Το «Inside» του Βασίλη Κατσούπη είναι ένα από τα πιο δυνατά σκηνοθετικά ντεμπούτα του σύγχρονου ελληνικού σινεμά. Κι αυτό έχει να κάνει με την έξυπνη ιδέα, το καλογραμμένο σενάριο, την αριστοτεχνική σκηνοθεσία, αλλά, αναμφισβήτητα και ξεκάθαρα, και με τον βαρέων βαρών πρωταγωνιστή του.
Ο Γουίλεμ Νταφόε μετρά 44 χρόνια καριέρας και πάνω από 100 ταινίες. Οι συνεργασίες του (από τον Μάρτιν Σκορσέζε, τον Ολιβερ Στόουν και τον Ντέιβιντ Λιντς , μέχρι τον Εϊμπελ Φεράρα, τον Ρόμπερτ Εγκερς και τον Λαρς φον Τρίερ) και οι επιλογές του (από το «Shadow of the Vampire» μέχρι την «Πύλη της Αιωνιότητας», κι από τον «Κυνηγό» μέχρι τα «Spiderman» και πίσω στον «Φάρο») αποδεικνύουν έναν ηθοποιό που δεν κώλωσε σε καμία πρόκληση και δεν παγιδεύτηκε σε κανένα σχήμα. Εναν A-lister πρωταγωνιστή που ισορροπεί ιδανικά ανάμεσα στο Χόλιγουντ και την ανεξάρτητη σκηνή, εκεί όπου συνεχώς δοκιμάζονται τα όριά του.
Ο Βασίλης Κατσούπης κι ο Γιώργος Καρναβάς ήταν δύο άνθρωποι που μου προκάλεσαν το ενδιαφέρον, κέρδισαν την εμπιστοσύνη μου, και πάνω από όλα είδα πόσο απόλυτα παθιασμένοι ήταν με αυτό που ήθελαν να κάνουν. Αυτά για μένα ήταν οι εγγυήσεις που ήθελα...»
Από το ελληνικό πάρτι στο Βερολίνο: Βασίλης Κατσούπης, Γουίλεμ Νταφόε με τον ατζέντη του και Γιώργος Καρναβάς
Το Flix τον συνάντησε αρχικά στο Βερολίνο, όπου με γενναιοδωρία και πραγματική όρεξη, στήριξε όλες τις δράσεις γύρω από την παγκόσμια πρεμιέρα του «Inside»: έδωσε απολαυστική συνέντευξη Τύπου, περπάτησε το κόκκινο χαλί, χόρεψε στους ρυθμούς του Larry Gus, στο επίσημο πάρτι της ταινίας, αλλά παραβρέθηκε και στο ελληνικό κοκτέιλ (που παραδοσιακά διοργανώνουν το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και το ΕΚΟΜΕ), μίλησε με τους πάντες, ήπιε, γέλασε και χαμογέλασε σε εκατοντάδες selfies.
Επισήμως όμως, για μία συνέντευξη που είχε σκοπό να δει τα πράγματα από «μέσα», τον συναντήσαμε πριν λίγη ώρα στο Ωδείο Αθηνών, καθώς από χθες ο Νταφόε βρίσκεται στην Αθήνα για να παρουσιάσει την πρεμιέρα του «Inside» στο ελληνικό κοινό.
