Τι έκανε ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος από τα «Μέγαρα» μέχρι τον «Ξαφνικό Ερωτα», δηλαδή από το 1974 ώς το 1984; Εντάξει, δεν είναι πολλά τα δέκα χρόνια «απουσίας» με τα ελληνικά κινηματογραφικά δεδομένα. Είναι, όμως, θάλεγα, ειδικά για τον Τσεμπερόπουλο, ιδιαίτερα μυστήρια και ερεθιστικά αυτά τα «χαμένα» χρόνια για όσους –και είναι πάρα πολλοί- αγαπούν και στηρίζουν με πάθος την ιδιαίτερη, διαφορετική πορεία του στην τέχνη.
Διότι, απλά πράγματα, από τον άτρομο, δαιμόνιο, επαναστάτη, οικολόγο, αντιχουντικό δημιουργό (μαζί με τον Σάκη Μανιάτη) ενός υποδειγματικού, εμβληματικού, τότε και πάντα, ντοκιμαντέρ σαν τα «Μέγαρα», ο Τσεμπερόπουλος μας ξανασυστήθηκε αγνώριστος. Με μια άκρως δραματική, ρομαντική ερωτική ταινία. Για έναν εξωσυζυγικό αδιέξοδο έρωτα ανάμεσα σε δύο πανέμορφους ανθρώπους, την Μπέτυ Λιβανού και τον Αντώνη Θεοδωρακόπουλο. Τεράστιο άλμα. Πόσο μάλλον που τη δεκαετία του ’80 το ελληνικό σινεμά μάλλον ψιλοσνόμπαρε τα ιδιωτικά πάθη, και δεν ήταν καθόλου περίεργο που ο Τσεμπερόπουλος θεωρήθηκε ξαφνικά… ολίγον στρέιτ και εμπορικός σκηνοθέτης. Τρεις φορές προσπάθησα να δω τον «Ξαφνικό Ερωτα», πριν κατανικήσω τα πλήθη και μπω στην αίθουσα.
Στα γυρίσματα του «Woman in Trap», 1977
Νιώθω, όμως, ότι ήρθε η ώρα να μάθουμε και να καταλάβουμε την πορεία του Τσεμπερόπουλου μέσα σ’ αυτά τα δέκα χρόνια. Πώς διαμορφώθηκε μακριά μας το δημιουργικό του προφίλ; Πως άρχισε να γεννιέται η ανθρωποκεντρική, ευαίσθητη ματιά του και το καθαρό κινηματογραφικό του στιλ;
Διότι στο πλαίσιο του μεγάλου αφιερώματος στο έργο του στο 66ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, που θα κορυφωθεί με την απονομή του Χρυσού Αλέξανδρου, θα προβληθούν και τέσσερις μικρού μήκους ταινίες του. Εντελώς άγνωστες και γι’ αυτόν ακόμα ψιλοχαμένες και ψιλοξεχασμένες. «Εχεις τίποτα άλλο, βρε Γιώργο, καμιά μικρού μήκους ταινία;», τον ρώτησαν, νάναι καλά, ο Ορέστης Ανδρεαδάκης και η Ελένη Ανδρουτσοπούλου. Κι αυτός απάντησε, «έχω, αλλά που να τις βρώ;».
Με τους Λι ΜακΝτόναλντ και Μέλεντι Μπριτ από το καστ του «Harry Belten»
Και τις βρήκε και τις σένιαραν και θα τις δούμε. Μεγάλο δώρο και για μας και για τον σκηνοθέτη. Δεν το κρύβει, νοιώθει χαρά και συγκίνηση και άλλη λέξη δεν του παίρνεις. «Οχι πριν το φεστιβάλ, σεβάσου την απόφασή μου να πρωτομιλήσω μέσα από τα επίσημα έντυπα του θεσμού, το masterclass που θα δώσω και τη συζήτηση που θα ακολουθήσει την προβολή τους», λέει. Το πρώτο μας ραντεβού με τον άγνωστο μικρομηκά Τσεμπερόπουλο είναι, λοιπόν, την Κυριακή, 2 Νοεμβρίου, στις 10μμ, στον «Παύλο Ζάννα».
Είναι ένα κανονικό, χορταστικό πρόγραμμα 97 λεπτών.
