Δημοσίευσε, πριν δυο μέρες, το περίοπτο βρετανικό κινηματογραφικό περιοδικό Sight & Sound τη λίστα του (ψηφοφορία κριτικών με κύρος, από πολλές χώρες του κόσμου), με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, αυτή που πραγματοποιεί μια φορά κάθε δεκαετία και συζητιέται... για τα επόμενα εννέα χρόνια.
Στην πρώτη θέση, μετά τον «Κλέφτη Ποδηλάτων» του Βιτόριο ντε Σίκα που ψηφίστηκε το 1952, τον «Πολίτη Κέιν» του Ορσον Γουελς που ψηφίστηκε για 5 συνεχείς δεκαετίες και τον οποίο εκτόπισε την προηγούμενη φορά το «Vertigo» του Αλφρεντ Χίτσκοκ, κάθεται περήφανα το «Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles» της Σαντάλ Ακερμάν από τοο 1975. Και ξεκινούν οι διαμαρτυρίες.
Διαβάστε περισσότερα και δείτε ολόκληρη την 100άδα: Η «Jeanne Dielman» της Σαντάλ Ακερμάν είναι η καλύτερη ταινία όλων των εποχών στην ψηφοφορία του Sight & Sound
Η Σαντάλ Ακερμάν στα γυρίσματα της ταινίας
Κατ' αρχάς, το «Jeanne Dielman, 23, quai du commerce, 1080 Bruxelles», της Βελγίδας δημιουργού, δεν είναι η καλύτερη ταινία όλων των εποχών. Είναι απλώς αυτή που επιλέχθηκε από τους κριτικούς (1600 φέτος) που μάζεψε το Sight & Sound: δεν είναι μια επιλογή αξιωματική, αν εσύ θέλεις να πεις πως στη θέση της θα έπρεπε να βρίσκονταν το «Jerry Maguire», δικαίωμά σου (πάλι, φυσικά, θα συζητιούνταν!). Εξίσου μπορείς να γκρινιάξεις γιατί δεν υπάρχει κανένας Τζον Χιούστον στη λίστα, κανένας Κάρολ Ριντ, κανένας Πολάνσκι (άλλος τσακωμός αυτός), γιατί υπάρχει ο Γουονγκ Καρ-γουάι και, φεύ, ο Τζόρνταν Πιλ, αλλά όχι ο Πολ Τόμας Αντερσον. Ευτυχώς, ξέρουμε πόσες απόψεις υπάρχουν στον κόσμο μας κι ευπρόσδεκτο είναι να σινε-μαχούμε γι' αυτές.
Η Σαντάλ Ακερμάν στα γυρίσματα της ταινίας
Από την άλλη πλευρά, η ψηφοφορία του Sight & Sound σε καμία περίπτωση δεν είναι «μαγειρεμένη», δεν μαζεύτηκαν μια μέρα οι συντάκτες και είπαν, «τέτοια είναι η τάση της εποχής, ας διαλέξουμε μια ταινία γυναίκας σκηνοθέτη μην μας πουν παρωχημένους».
Οι κριτικοί που ψήφισαν, αντίθετα και οι οποίοι έτσι κι αλλιώς είναι κατά πλειοψηφία άντρες, όπως συμβαίνει γενικώς στον κλάδο, επέλεξαν αυτοβούλως: όμως είναι προφανές ότι στον καθένα και στην καθεμία ξεχωριστά, έχει πια εντυπωθεί το αίτημα για μεγαλύτερη εκπροσώπηση των γυναικών τόσο στη δημιουργία, όσο και στη θεματολογία των ταινιών. Ερχεται φυσικά, αυθόρμητα, ως κάτι δεδομένο. Κι αυτό, πραγματικά, είναι ένας κοινωνικός θρίαμβος.
Το γεγονός, μάλιστα, ότι στην πρώτη θέση ψηφίστηκε η ταινία μιας δημιουργού πρωτοπόρου, τολμηρής, ασυμβίβαστης κι ότι την ταινία αυτή, λόγω της ψηφοφορίας, θ' αναζητήσουν για να δουν θεατές που ως τώρα δεν είχαν βυθιστεί στο σύμπαν της νοικοκυράς-with-a-twist Ζαν Ντιλμάν, αξίζει περισσότερο από κάθε γκρίνια και κάθε διαφωνία.
Για όσους θέλουν να διαβάσουν περισσότερα για την επιλογή του «Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles» στην κορυφή της λίστας του Sight & Sound, το σχετικό κείμενο, που υπάρχει ολόκληρο εδώ, υπογράφει η Λόρα Μάλβεϊ, η θεωρητικός του κινηματογράφου που διατύπωσε τη φεμινιστική προσέγγιση των ταινιών, εκείνη της οποίας τα βιβλία διαβάζαμε στις σπουδές μας, μια γυναίκα που σίγουρα συγκινείται βλέποντας ότι εκείνα για τα οποία μαχόταν με τα κείμενά της, έχουν αρχίσει να γίνονται κοινή συνείδηση.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει τη σημασία αυτής της επιλογής καλύτερα από την ίδια τη Σαντάλ Ακερμάν (η ρηξικέλευθη σκηνοθέτης, που έπασχε από κατάθλιψη, αυτοκτόνησε το 2015, στα 65 χρόνια της, κλείνοντας για πάντα τα κεραυνοβόλα γαλάζια μάτια της κι έναν sui generis κύκλο δημιουργίας), σε μια συνέντευξή της, το 1975, για τη «Jeanne Dielman».
«Γιατί θεωρήσατε σημαντικό να δείξετε την καθημερινή ρουτίνα μιας γυναίκας;», ρωτά τη δημοσιογράφος. «Γιατί το σινεμά δείχνει μια εικόνα των γυναικών, από την ανδρική οπτική, η οποία είναι απολύτως ψεύτικη.» Δείτε το απόσπασμα παρακάτω:
