντισαν πριν από αυτό να ακούσουν τις ανησυχίες του κόσμου, να προσπαθήσουν ίσως να τον μεταπείσουν ή να τον πείσουν ότι υπάρχουν κι άλλες λύσεις. Το σινεμά μπορεί να το κάνει αυτό. Να δώσει φωνή σε ανθρώπους και απόψεις που δεν έχουν βήμα εκεί έξω...»
Το σινεμά δεν αντανακλά την πραγματικότητα γύρω μας, αλλά μπορεί να μιλήσει γι' αυτήν. Και αυτό είναι κάτι που το κάνει πολύ καλά. Αυτό είναι που με ενδιαφέρει. Με ενδιαφέρουν οικουμενικές ιστορίες. Ιστορίες που μπορώ να τις αναγνωρίσω δίπλα μου. Ιστορίες ρεαλιστικές που όμως μπορούν να διαβαστούν από τον θεατή και σε άλλα επίπεδα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια συνθήκη πραγματικότητας που μας ξεπερνάει. Δεν θα μπορούσα ποτέ να κάνω μια ταινία για τον πόλεμο την ώρα που αυτός ο πόλεμος συμβαίνει. Με ενδιαφέρουν περισσότερο οι λεπτομέρειες της πραγματικότητας, η καθημερινότητα, πράξεις και αντιδράσεις που μας είναι οικείες και μπορούμε να τις αναγνωρίσουμε. Μέσα από αυτές μπορείς μόνο να μιλήσεις για τα μεγάλα, τα θέματα που δεν χωράει η λογική.
Ξέρετε, δεν έχει σημασία αν εγώ είμαι οπτιμιστής ή πεσιμιστής για το μέλλον των κοινωνιών μας. Αυτό που έχει σημασία είναι να αναλογιστούμε αν αυτό που ζούμε είναι μια κρίση που θα περάσει ή είναι απλά η μόνιμη κατάσταση του κόσμου μας σήμερα. Είμαστε όλοι ενωμένοι και πρέπει να είμαστε όλοι ενωμένοι, αλλά όχι μόνο σε περιόδους ειρήνης αλλά και σε περιόδους κρίσης. Ομως οι ισχυροί παίζουν με τους δικούς τους όρους και οι ανίσχυροι συνεχίζουν να υποφέρουν. Εχουμε άραγε αναλογιστει ποτέ αν ανοίξουμε όλο αυτό το γεμάτο χωνί της παγκοσμιοποίησης τι ακριβώς θα βρούμε μέσα; Η παγκοσμιοποίηση έφερε πολλά καλά στον πλανήτη, αλλά ταυτόχρονα έφερε και πράγματα που κανείς δεν είχε προβλέψει και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να διαχειριστεί. Πριν διορθώσουμε τα λάθη, πρέπει να τα κατανοήσουμε και κυρίως να τα παραδεχθούμε. Και για να γίνει αυτό πρέπει να επιτρέψουμε στον κόσμο να μιλήσει και να ακουστεί. Δημοκρατικές χώρες στην Ευρώπη πέφτουν από τα σύννεφα όταν τα ακροδεξιά κόμματα έχουν τόσο μεγάλη δημοτικότητα, αλλά δεν φρόντισαν πριν από αυτό να ακούσουν τις ανησυχίες του κόσμου, να προσπαθήσουν ίσως να τον μεταπείσουν ή να τον πείσουν ότι υπάρχουν κι άλλες λύσεις. Το σινεμά μπορεί να το κάνει αυτό. Να δώσει φωνή σε ανθρώπους και απόψεις που δεν έχουν βήμα εκεί έξω...
Το «R.M.N.» του Κριστιάν Μουντζίου θα βγει στις αίθουσες την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου.