Θυμηθείτε κι αυτό: «Ο Γουίλεμ Νταφόε είναι από μόνος του ένα έργο τέχνης»: Το Flix «Inside» στο μυαλό του Βασίλη Κατσούπη
Στη συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε το πρωί. Photo credit: Panoulis photo
Λαμβάνετε καθημερινά δεκάδες σενάρια. Τι είχε αυτό που σας έκανε να εμπιστευτείτε έναν πρωτοεμφανιζόμενο Ελληνα σκηνοθέτη και να πείτε ναι σε αυτό το πρότζεκτ; Σας το ρωτάω κι ως «οδηγό σωστής προσέγγισης» - κάτι που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν κι άλλοι σκηνοθέτες και παραγωγοί
(Γελάει) Το πρώτο πράγμα που μού τράβηξε το ενδιαφέρον ήταν η ιδέα. Η συνθήκη της ταινίας που θα μου έδινε τη δυνατότητα για μία ερμηνεία που εκφράζεσαι μόνο από πράξεις, μέσα από τη δράση, Ταυτόχρονα, με κέντρισε πολύ η αλληγορία, καθώς η ταινία έχει πολλές επιδερμίδες και ιδέες για να ανοίξει ένας χρήσιμος διάλογος για την τέχνη και πολλά άλλα πράγματα. Τώρα όσο αφορά το "manual" (γελάει), τόσο ο Βασίλης (σ.σ. Κατσούπης), όσο κι ο Γιώργος (σ.σ. Καρναβάς) με προσέγγισαν με τον σωστό τρόπο - με σεβασμό. Δεν με έγλειψαν, δεν με κορόιδεψαν, ήταν απόλυτα ευθείς, μιλήσαμε απλά και σταράτα. Είχαν υπομονή να με περιμένουν να τελειώσω πράγματα και να είμαι ελεύθερος.
Ο Γιώργος είναι ένας εξαιρετικός παραγωγός. Αν κάτι δεν πάει καλά στην εποχή μας στην κινηματογραφική βιομηχανία είναι ότι δεν έχουμε καλούς παραγωγούς. Ο Γιώργος είναι ένας πολύ καλός παραγωγός. Οχι μόνο γιατί λύνει προβλήματα, αλλά για τον τρόπο που φέρνει κοντά τους ανθρώπους. Φτιάχνει ομάδα σε μια ταινία, κι αυτός είναι ένας πολύ υγιής τρόπος να κάνεις ταινίες. Επίσης, εκτίμησα ότι ο Βασίλης είχε αυτή την ιδέα και ζούσε με αυτήν, κλειδωμένος «inside» στην ταινία του, για μια δεκαετία. Οπότε είχα να κάνω με δύο ανθρώπους, που μου προκάλεσαν το ενδιαφέρον, κέρδισαν την εμπιστοσύνη μου, και πάνω από όλα ήταν απόλυτα παθιασμένοι με αυτό που ήθελαν να κάνουν. Αυτά για μένα ήταν οι εγγυήσεις που ήθελα.
Ο Γιώργος είναι ένας εξαιρετικός παραγωγός. Αν κάτι δεν πάει καλά στην εποχή μας στην κινηματογραφική βιομηχανία είναι ότι δεν έχουμε καλούς παραγωγούς.»
Mε τον Γιώργο Καρναβά στην συνέντευξη Τύπου στο Βερολίνο
Ο Βασίλης μάς είπε στο Βερολίνο ότι, ναι μεν αγαπήσατε πολύ το σενάριο, αλλά πριν συμφωνήσετε, είχατε κάποιους καλλιτεχνικούς όρους. Θέλατε να εξασφαλίσετε κάποια πράγματα. Ποια ήταν αυτά;
Ναι, αληθεύει. Αγάπησα πολύ το σενάριο, αλλά με όλο τον σεβασμό στον σεναριογράφο μας που έκανε εξαιρετική δουλειά, κάποια πράγματα δε θα δούλευαν όπως ήταν γραμμένα. Επρεπε να κοιτάξουμε την πρακτική εφαρμογή τους και τη λογική τους. Επίσης, δεν ήθελα με τίποτα να αναλύσουμε ποιος είναι αυτός ο τύπος. Τους το ξέκοψα - δεν θέλω να ξέρουμε τίποτα για αυτόν, δεν θέλω flashbacks, δεν θέλω να τον αναλύσουμε. Γιατί δεν έχει καμία σημασία. Γιατί το ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος, θα φανεί μέσα από τις πράξεις του μέσα σε αυτό το διαμέρισμα. Μάλιστα, ο Βασίλης αφηγείται την ιστορία όταν, λίγο πριν γίνει το ραντεβού μας, τα παιδιά στην Heretic του είπαν «ναι, Βασίλη μου, αλλά πρέπει να δουλέψεις το παρελθόν του ήρωα. Ο Νταφόε σου θα σου το ζητήσει. Κι ο Βασίλης επέμεινε πολύ πεισματικά ότι δεν θέλει καθόλου να αναπτύξει κάτι τέτοιο. Κι είχε πλάκα γιατί το πρώτο πράγμα που τους είπα ήταν «μην μου μιλήσετε για το παρελθόν του ήρωα, δεν θέλω να ξέρω». Κοιτάξτε, οι ταινίες έχουν αφηγηματικά κόλπα και ευρήματα κι αυτό είναι ΟΚ - έτσι δουλεύουμε, αυτά τα εργαλεία έχουμε. Να όμως μία ταινία που έχει τη χρυσή ευκαιρία να μιλήσει κινηματογραφικά. Να χτίσει έναν κόσμο και να σε κλείσει μέσα και να μην έχεις καμία επαφή με το τι γίνεται έξω από αυτόν. Δεν ήθελα να σπάσουμε αυτή τη «φούσκα». Ηθελα σκηνοθέτης, θεατές κι εγώ να μείνουμε εκεί. Και να κάνουμε σινεμά.
