Συνέντευξη

Λίσα Ασάν: «Θέλω να κρατάω τους θεατές πεινασμένους»

στα 10

Βραβευμένο στην Tribeca, το «She Monkeys» της Λίσα Ασάν, είναι αναμφίβολα ένα από τα πιο εντυπωσιακά ντεμπούτα της χρονιάς. Συναντήσαμε την σκηνοθέτη στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι το περασμένο καλοκαίρι και της ζητήσαμε να μας ξεναγήσει στον μπερδεμένο κόσμο της κοριτσίστικης εφηβείας και των ιππικών ακροβατικών.

Λίσα Ασάν: «Θέλω να κρατάω τους θεατές πεινασμένους»

Δυο κορίτσια ισορροπούν την εφηβεία, την συναισθηματική ενηλικίωση, την ερωτική έλξη, τα παιχνίδια της δύναμης στην πλάτη ενός αλόγου. Η Εμα και η Κασσάνδρα είναι συναθλήτριες σε μια ομάδα ιππικών ακροβατικών και η σχέση τους περνά απ όλα τα στάδια που μπορείς να φανταστείς ξεκινώντας από τον ανταγωνισμό, και καταλήγοντας στην φιλία κάνοντας μια στάση στην υπόγεια στην υπόγεια ερωτική έλξη.

Απόφοιτος της σχολής κινηματογράφου της Δανίας, η Ασαν έστρεψε τα βλέμματα προς το μέρος της πριν ακόμη τελειώσει τις σπουδές της όταν γύρισε μια σειρά από «διαφημιστικά» με τον τίτλο «Fuck the Rapist», που προωθούσαν ταμπόν με αγκάθια, σαν όπλο εναντίον των βιαστών. Οι δυο μικρού της μήκους «In Transit» και «Goodbye Bluebird» έχουν προβληθεί σε κάμποσα φεστιβάλ, ενώ υπήρξε βοηθός σκηνοθέτη στο «The Killing» μια από τις καλύτερες τηλεοπτικές σειρές της δανέζικης τηλεόρασης.

Η ταινία της προβάλλεται σήμερα και αύριο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Τι είναι αυτό που κάνει τον κόσμο των κοριτσιών τόσο ελκυστικό για σας;

Δεν νομίζω ότι πρόκειται για έναν κοριτσίστικο κόσμο. Αυτό που ήθελα να εξερευνήσω είναι τη σχέση μεταξύ του σεξ και των παιχνιδιών δύναμης. Το πως είναι συνδεδεμένα, πως ο συνδυασμός τους αποτελεί κομμάτι κάθε ανθρώπινης σχέσης. Ο μόνος λόγος που τα τοποθέτησα σε αυτό το περιβάλλον, είναι γιατί προφανώς ξέρω καλύτερα τον κόσμο των γυναικών και γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να τα δεις ξεκάθαρα, μέσα από αυτή την ιστορία. Δεν νομίζω όμως ότι αφορούν μόνο τις σχέσεις των κοριτσιών.

Θα διαφωνούσατε όμως στο ότι οι σχέσεις μεταξύ ανδρών είναι ίσως πιο «τετράγωνες»; Πιο απλές;

Δεν νομίζω πως κάτι τέτοιο είναι αλήθεια. Εμένα στην πραγματικότητα μου φαίνονται πιο περίπλοκες. Εχει υποθέτω να κάνει με το φύλο μας. Είσαι άντρας οπότε ο κόσμος σου, είναι λογικό να σου φαίνεται πιο κατανοητός.

Πως προέκυψε η ιδέα για το φιλμ;

Τα σχέδια μου ξεκινούν συνήθως από έναν σωρό από πράγματα που βρίσκουν τον δρόμο τους για την επιφάνεια του γραφείο μου. Μια σειρά από διαφορετικά ερεθίσματα που τα ενώνει μια κοινή δυναμική. Η συγκεκριμένη ταινία ξεκίνησε από τρία πράγματα: Την «Ιστορία του Ματιού» του Ζορζ Μπατάιγ μια φωτογραφία της Σίρλεϊ Τέμπλ και μια διαφήμιση που απεικόνιζε ένα μικρό κορίτσι με ένα μπικίνι που έτρωγε ένα παγωτό.

Μια εικόνα που βρήκε τον δρόμο για το φιλμ σχεδόν αυτούσια. Ο τρόπος που απεικονίζετε την σεξουαλικότητα του μικρότερου από τα κορίτσια στην ταινία, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι σχεδόν risqué.

Είναι κάτι που ακούω συχνά, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που βλέπεις στην οθόνη, δεν έχει να κάνει με την ίδια. Νομίζω ότι για το κορίτσι στην ταινία το να υποδύεται την ερωτευμένη, είναι σαν να παίζει κάποιον ρόλο, σαν να είναι κομμάτι ενός παιχνιδιού. Η σεξουαλικότητα, ο ερωτισμός, είναι κάτι που τοποθετούμε εμείς σαν θεατές πάνω της.

Είναι ηθοποιός; Πόσο δύσκολο ήταν να την βρειτε; Αλλά και τις δυο εξαιρετικές πρωταγωνίστριες σας;

Είναι η πρώτη φορά που δούλεψε στο σινεμά αλλά ήταν εξαιρετικά επαγγελματίας. Ήταν έξι χρονών όταν έκανε την ταινία. Αλλά και για τις δύο πρωταγωνίστριες ήταν η πρώτη τους δουλειά. Κάναμε ανοιχτό κάστινγκ και τις διαλέξαμε από 800 κοπέλες που δήλωσαν συμμετοχή.

Ήξεραν ήδη ιππασία;

Μας είπαν πως ναι, αλλά είπαν ψέματα. Αλλά ένα κομμάτι του κάστινγκ ήταν σαν τεστ για να δούμε αν θα μπορούσαν να μάθουν να εκτελούν τα ακροβατικά με τα άλογα μέσα στους τρεις μήνες της προετοιμασίας. Στην πραγματικότητα, θα ήθελες ενάμισι χρόνο προπόνηση για να μπορέσεις να φτάσεις στο επίπεδο των κοριτσιών στην ταινία. Δεν θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε stunt για τα γυρίσματα, οπότε ήταν πολύ σημαντικό να μπορούν να το κάνουν. Χρειάστηκε σκληρή προετοιμασία, με την εθνική ομάδα της Σουηδίας, αλλά νομίζω ότι τα κατάφεραν θαυμάσια.

Πως προέκυψε η ιδέα για να τοποθετηθεί το φιλμ στον μάλλον άγνωστο κόσμο των ακροβατικών με τα άλογα; Ομολογώ ότι δεν ήξερα καν ότι υφίσταται ένα κάτι τέτοιο άθλημα πριν δω την ταινία.

Ηθελα να κάνω ένα γουέστερν όποτε χρειαζόμασταν οπωσδήποτε άλογα.

Και μια καραμπίνα επίσης.

Και φυσικά θάμνους που τους παρασέρνει ο άνεμος.

Μια εικόνα απόλυτα συνδυασμένη με γουέστερν. Υπάρχουν στ αλήθεια τέτοιοι θάμνοι στην Σουηδία;

Φυσικά!

Γιατί γουέστερν;

Δεν μου αρέσει η ελευθέρια όταν κάνω ταινίες, οπότε θέλω να βάζω όσο το δυνατόν περισσότερους κανόνες μπορώ από την αρχή ώστε να μην χρειάζεται να παίρνω αποφάσεις στη διάρκεια των γυρισμάτων, καθοδηγούμενη από το γούστο μου. Θέλω να δημιουργώ ένα πλαίσιο στο οποίο να κινούμαι και το να κάνεις μια ταινία είδους, σε βοηθάει να κινηθείς μέσα σε συγκεκριμένα όρια. Αλλά πέρα από τα άλογα, τους θάμνους, την καραμπίνα, για μένα το φιλμ είναι ξεκάθαρα ένα γουέστερν: Κάθε σκηνή είναι σαν μια μονομαχία. Και ένα γουέστερν είναι συνήθως μια υπαρξιακή αναζήτηση για το τι σημαίνει να είσαι άντρας κάτι που αν αφαιρέσεις τον περιορισμό του φύλου, είναι κάτι που θα μπορούσε να βρει εφαρμογή στο σενάριο της ταινία μου. Η απόφαση για το είδος της ήταν κάτι που επηρέασε τις περισσότερες από τις αποφάσεις που πήρα. Από τα κοστούμια και την σκηνοθεσία, μέχρι το μοντάζ και τον ήχο, τη μουσική.

Υπήρξαν συγκεκριμένες ταινίες που είχατε στο μυαλό σας;

Οχι, αυτό είναι κάτι που προσπαθώ να μην κάνω. Νομίζω ότι είναι ανόητο αν είσαι σκηνοθέτης να ψάχνεις έμπνευση σε άλλες ταινίες. Περιορίζει την οπτική σου και σε οδηγεί σε δρόμους που έχουν εξερευνηθεί. Δεν θέλω να κάνω τίποτα που να έχει ξαναγίνει και γι αυτό προτιμώ να δουλεύω στα πλαίσια ενός είδους, όχι για να έχω έναν αισθητικό οδηγό, αλλά για να μπορέσω να τα αλλάξω, να τα κάνω δικά μου. Ναι κλέψω με έναν κομψό τρόπο και να τοποθετήσω τα στοιχεία τους σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο.

Θα μπορούσε κανείς να δει το φιλμ και σαν θρίλερ. Υπάρχει σταθερά το στοιχείο της έντασης.

Οταν σπούδαζα στην κινηματογραφική σχολή της Δανίας, ένας από τους καθηγητές μου ήταν ο σεναριογράφος Μόγκενς Ρούκοβ. Οταν έβλεπε τις ταινίες μας, στεκόταν στο πίσω μέρος της αίθουσας και κάθε φορά που έβλεπε κάτι που του φαινόταν αργό, αδιάφορο, κουραστικό, φώναζε πολύ δυνατά «προχώρα λοιπόν!». Τότε μου φαινόταν τρομερά εκνευριστικό, αλλά η φωνή του έχει μείνει στο πίσω μέρος του μυαλού μου και πάντα μου θυμίζει να κρατάω το σκοινί της αφήγησης τεταμένο. Να μην επαναλαμβάνω τίποτα που έχω ξαναπεί και πως είναι καλύτερα να κρατάς τους θεατές πεινασμένους παρά να τους παραταΐζεις σαν χήνες που θα σφάξεις για φουα γκρα.