Οι τέσσερις ταινίες μικρού μήκους είναι οι: «Woman in Trap» (20’, 1977), «The Sojourner» -Ο Παρεπίδημος- (23’, 1978), «Harry Belten» (48’, 1979) και «W.A.R.N.-Women of All Red Nations» (6’, 1980). Ολες γυρισμένες στις ΗΠΑ, εκεί που ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος έζησε 6,5 χρόνια, ένα χρόνο στη Νέα Υόρκη και έξι στο Λος Αντζελες, σπουδάζοντας σκηνοθεσία στο περίφημο AFI (American Film Institute). Eιναι, δηλαδή, όλες - πλην της 6λεπτης «W.A.R.N» - οι σπουδαστικές του μικρού μήκους, άλλο αν κατάφερε μια από αυτές ,ο «Harry Belten» να ξεφύγει στη διάρκεια, να είναι μεσαίου μήκους.
Με τον Τζέιμς Ορ, παραγωγό του «The Sojourner» και βοηθό του Γιώργου Τσεμπερόπουλου, 1977
Αγάπησε την Αμερική ο Τσεμπερόπουλος και βρήκε πολύ εποικοδομητική και χρήσιμη την υποχρέωση να συνεργάζεται σε κάθε ταινία του με έναν σεναριογράφο και έναν παραγωγό, συνσπουδαστές του, ένα μάθημα επαγγελματισμού σε αντίθεση με την γνωστή ελληνική συνθήκη, «ο σκηνοθέτης τα κάνει όλα μόνος του».
Πέρα από το ενδιαφέρον και το ανοιχτό σε ερμηνείες θέμα κάθε μιάς από τις ταινίες του, στα κρέντιτς του «Παρεπίδημου» (The Sojourner) βρίσκουμε ότι το σενάριο των Γιώργου Τσεμπερόπουλου και Αλαν Μενγουάρινγκ βασίζεται σε διήγημα της Κάρσον ΜακΚαλερς. Παρεπίδημος: ένα άτομο που ζει προσωρινά σε ένα μέρος, ένας ταξιδιώτης, που μένει για λίγο κι έπειτα φεύγει, που δεν έχει μόνιμη κατοικία Μήπως ένοιωθε και ο ίδιος τότε παρεπίδημος; Αλλωστε όλα αυτά τα χρόνια, που ζούσε στην Αμερική, γύρισε στα ενδιάμεσα μόνο για το «Ταξίδι του Μέλιτος» του Γιώργου Πανουσόπουλου, ήταν βοηθός σκηνοθέτη στη μισή ταινία. Και ελληνικές ταινίες δεν έβλεπε σχεδόν καθόλου.
Με τον Νόρμαν Φόρεστ και τον Χιού Γουόρντεν, 1977
Δεν τις έδειξε ποτέ τις μικρού μήκους ταινίες του. Ούτε όταν έγινε διάσημος και αγαπημένος και κάθε τι δικό του θα γινόταν ανάρπαστο. Κι ας ήξερε πόσο είχαμε εμείς εδώ μάθει να εκτιμούμε ,να διαβάζουμε και να ξαναδιαβάζουμε με προσοχή τις αντίστοιχες «μικρές» δουλειές μεγάλων Ελλήνων σκηνοθετών, να τις εντάσσουμε στο έργο τους. Ισως γιατί οι δικές του δεν είχαν παιχτεί εδώ, αλλά μόνο στην Αμερική. Ισως γιατί για να παιχτούν χρειάζονταν απίστευτα τεχνικά μέσα και διαδικασίες . Επέστρεψε, άλλωστε, στην Ελλάδα με φόρα και πάθος να πάει μπροστά, να κάνει ταινίες μεγάλου μήκους. Με πρώτον τον «Ξαφνικό Ερωτα» (1984).
Δεν ήταν καθόλου εύκολη δουλειά η προβολή των τεσσάρων ταινιών μικρού μήκους του. Και ο ίδιος δεν πίστευε ότι θα τα κατάφερναν. Τρελή δουλειά. Γιατί έπρεπε κυριολεκτικά να αναβιώσουν την εικόνα, η οποία δεν φαινόταν παρά ελάχιστα. Σαν να είχε γίνει φωτοτυπία εφτά φορές. Σήμερα είναι πανευτυχής με το αποτέλεσμα και εντυπωσιασμένος με τη δουλειά των ανθρώπων του φεστιβάλ.