Ενας ηθοποιός που μπαίνει στο πλατό, ή ανεβαίνει στη σκηνή, οφείλει να εμπιστευτεί το σώμα του. Να του παραδοθεί. Να αφήσει τον έλεγχο. Να μπει σε τρανς και να αφήσει το ίδιο του το σώμα να του υποβάλει τι πρέπει ακριβώς να κάνει. Και τότε αναλαμβάνει η φύση, αναλαμβάνει ο ρυθμός των πραγμάτων, αναλαμβάνει η φυσική ροή...»
Aπό την πρόσφατη πρεμιέρα στην Νέα Υόρκη
Συχνά μιλάτε για το ότι δεν είσαι ηθοποιός μεθόδου. Δεν προετοιμάζεστε κατά αυτόν τον τρόπο. Εδώ όμως βλέπουμε πόσο έχετε μελετήσει στην λεπτομέρεια το πώς ένας άνθρωπος αποσυντίθεται μέσα στον εγκλεισμό, πώς τον διαλύει ο τρόμος της επιβίωσης. Εχετε καταθέσει μία ερμηνεία εγκεφαλική - μέχρι το τελευταίο ημίτρελο βλέμμα- αλλά και σωματική - μέχρι την τελευταία φλέβα στη γάμπα σας. Πώς προετοιμαστήκατε;
Δεν προετοιμάστηκα (γελάει). Γιατί αυτή η ταινία ξεκινάει μόλις φτάσεις στο πλατό - θα μου πείτε, όλες οι ταινίες τότε ξεκινούν. Κι έτσι είναι. Ομως σε πάρα πολλές περιπτώσεις πρέπει να μελετήσεις, να μάθεις ίσως μια τέχνη, να κάνεις έρευνα γιατί η ταινία διαπραγματεύεται κάτι που δεν το ξέρεις. Αυτή εδώ έχει μία ιδέα: άνθρωπος παγιδεύεται κι αν δεν βγει από εκεί μέσα θα πεθάνει. Και... action! Οπότε είχα την ευκαιρία να μπω σε κάτι που απλώς έπρεπε να μείνω ανοικτός στα ερεθίσματα και να παίξω. Προσέξτε, δεν σημαίνει ότι δεν είχα να σκεφτώ πράγματα, να τα διαχειριστώ, να κάνω επιλογές. Αλλά, το σημαντικότερο ήταν να μείνω ανοικτός και να αφεθώ ελεύθερος. Πάντα, όταν μιλάω σε τέτοιο βάθος για την υποκριτική, επιστρέφω σε κάτι που με βοηθάει να το εξηγήσω: στο ίδιο μας το σώμα. Το σώμα μας λειτουργεί κάθε μέρα με χιλιάδες μικροκινήσεις τις οποίες δεν τις σκέφτεσαι καν. Υπάρχει ένας αυτοματισμός που συνδέει εγκέφαλο και πράξη. Κι όμως, πίσω από αυτό τον αυτοματισμό υπάρχει μία εμπειρία χρόνων, πράγματα που έκανες λάθος και την πάτησες, πράγματα που έκανες σωστά και προστάτεψαν το σώμα σου από τραυματισμούς. Ενας ηθοποιός που μπαίνει στο πλατό, ή ανεβαίνει στη σκηνή, οφείλει να εμπιστευτεί το σώμα του. Να του παραδοθεί. Να αφήσει τον έλεγχο. Να μπει σε τρανς και να αφήσει το ίδιο του το σώμα να του υποβάλει τι πρέπει ακριβώς να κάνει. Και τότε αναλαμβάνει η φύση, αναλαμβάνει ο ρυθμός των πραγμάτων, αναλαμβάνει η φυσική ροή.
Aπό το photocall του Βερολίνου
«Ο Ναυαγός», «Gravity», «All is Lost» - μερικά μόνο από τα τελευταία παραδείγματα ταινιών που είναι one-(wo)man-shows. Ενα πράγμα που με κέρδισε στην ερμηνεία σας είναι ότι δεν μάς χαρίζεστε. Δεν βάζετε τον ήρωα να μάς εξηγεί τι κάνει, να μάς αναλύει τις σκέψεις του, τους φόβους του κλπ. Ο ήρωάς σας μιλάει όταν τρελαίνεται και είναι σε παραζάλη. Οταν εκείνος επιλέγει. Ηταν δική σας επιλογή, ή ήταν όλα γραμμένα στο σενάριο;
Δεν ξέρω πώς να απαντήσω, γιατί θέλω να είμαι απόλυτα ταπεινός και ευγνώμων απέναντι στη δουλειά που έγινε στο σενάριο. Αλλά δεν γυρίσαμε το σενάριο. Γυρίσαμε τις βασικές ιδέες του σεναρίου και κατά τα άλλα, κι αυτό είναι προς τιμήν του Βασίλη, μου επιτράπηκε ο χώρος να εξερευνήσω τον χαρακτήρα, την κατάσταση, τα μέσα μου. Και να αυτοσχεδιάσω. Και δεν τον λέω καθόλου αλαζονικά - πιστέψτε με. Ούτε θέλω, προς Θεού, να πάρω κάποιο credit. Απλώς... αυτό είναι η ταινία. Υπάρχει ένα υπέροχο σενάριο που οργάνωσε πολλά πράγματα και έδωσε γερά πατήματα για να πατήσω, αλλά από εκεί και πέρα, όλα είναι επινοημένα. Κι όχι μόνο από μένα: από τον Βασίλη, από τον φωτογράφο, από τον prop manager. Κάποιος θα ερχόταν και θα ακουμπούσε πράγματα σε αυτή την κουζίνα για μια σκηνή και θα μου έδινε την ιδέα πώς να παίξω τη σκηνή. Γιατί το σενάριο μπορεί να σου λέει πχ «εκείνος ψάχνει λυσσασμένα για φαγητό στο ντουλάπι». Από εκεί και πέρα, τι πιάνω, πώς το ανοίγω, πώς το τρώω είχε να κάνει από το τι έφερε ο prop manager, πώς το φώτισε ο φωτογράφος, που είχε την κάμερα ο Βασίλης και τι σκέφτηκα εγώ. Ολη η ταινία ήταν αποτέλεσμα μιας τέτοια συνεργασίας.
Είναι προς τιμήν του Βασίλη το ότι μου άφησε χώρο να εξερευνήσω τον χαρακτήρα, την κατάσταση, τα μέσα μου και να αυτοσχεδιάσω...»
Mε τον Βασίλη Κατσούπη στο photocall του Βερολίνου
Ας μιλήσουμε λοιπόν και για την ιδέα της ταινίας. Σε πρώτο επίπεδο, λειτουργεί καταπληκτικά ως ένα θρίλερ επιβίωσης - αν κάποιος θέλει να πάει σινεμά και να ψυχαγωγηθεί με την αγωνία «θα καταφέρει ποτέ να βγει από εκεί μέσα», θα περάσει πολύ καλά. Οσο όμως σκάβεις και πιο...inside, όλες αυτές οι ιδέες για την σημασία της τέχνης, την σημασία που δίνουμε στα πράγματα, την αξία ενός πανάκριβου διαμερίσματος που σε εγκλωβίζει - μπορεί κανείς να βρει σχόλιο μέχρι και τον ίδιο τον καπιταλισμό. Εσείς τι ανάγνωση κάνατε στο σενάριο;
Δεν έχει καμία σημασία τι σκέφτηκα. Σημασία έχει τι έκανα. Με αυτό εννοώ ότι κανείς μας δεν συζήτησε τις βαθιές ιδέες του σεναρίου. Ποτέ δεν πήραμε συνειδητές αποφάσεις ότι πρέπει να κάνουμε την ταινία έτσι ή αλλιώς, για να βγει το μήνυμα. Θεωρώ ότι είμαστε όλοι έξυπνοι άνθρωποι, τόσο οι δημιουργοί, όσο και οι θεατές. Και μπορούμε να ενώσουμε τις τελείες όλων αυτών των θεμάτων. Γιατί φυσικά και υπάρχουν. Αλλά όχι κραυγαλέα. Υπάρχουν για να τα ανακαλύψεις, αν θέλεις. Αλλιώς, ναι, μένεις ωραιότατα στο genre. Βλέπεις ένα θρίλερ.
Ναι, χρειαζόμαστε την τέχνη. Οσο την τροφή και όσο το νερό. Μαζί με τους Ελληνες ηθοποιούς λοιπόν! Μα ποιος είχε μία τέτοια απαίσια ιδέα για ένα τέτοιο διάταγμα; Η Υπουργός Πολιτισμού σας; Μάλλον δεν είναι καλλιτέχνης, σωστά; Τι είναι; Επιχειρηματίας; Ο Πρωθυπουργός σας τι είναι; Τεχνοκράτης; Μάντεψα σωστά;»
Ενα από τα σχόλια της ταινίας είναι για τον καλλιτέχνη και την τέχνη του. Αρχικά νομίζα ότι κριτικάρει το πόσο αυτιστικά μπορεί να κλειδωθεί κάποιος μέσα στην τέχνη. Μετά κατάλαβα όμως ότι ο ήρωας, ακόμα κι όταν πεινάει, ακόμα κι όταν διψάει, στην τέχνη στρέφεται. Είναι το μόνο που τον ελευθερώνει...
Ετσι είναι. Και το είδαμε πανηγυρικά τα τελευταία χρόνια όταν όντως κλειδωθήκαμε στα σπίτια μας. Η πρώτη αγωνία ήταν την επιβίωσης, να μην κολλήσουμε, να είμαστε καλά. Η δεύτερη, να έχουμε ένα σπίτι με αρκετά τρόφιμα για να ζήσουμε. Μετά όμως, όλοι οι άνθρωποι στράφηκαν στην τέχνη. Ακουσαν μουσική, έβλεπαν ταινίες, διάβαζαν βιβλία.
Ξέρετε, για εμάς στην Ελλάδα, όλο αυτό δεν ήρθε μόνο τα τελευταία δύο χρόνια. Η πανδημία και το lockdown μάς βρήκε μετά από μία δεκαετία οικονομικής κρίσης. Και, δυστυχώς, τα κράτη που βρίσκονται σε κρίση, ένα από τα πρώτα κονδύλια που κόβουν είναι του πολιτισμού. Θεωρείται μια πολυτέλεια στην οποία δεν αντέχουμε να δώσουμε προτεραιότητα. Ετσι αντιμετωπίζονται γενικώς οι καλλιτέχνες. Εδώ και καιρό, οι ηθοποιοί, οι μουσικοί, οι χορευτές μας είναι στους δρόμους. Γιατί ψηφίστηκε ένα διάταγμα που δεν αναγνωρίζει τα πτυχία τους. Αυτή εδώ η ταινία θέτει ξεκάθαρο το ερώτημα: χρειαζόμαστε την τέχνη, χρειαζόμαστε τον πολιτισμό όσο την τροφή και το νερό μας;
Ναι, χρειαζόμαστε την τέχνη. Οσο την τροφή και όσο το νερό. Μαζί με τους Ελληνες ηθοποιούς λοιπόν! Μα ποιος είχε μία τέτοια απαίσια ιδέα για ένα τέτοιο διάταγμα; Η Υπουργός Πολιτισμού σας; Μάλλον δεν είναι καλλιτέχνης, σωστά; Τι είναι; Επιχειρηματίας; Ο Πρωθυπουργός σας τι είναι; Τεχνοκράτης; Μάντεψα σωστά;
Το «Inside» κυκλοφορεί την Πέμπτη 9 Μαρτίου από την Tulip
Διαβάστε περισσότερα:
