Tρίαντα χρόνια πριν ήταν ο πιο cool Οutsider που θα μπορούσες να έχεις σε πόστερ του εφηβικού σου δωματίου. Μετά από αυτή τη συνέντευξη, ο Ματ Ντίλον μάς προκαλεί να κόψουμε και το σημερινό (αγέραστο) πορτρέτο του και να το ξανακρεμάσουμε στον τοίχο μας.
Γιατί, ο πρωταγωνιστής του «The House That Jack Built» («Το Σπίτι που Εχτισε ο Τζακ»), το οποίο κυκλοφορεί στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 11 Οκτωβρίου από τη Seven Films, αποδεικνύει ότι και ρισκέ επιλογές είναι διαθετειμένος να κάνει σε αυτό το στάδιο της καριέρας του, αλλά και να τις υποστηρίξει με νηφαλιότητα, αυτοπεποίθηση και πάθος - σε σένα που δεν έρχεσαι στο τραπέζι αυτού του διαλόγου με θετικές σκέψεις για την ταινία ή τον σκηνοθετη του.
«Το Σπίτι που Εχτισε ο Τζακ» είναι κλασικός Τρίερ - θα διχάσει, θα εξοργίσει, ή θα επιβεβαιώσει στους φανς του Δανού εμπρηστικού σκηνοθέτη την ιδιοφυΐα του. Μπορεί να ενθουσιαστείτε με την πρόκληση, το κατάμαυρο χιούμορ και την αλληγορία που παρουσιάζει τον καλλιτέχνη ως έναν ασταμάτητο serial killer που θέλει να ολοκληρώσει το (μακάβριο) οικοδόμημά/oeuvre του. Μπορεί να μην τσιμπήσετε με τον εγωκεντρισμό του Τρίερ, ή ακόμα και να σας αρρωστήει η βία. Ενα πράγμα είναι βέβαιο όμως: θα δείτε έναν Ματ Ντιλον, όπως δεν τον έχετε ξαναδεί. Σατανικό, κυνικό, εφιαλτικό. Με μία παγερή, αφαιρετική, ακατέργαστη (κι όμως δουλεμένη στη λεπτομέρεια) ερμηνεία.
Κι αυτό αποδεικνύει ότι ο 54χρονος πρωταγωνιστής με τα 42 χρόνια καριέρας χτίζει ακόμα. Ενα δικό του οικοδόμημα από άγρια πλάσματα, drugstore cowboys, αταίριαστους και καταραμένους ποιητές. Και serial killers.
Θυμηθείτε κι αυτό: Ο Λαρς φον Τρίερ, «αγχωμένος, πιωμένος και σε κατάθλιψη». μιλά ειλικρινά για το σινεμά και το μέλλον του
Παίρνεις ένα τέτοιο σενάριο στα χέρια σου. Ποια είναι η πρώτη σου αντίδραση;
Η πρώτη μου αντίδραση ήταν: αυτό δεν είναι ένα ακόμα σενάριο. Οχι ότι δεν το περίμενα αυτό από τον Λαρς, αλλά και πάλι! Οι χαρακτήρες, οι περιγραφές – έμοιαζε σαν να μου μιλάει για έναν κόσμο, κρυμμένο μέσα σ' έναν άλλο κόσμο. Κι αυτο το διαολεμένο κατάμαυρο του χιούμορ. Θυμάμαι να το διαβάζω μέσα στο αμάξι και να σκάω στα γέλια και η κοπέλα μου να μου λέει “τι συμβαίνει;” και να της απαντάω “κάποιος πατάει και σκοτώνει μια γυναίκα μ' ένα φορτηγό” και μετά να καταλαβαίνω τι είπα. Ναι, φυσικά, το ξέρω: ο Λαρς γράφει ακραία και ξεφεύγει από τα όρια και για πολλούς αυτό δεν είναι αστείο. Αλλά αυτά έχουν να κάνουν με μια βαθιά κατανόηση και δε θα απολογηθώ γιατί καταλαβαίνω το χιούμορ του.
Ναι, είναι από τους ευρωπαίους σκηνοθέτες με φανατικό κοινό: όσοι τον αγαπούν, τον λατρεύουν, όσοι τον μισούν, τον σιχαίνονται. Είχες δει ταινίες του; Είχες προσωπική γνώμη;
Ημουν μεγάλος θαυμαστής του. Οχι, δεν είχα δει όλη τη φιλμογραφία του, αλλά όλα όσα είχα δει μου είχαν ανατινάξει το μυαλό. Και μετά ήταν κι ο Στέλαν (σ.σ. Σκάσγκαρντ, συμπρωταγωνιστής και φίλος του από το «City of Ghosts», 2002) που είναι πολύ φίλος και πάντα, πάντα, μου μιλούσε για τον Λαρς. Κακά τα ψέματα όμως – ποτέ δεν πίστευα ότι θα διάλεγε εμένα ένας Λαρς φον Τρίερ για ένα πρότζεκτ του. Ηταν όνειρο αυτό που συνέβη.
Επρεπε να παλέψεις για το ρόλο; Είχες ανταγωνισμό;
Οχι δεν χρειάστηκε να παλέψω στη λάσπη για κάτι (γελάει). Αλλά, ναι, συναντηθήκαμε – ήμουν στην Ευρώπη και πήγα να τον βρω στη Zentropa για να συζητήσουμε την ταινία, να δούμε αν επικοινωνούσε με τον ίδιο τρόπο και με τους δυο μας. Βασικά να δω αν την είχα καταλάβει σωστά (γελάει).
Σε καθησύχασε αυτή η γνωριμία; Ή σε τρόμαξε;
Δεν με τρόμαξε ο Λαρς, καθόλου. Μπροστά μου είχα έναν άνθρωπο που θέλει να κάνει ταινίες. Εχει ανάγκη να κάνει ταινίες. Αυτό το σέβομαι πολύ σ' έναν καλλιτέχνη – να νιώθεις την αναγκαιότητα να πει τις ιστορίες του. Κι ο Λαρς θέλει να κάνει τις ταινίες που κανείς άλλος δεν ακουμπάει. Εκείνες που είναι στο όριο. Οπότε από εκεί ξεκινάς – από το όριο. Κι όταν το ξεπερνάς καταλαβαίνεις την ανάγκη. Ο Λαρς δεν είναι σίριαλ κίλερ, αλλά έγραψε κάτι για τον εαυτό του. Επίσης, είναι η πρώτη φορά που γράφει άντρα πρωταγωνιστή με τον οποίο ταυτίζεται. Συνήθως οι ηρωίδες που κουβαλούν τη δική του φωνή είναι γυναίκες. Καταλαβαίνω ότι οι περισσότεροι έχετε την αντίληψη ότι είναι... κάπως. Ομως ο Λαρς είναι πολύ, πολύ, πολύ, πολύ... (παύση) καλοσυνάτος και τρυφερός (γέλια). Αλήθεια! Είναι ένας πολύ γλυκός άνθρωπος.
Θυμηθείτε κι αυτό: Το Flix μίλησε στον Λαρς φον Τρίερ μία μέρα μετά την «persona non grata» απόφαση του φεστιβάλ Καννών!
Ο Λαρς δεν είναι σίριαλ κίλερ, αλλά έγραψε κάτι για τον εαυτό του. Καταλαβαίνω ότι οι περισσότεροι έχετε την αντίληψη ότι είναι... κάπως. Ομως ο Λαρς είναι πολύ, πολύ, πολύ, πολύ... (παύση) καλοσυνάτος και τρυφερός (γέλια). Αλήθεια! Είναι ένας πολύ γλυκός άνθρωπος.»
Η αλήθεια είναι ότι αυτά τα επίθετα δεν είναι τα πρώτα που έρχονται στο μυαλό, όταν σκέφτεται κανείς τον Λαρς φον Τρίερ...
Κι όμως! Είναι! Επίσης, σέβομαι πάρα πολύ τον άνθρωπο που λέει «αναλαμβάνω όλη την ευθύνη των ταινιών μου». Ξέρει πολύ καλά τι κάνει, ξέρει πολύ καλά τι θέλει να πει. Οταν αποφασίσαμε να κάνουμε την ταινία μαζί, κάναμε μία συμφωνία, δώσαμε έναν όρκο απόλυτης εμπιστοσύνης. Και υπήρξαν στιγμές στο γύρισμα που μου το θύμισε: «πρέπει να μου έχεις εμπιστοσύνη, εμπιστεύσου με». Γιατί μου ήταν δύσκολο. Πολύ δύσκολο. Δεν έχω χειριστεί ένα τέτοιο υλικό ποτέ στην καριέρα μου. Δεν έχω περπατήσει σε τέτοια μονοπάτια. Ομως αυτή ήταν και η πρόκληση. Κι έκανα άλματα, γιατί υπενθύμιζα στον εαυτό μου τι ερμηνείες έχει αποσπάσει από ηθοποιούς.
Τι άλλο σου έκανε εντύπωση στον Τρίερ;
Είναι πάρα πάρα πάρα πάρα πολύ έξυπνος. Είναι πραγματικά ιδιοφυής. Οταν ο Λαρς σου λέει να κάνεις κάτι που εσένα σου φαίνεται προκλητικό – κάντο. Γιατί έχει δίκιο. Τεντώνει τα όριά σου στο γύρισμα, αλλά ταυτόχρονα είναι δίπλα σου. Τον ενδιαφέρουν οι άνθρωποι, όχι τα τεχνικά. Ο Λαρς δεν είναι εκεί για να πετύχει το τέλειο πλάνο. Τον ενδιαφέρουν, οι χαρακτήρες, οι στιγμές. Καταλήγει με μία συλλογή στιγμών. Συναισθημάτων. Θα μου πει “πάμε” και θα πέσω στα βαθιά. Μετά θα μου δώσει σημειώσεις, όχι πριν. Μετά θα πάρει ό,τι ωμό του έδωσα και θα του δώσει σχήμα. Αυτό, πρώτα από όλα, σου δίνει την άδεια να αποτύχεις. Μεγάλο δώρο. Κι επιπλέον, σου αφιερώνει χρόνο. Είμαι από πολύ μικρός στο επάγγελμα κι έχω μάθει να πηγαίνω στο γύρισμα απόλυτα προετοιμασμένος. Προσπαθώ να επιλύσω όλα τα πιθανά προβλήματα, ή να απαντηθούν οι ερωτήσεις μου πριν πάμε πλάνο, γιατί οι περισσότεροι σκηνοθέτες θέλουν να τελειώνουν γρήγορα, οι παραγωγοί δε θέλουν να καθυστερεί το γύρισμα. Ο Λαρς μπορεί να σταματήσει τα πάντα και να κάνει μία μεγάλη συζήτηση μαζί σου. Αυτό δεν το έχω ξαναζήσει. Επίσης, γελάω όταν σκέφτομαι ότι είναι γεμάτος αντιθέσεις. Οι ταινίες του εξελίσσονται στην Αμερική. Κι εκείνος δεν έχει έρθει ποτέ στην Αμερική, γιατί φοβάται τα αεροπλάνα. Ως σκηνοθέτης είναι πολύ τολμηρός και γενναίος σε αυτό που καταθέτει. Ως άνθρωπος είναι γεμάτος φοβίες. Εξετάζει πολύ προκλητικά θέματα, κι ο ίδιος είναι ντροπαλός και σε στιγμές αγοραφοβικός. Στις ταινίες του θα δυσκολευτείς όσο ποτέ στη ζωή σου, όμως είναι δώρο για έναν ηθοποιό.
Συγγνώμη που μιλάω τόσο πολύ, αλλά είμαι μεγάλος φαν του Τρίερ. Ναι, μπορεί να γυρίσαμε μία δύσκολη ταινία και να είχαμε διαφωνίες, αλλά τον προσκυνώ. Είναι ιδιοφυής.»
Πάρτε για παράδειγμα το «Dogville» - συγγνώμη που μιλάω τόσο πολύ, αλλά είμαι μεγάλος φαν του Τρίερ. Ναι, μπορεί να γυρίσαμε μία δύσκολη ταινία και να είχαμε και διαφωνίες, αλλά τον προσκυνώ. Βουτάει στα σπάργανα της αμερικανικής κοινωνίας με μία ιστορία από τα 30ς, ένας Δανός που δεν έχει -ξαναλέω- ποτέ πατήσει πόδι στην Αμερική, γράφοντας ένα πυκνό, καταπληκτικό σενάριο, εξαιρετικά to-the-point και πιστευτό. Και μετά αποφασίζει ότι θα το γυρίσει εντελώς ψεύτικα. Κατασκευασμένα. Πάνω σε μια σκηνή. Κι έχει εμπιστοσύνη στην ιστορία που θέλει να πει και δεν τον τρομάζει η φόρμα και το πετυχαίνει. Εχω τεράστιο σεβασμό για αυτούς τους καλλιτέχνες. Τεράστιο.
Κάποτε η Σαρλότ Γκενσμπούργκ είχε πει ότι “ο Τρίερ είναι τόσο χάλια συναισθηματικά, τόσο εύθραυστος που νιώθει ότι πρέπει να τον προστατεύει στο γύρισμα”. Η αλήθεια είναι ότι κι ο ίδιος έχει πολλές φορές παραδεχθεί ότι είναι καταθλιπτικός και ότι βουλιάζει κάθε φορά που επιστρέφει στον αλκοολισμό του. Ενιωσες κι εσύ ότι είχες να κάνεις με έναν άνθρωπο που δεν ήταν καλά;
Ναι. Ενιωσα κι εγώ σε στιγμές ότι πρέπει να τον προστατεύσω. Αλλά, ξέρεις κάτι; Κι εκείνος με προστάτευε. Αυτό ένιωθα: ο ένας είχε την πλάτη του άλλου. Αυτό το περιβάλλον εμπιστοσύνης δεν έσπασε ποτέ. Ενιωθα ότι, αν έπεφτα, θα με έπιανε. Ηταν εκεί. Οταν σου δίνει το λόγο του, έχεις το λόγο του. Οταν λέει ότι θα κάνει κάτι για σένα, το κάνει. Και, ναι, καταλαβαίνεις πόσο προσωπικά γράφει. Γιατί κάτι μικροστιγμές απίστευων εμμονών είναι δικές του. Σε κοιτάει και γελάει πικρά όταν δεν μπορείς να μπεις στο μέγεθος της εμμονής με τον τρόπο που θέλει και να τρίβεις το πάτωμα με μανια για να το καθαρίσεις: «ξεκάθαρα Ματ, δεν το έχεις κάνει ποτέ σου». Ναι, ο Λαρς έχει θέματα. Από την άλλη, ποιος είμαι εγώ να κρίνω τον ψυχικό αγώνα ενός ανθρώπου; Δε χρειάζεται να έχουμε γνώμη για τα πάντα.
Ποια είναι η μεγαλύτερη παρεξήγηση για τον Λαρς φον Τρίερ;
Οτι είναι βίαιος. Οτι υποστηρίζει τη βιαιότητα των ταινιών του. Αν έρθει κάποιος στην ταινία μας και το μόνο που δει είναι έναν Τρίερ που σκοτώνει γυναίκες και παιδιά, έχει χάσει το νόημα. Πάρτε για παράδειγμα τον Ιερώνυμο Μπος. Τη βία στους πίνακές του. Ή τον Γουίλιαμ Μπλέικ και την ύπαρξη του «κακού» στα ποιήματά του. Ο Τρίερ δεν διαφέρει. Τον ενδιαφέρει να κάνει μία μελέτη πάνω στον άνθρωπο, με το δικό του αιρετικό τρόπο. Να παραδεχθεί ότι ο κόσμος μας δεν είναι καθόλου αγγελικά πλασμένος. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ασπάζεται αυτό τον κόσμο. Αυτή είναι η μεγαλύτερη παρεξήγηση.
Θα άκουσες ότι υπήρξαν αποχωρήσεις από την ταινία. Θεατές θεώρησαν κάποιες σκηνές απάνθρωπες. Αναφέρθηκες κι εσύ σε στιγμές που διαφώνησες, που σου ήταν αδύνατον να παίξεις κάτι. Ποιες ήταν;
Ναι, το καταλαβαίνω. Είναι σκληρό το θέαμα. Και φυσικά υπήρξαν στιγμές που δεν μπορούσα να συνεχίσω. Ο κυνισμός του ρόλου, το μαύρο χιούμορ ήταν για μένα η σταγόνα που ξεχείλιζε στο ποτήρι. Δεν ήξερα αν ήμουν στη σωστή θερμοκρασία ή αυτό που κάνω ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο να παρεξηγηθεί. Και πάντα ο Λαρς έλεγε: «προσπάθησε να κρίνεις τη στιγμή ως Τζακ κι όχι ως Ματ». Μου ήταν πολύ δύσκολο. Για παράδειγμα, η σκηνή με την Ράιλι Κίο. Μία μεγάλης διάρκειας, σαδιστική σκηνή που με λύγισε. Νομίζω ότι τα καταφέραμε γιατί η Ράιλι είναι μία καταπληκτική ηθοποιός. Δημιούργησε έναν εξαιρετικό χαρακτήρα και ενώ εγώ ανησυχούσα πολύ, εκείνη καταλάβαινε γιατί το τραβάμε τόσο. Πολλές σκηνές είναι βίαιες, αλλά αυτή είναι κάτι παραπάνω: έχει να κάνει με κάτι πολύ βαθύτερο. Και εξαιτίας της παραλίγο να μην κάνω την ταινία. Να αποχωρήσω ενώ είχα συμφωνήσει. Δεν ήταν η βία. Ηταν ο εξευτελισμός. Ηθελε να την ξεφτιλίσει, όχι μόνο να τη σκοτώσει. Ο μόνος τρόπος να μπορέσω να τα βγάλω πέρα ήταν με το να αποσυνδεθώ από μένα εντελώς. Δεν πρόσθεσα εκφραστικά μέσα στο ρόλο, αφαίρεσα. Αφαίρεσα το συναίσθημα. Αυτό ήταν που με βοήθησε. Κάθισα και διάβασα πάρα πολύ πάνω στην ψυχοπαθολογία των σίριαλ κίλερς. Πώς ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων δεν έχουν καμία ενσυναίσθηση για κανέναν άλλο ζωντανό οργανισμό. Κανένα δισταγμό στο να κάνουν κακό. Ενας στους 25 από εμάς είναι έτσι - κάτι εντελώς τρομαχτικό. Δεν σημαίνει ότι όλοι σκοτώνουν. Οι άνθρωποι κάνουν κακό, με πολλούς τρόπους - σκεφτείτε το: κάποιοι είναι πολιτικοί, κάποιοι αδίστακτοι επιχειρηματίες. Τους βλέπουμε, τους ξέρουμε. Προχωρούν στη ζωή μπροστά, αφήνοντας «πτώματα» πίσω τους – συμβολικά και κυριολεκτικά. Δεν τους νοιάζει. Δεν νιώθουν, δεν έχουν ενσυναίσθηση.
Στην Ευρώπη ο Τρίερ έχει μία άλφα αποδοχή. Φοβάσαι όμως μήπως στην Αμερική η ταινία φρικάρει κοινό και κριτικούς κι αγορά; Εχεις την αγωνία μήπως παρεξηγηθεί;
Δεν διαχωρίζω το αμερικανικό από το ευρωπαϊκο, ή από το παγκόσμιο κοινό. Εχω μεγάλη εμπιστοσύνη στο κοινό που βλέπει arthouse σινεμά. Οσοι πηγαίνουν σινεμά για entertainment θα φρικάρουν ναι. Ομως δεν υπάρχει μόνο αυτό το κοινό στην Αμερική – είμαστε η χώρα που γέννησε εξαιρετικό arthouse σινεμά. Από εκεί και πέρα, αυτό είναι και το προσωπικό μου στοίχημα ως ηθοποιός: να κάνω πράγματα που με φρικάρουν. Ο Μπουκόφσκι άλλωστε είχε πει ότι «να κάνεις με στυλ κάτι επικίνδυνο, εγώ το αποκαλώ τέχνη» κι αυτό ταιριάζει απόλυτα στον Λαρς φον Τρίερ. Ο Λαρς είναι πολύ επικίνδυνος. Μακάρι, στα επόμενα χρόνια της καριέρας μου, να συναντώ συνεχώς μεγάλους σκηνοθέτες που θα με βάζουν σε τέτοιο κίνδυνο.
«Το Σπίτι που Εχτισε ο Τζακ» του Λαρς φον Τρίερ κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 11 Οκτωβρίου από τη Seven Films
Διαβάστε περισσότερα:
- Κάννες 2018: Στο «The House That Jack Built» ο Λαρς φον Τρίερ βλέπει τον καλλιτέχνη ως serial killer
- Κάννες 2018 |Σπάικ Λι εναντίον Λαρς φον Τρίερ σημειώσατε Love vs. Hate
- Ο Λαρς φον Τρίερ δεν δείχνει κανένα έλεος στο τρέιλερ του «The House That Jack Built»
- Ο Λαρς φον Τρίερ, «αγχωμένος, πιωμένος και σε κατάθλιψη». μιλά ειλικρινά για το σινεμά και το μέλλον του
- Λαρς Φον Τρίερ: «Αυτή την εποχή νιώθω σκατά. Κλαίω και κλαίω και κλαίω συνέχεια...»
- Θέλετε δουλειά στη Zentropa; Ο Λαρς φον Τρίερ σας ζητά να γδυθείτε και να κάνετε μπάνιο στην πισίνα μαζί του
- Το «The House That Jack Built» θα είναι η πιο «βάρβαρη» ταινία του Λαρς φον Τρίερ. Και ίσως και η τελευταία του!
- Ο Ντόναλντ Τραμπ εμπνέει τον Λαρς φον Τρίερ!
- Οχι μόνο ο Ινιάριτου! Δείτε πόσα χρωστάει ο Λαρς φον Τρίερ στο σινεμά του Αντρέι Ταρκόφσκι