Woman in Trap
Στο «Woman in Trap» η Κάρολ, ένα ανερχόμενο μοντέλο στο Λος Αντζελες, επιστρέφει ένα βράδυ στο σπίτι της, με έναν βαρετό διαφημιστή που την πολιορκεί. Ο θεατής, όμως, ξέρει ότι ήδη ένας άλλος, αλλόκοτος εισβολέας κρύβεται στην κρεβατοκάμαρά της
Παρεπίδημος
Στον «Παρεπίδημο», ο Τζον Φέρις, ένας διεθνής δημοσιογράφος, που ζει στην Ευρώπη, στη διάρκεια ενός σύντομου ταξιδιού του στις ΗΠΑ για τη κηδεία του πατέρα του, νοιώθει την ανάγκη να επισκεφτεί μετά από πολύ καιρό την πρώην γυναίκα του, που έχει κανει καινούργια οικογένεια. Κατά το δείπνο, όμως, δεν λέει την αλήθεια για την ζωή του στο Παρίσι.
Harry Belten
Στο «Harry Belten» ο ομώνυμος ήρωας, ένας άχρωμος 64χρονος υπάλληλος σε κατάστημα σιδηρικών σε μικρή πόλη του Ιλινόϊ το 1959, ανακοινώνει ξαφνικά : «Σε ένα χρόνο από τώρα θα παίξω το κοντσέρτο για βιολί του Μέντελσον με συνοδεία συμφωνικής ορχήστρας σε μεγάλη αίθουσα συναυλιών στην πόλη του Σπρίνγκφιλντ»! Η ταινία ακολουθεί τον πεισματάρη Χάρρυ να τα βάζει με όλους και με όλα (και με τις δικές του μουσικές αδυναμίες), να πολεμάει προς όλες τις κατευθύνσεις για να τα καταφέρει . Τι συγκινητική και αισιόδοξη ιστορία.
W.A.R.N –Women of All Red Nations
Τέλος το «W.A.R.N –Women of All Red Nations» είναι ένας εξάλεπτος πιλότος για ένα ντοκιμαντέρ, που τελικά δεν έγινε. Ο Τσεμπερόπουλος πηγαίνει στον Καταυλισμό του Πάϊν Ριτζ, στη Νότια Ντακότα, όπου ζουν οι Ινδιάνοι Λακότα Σιού. Είναι ο θρυλικός τόπος, όπου το 1890 είχε γίνει η σφαγή των Λακότα από τον αμερικανικό στρατό. Στην ίδια περιοχή γεννήθηκε το 1978 το WARN, μια δυναμική οικολογική και φεμινιστική οργάνωση Ινδιάνων γυναικών, που αγωνιζόταν για ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα με έμφαση στην κατάσταση των γυναικών, αλλά και τις επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων του καταυλισμού από την εξόρυξη επικίνδυνων μεταλλευμάτων. Αυτή η οικολογική καταστροφή συνεπήρε τον ευαίσθητο Τσεμπερόπουλο των «Μεγάρων» ,που με μια μικρή κάμερα και λίγο φιλμ 16mm κατέφτασε στη Νότια Ντακότα και συνάντησε τις γυναίκες του W.A.R.N.
Και οι τέσσερις μικρού μήκους του Γιώργου Τσεμπερόπουλου θα προβληθούν την Κυριακή, 2 Νοεμβρίου, στις 22.00, στον Παύλο Ζάννα. Βρείτε εδώ περισσσότερες πληροφορίες.
Με τους βοηθούς Τζέιμς Ορ και Γκέιλ Γκέτι, 1977
Το masterclass του Γιώργου Τσεμπερόπουλου με τίτλο «Ο Σκηνοθέτης στο Ρόλο της Μαμής» και συντονίστρια την υπεύθυνη του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Ελένη Ανδρουτσοπούλου θα γίνει το Σάββατο 8 Νοεμβρίου, 11 με 12.30, στον Παύλο Ζάννα. Εισοδος ελεύθερη. Η απονομή τιμητικού Χρυσού Αλέξανδρου στον Γιώργο Τσεμπερόπουλο θα γίνει την Πέμπτη, 6 Νοεμβρίου, στις 8μμ, στο Ολύμπιον. Είσοδος με έκδοση εισιτηρίου. Θα ακολουθήσει η προβολή της ταινίας «Ο Εχθρός μου».
Διαβάστε ακομη: Οδηγός Επιβίωσης για το 66ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης