Ο Μπεν Aφλεκ δεν είναι μια συνηθισμένη περίπτωση του Χόλιγουντ. Στο βιογραφικό του, υπάρχουν ντροπιαστικές ρομαντικές κομεντί , υπάρχουν σκοτεινές ιστορίες αντικοινωνικών χαρακτήρων, υπάρχουν υπερήρωες με άλυτα daddy issues, υπάρχουν καυστικές ανεξάρτητες indie κωμωδίες και υπάρχει και το «Daredevil».
Ταυτόχρονα, υπάρχουν συνεργασίες με ονόματα όπως ο Ντέιβιντ Φίντσερ και ο Τέρενς Μάλικ, υπάρχει η συμμετοχή του στη λίστα με τους πιο εμπορικούς ηθοποιούς του 2016 και, μαζί με αυτά, υπάρχουν και δύο υποψηφιότητες για Oσκαρ, οι οποίες οδήγησαν χωρίς κόπο σε δύο νίκες, καμία εκ των οποίων με την ιδιότητα του ηθοποιού!
Ο Μπεν Αφλεκ σε σκηνή από το «Ακολουθώντας την Eϊμι» του Κέβιν Σμιθ
Κι αν κάποιος δεν μπορεί να περιγράψει ακριβώς την καριέρα του Αφλεκ με λίγες λέξεις, μπορεί σίγουρα με μία λέξη να εκφράσει ολόκληρη την προσέγγισή του προς το επάγγελμά του: φιλοδοξία. Ο Αφλεκ είναι εκείνος ο ηθοποιός που, αρνούμενος να περιοριστεί στις προσταγές ταλαντούχων (και μη) σκηνοθετών, απέδειξε πως έχει φωνή, οπτική και, τελικά, την αποδοχή των συναδέλφων του. Είναι εκείνος ο ηθοποιός που ανάμεσα στο βιτριολικό σύμπαν του Κέβιν Σμιθ («Mallrats» , «Ακολουθώντας την Εϊμι», «Δόγμα», «Jay and Silent Bob Strike Back», «Clerks II») στρίμωξε την μελαγχολία του «Ξεχωριστού Γουίλ Χάντινγκ», εκείνος που κατάφερε ανάμεσα στις εκρήξεις του «Αρμαγεδδών» και του «Περλ Χάρμπορ» να δώσει έμφαση σε περισσότερο εσωτερικές μάχες («Χωρίς ίχνη», «The Town») και εκείνος που κατάφερε να ξεπλύνει την ντροπή του «Daredevil» με την υπερ-ηρωική αναβάθμιση του Batman. Ή και όχι.
Διαβάστε ακόμη: Το «Justice League» ολοκλήρωσε τα γυρίσματά του και ο Ζακ Σνάιντερ το γιορτάζει με ένα βίντεο από τα παρασκήνια
O Μπεν Αφλεκ σε σκηνή από το «Dazed and Confused» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ
Οι επιλογές του δείχνουν σχιζοφρενικές και πολλές φορές όντως προκαλούν το γέλιο («Ριψοκίνδυνα Παιχνίδια», «Gigli», «Σε Αντίθετο Ρεύμα», «Τυχαία Συνάντηση» - αν και οι περισσότερες εμπίπτουν στην κατηγορία «καλοπροαίρετα ναυάγια») όμως δύσκολα μπορεί να αγνοήσει κανείς σχεδόν την αυθάδη τόλμη του Αφλεκ να αναλαμβάνει project που προκαλούν τα όρια των ικανοτήτων του. Αρκεί να αντιπαραβάλλει κανείς την εικόνα του στα «Νεανικά Μπερδέματα» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ («Dazed and Confused» για όσους δεν έχουν οικειοποιηθεί την ελληνική απόδοση του τίτλου) και στο «Κορίτσι που Εξαφανίστηκε». Είναι σαν ο Αφλεκ να διέσχισε ολόκληρο το εύρος του συναισθηματικού φάσματος για να βρεθεί στο σκοτάδι που ο ίδιος ξεκάθαρα θεωρεί πως του ταιριάζει περισσότερο. Σαν να χρειάστηκε να υποστεί ο ίδιος (και εμείς) την τυποποίηση σε σαχλούς, μονοδιάστατους χαρακτήρες μέχρι να αρχίσει να συμμετέχει έμπρακτα στη δημιουργία ενός περισσότερο πολύπλοκου (και φυσικά ενδιαφέροντος) προφίλ.
Πανηγυρίζοντας το πρώτο του Οσκαρ για το σενάριο του «Ξεχωριστού Γουίλ Χάντινγκ», μαζί με τον Ματ Ντέιμον
Το 1997 ο Μπεν Αφλεκ μοιράζεται με τον Ματ Ντέιμον το Οσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου για τον «Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινγκ» και χαρίζει στο Χόλιγουντ ακόμα μία ιστορία από εκείνες που λατρεύει ο χώρος. Ο όμορφος ηθοποιός που είναι και δημιουργικά ανήσυχος, ο «γόης» που κρύβει πολλά περισσότερα πίσω από την ελκυστική εικόνα του. Η συνέχεια, όμως, δεν είναι ακριβώς ιδανική και ο Αφλεκ εγκλωβίζεται ξανά πίσω από χαρακτήρες που σβήνουν την υπόσχεση που ο ίδιος είχε δώσει. Η αποτυχημένη τηλεοπτική δημιουργία του («Push, Nevada») επίσης δε βοηθά την καριέρα του. Κατά μία έννοια, ίσως όλη αυτή η δεκαετία μέχρι το 2007 να είναι η απαραίτητη προϋπόθεση «ταπείνωσης» για να σπρώξει τον εαυτό του ακόμα πιο μπροστά και να τολμήσει το επόμενο βήμα που θα επαναπροσδιορίσει την καριέρα του, να κάτσει δηλαδή στην σκηνοθετική καρέκλα. (Είχε προηγηθεί το 1993 και το πειραματικό μικρού μήκους φιλμ του «I Killed My Lesbian Wife, Hung Her on a Meathook, and Now I Have a Three Picture Deal at Disney» αλλά πιθανότατα ούτε ο ίδιος το πήρε ποτέ στα σοβαρά).
Διαβάστε ακόμη: Ο Μπεν Αφλεκ διασκευάζει Αγκάθα Κρίστι
Ακόμα δέκα χρόνια αργότερα, βρίσκουμε πλέον τον Μπεν Άφλεκ με ένα επιπλέον Οσκαρ στο αρχείο του (αυτό του παραγωγού για την «Επιχείρηση: Αργώ» και με ανοιχτή πληγή στην ιστορία του την μη υποψηφιότητά του από τους συναδέλφους του στην κατηγορία της Καλύτερης Σκηνοθεσίας), με την τέταρτη πλέον σκηνοθετική του απόπειρα να είναι έτοιμη για κυκλοφορία (Ο «Νόμος της Νύχτας» κυκλοφορεί από την Πέμπτη 12 Ιανουαρίου και στους ελληνικούς κινηματογράφους) και με το όνομά του ακόμα ψηλά στη λίστα με τους πιο προσοδοφόρους σταρ του Χόλιγουντ.
Η καλλιτεχνική του persona είναι πιο σχιζοφρενική από ποτέ, η φιλμογραφία του πιο ετερόκλιτη από ποτέ και η αφοσίωσή του στο όραμά του περισσότερο έκδηλη από κάθε άλλη φορά («Εχω μεγάλη ευθύνη. Οι Αρχαίοι Ελληνες είχαν τους μύθους τους, εμείς έχουμε τον Μπάτμαν»). Κοινή συνιστώσα όλων; Το σκοτάδι που μοιράζονται και ο Batman του, και ο «Λογιστής» του και οι μαφιόζοι του στην εποχή της Αμερικανικής ποτοαπαγόρευσης και οι σκληροτράχηλοι νέο-νουάρ ήρωες που αγαπά να σκηνοθετεί. Οπως άλλωστε λέει κι ένα παλιό ρητό του Χόλιγουντ «μπορείς να βγάλεις τον Μπεν Αφλεκ από το σκοτάδι, όμως δεν μπορείς να βγάλεις το σκοτάδι από τον Μπεν Αφλεκ».
Για αυτό και εμείς, λίγο πριν την νέα του σκηνοθετική απόπειρα, λίγο πριν την solo ταινία του Batman που μπορεί να γίνει ή και να μη γίνει υπό τις σκηνοθετικές του οδηγίες, λίγο πριν από την βουτιά του στον γεμάτο μυστήριο κόσμο της Αγκάθα Κρίστι και λίγο πριν την επόμενη απόπειρά του στην τηλεόραση ως παραγωγός στο «Incorporated» μαζί με τον παλιόφιλο Ματ Ντέιμον, εξετάζουμε την σκηνοθετική πορεία του Μπεν Άφλεκ, ως απόδειξη ότι το Χόλιγουντ προσφέρει τις καλύτερες ιστορίες του πίσω από τους προβολείς και πίσω από τα όνειρα που τόσο καλά ξέρει να αποθεώνει στο πανί της μεγάλης οθόνης. Αυτός μπορεί να μην είναι ο «Νόμος της Νύχτας», είναι όμως σίγουρα ο νόμος του Χόλιγουντ.
(Ακολουθούν ελαφρά spoilers για τις παρακάτω ταινίες)
Χωρίς Ίχνη (Gone Baby Gone) – 2007
Η αγάπη του Αφλεκ για τους περιθωριακούς χαρακτήρες, η εξερεύνηση της ηθικής σε συνθήκες όπου τίποτα δεν είναι ξεκάθαρο και η διάχυτη νουάρ ατμόσφαιρα χαρακτηρίζουν ήδη την σκηνοθετική του προσωπικότητα, η οποία φαίνεται να ενδιαφέρεται για μοναχικούς, ταλαιπωρημένους χαρακτήρες και να προσπαθεί να αναδείξει το καλό μέσα σε όλα τα αρνητικά χαρακτηριστικά τους. Διασκευάζοντας το ομώνυμο βιβλίο του Ντένις Λεχέιν (συγγραφέα και των βιβλίων όπου βασίστηκαν τα παρόμοιας ψυχολογικής έντασης «Το νησί των καταραμένων» και «Σκοτεινό ποτάμι»), ο – πρώτη φορά σκηνοθέτης – Άφλεκ εξιστορεί την υπόθεση μιας απαγωγής, η οποία αποκαλύπτει ουσιαστικά την δύναμη της ιστορίας της αφού αποκαλυφθεί η λύση του μυστηρίου. Τι έχει τελικά μεγαλύτερη σημασία; Η επιστροφή του απαχθέντος στην πραγματική εφιαλτική οικογένεια ή η παραμονή με τους απαγωγείς, οι οποίοι απρόσμενα προσφέρουν όντως μια καλύτερη ζωή; Με άλλα λόγια, η ηθική ή ο νόμος προσφέρουν την πιο σωστή λύση και ποιος είναι τελικά εκείνος που θα πρέπει να διαλέξει μεταξύ των δύο; Ο Άφλεκ γοητεύεται από το δίλημμα, βάζει τον μικρό του αδερφό Κέισι Άφλεκ μπροστά από την κάμερα ως φορέα της δύσκολης απόφασης και βάζει στους θεατές για πρώτη φορά την υποψία ότι ίσως αποτελεί τον auteur που μέχρι τότε κανείς δεν ήξερε.
Διαβάστε ακόμη: Ηταν πλέον καιρός να ακουστεί τόσο σοβαρά το όνομα του Κέισι Αφλεκ δίπλα σε αυτό ενός Οσκαρ
The Town – 2010
Διασκευάζοντας αυτή τη φορά το βιβλίο του Τσακ Χόγκαν, «Prience of Thieves», ο Αφλεκ συνεχίζει την εισβολή του σε ένα σύγχρονο νουάρ κόσμο, όπου οι συμμορίες κυβερνούν ολόκληρες συνοικίες, οι ληστείες είναι καθημερινό φαινόμενο και οι άγραφοι κανόνες μεταξύ των παρανόμων δημιουργούν έναν ιδιότυπο ηθικό κώδικα. Και πλέον δεν υπάρχει αμφιβολία ότι γνωρίζει πώς να κινηματογραφεί τον κόσμο αυτό και πώς να κάνει τον θεατή να ενδιαφέρεται για όσα διαδραματίζονται στη μεγάλη οθόνη. Ουσιαστικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Αφλεκ έχει πλέον μάθει να χρησιμοποιεί τη γλώσσα ενός ηθοποιού για να απευθύνεται ως σκηνοθέτης σε ένα ευρύ κοινό, να χειρίζεται τους ηθοποιούς του στα φιλμ του ως ίσος απέναντι προς ίσο και να αφηγείται ιστορίες που ενώνουν την ανάγκη ενός εμπορικού σινεμά με την αγάπη για το ρετρό Χόλιγουντ που πάντα η βιομηχανία αγαπά. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό όχι μόνο για τους ηθοποιούς του (η Έιμι Ράιαν του «Χωρίς Ίχνη» κατέληξε με μία υποψηφιότητα Β’ γυναικείου ρόλου, εδώ ο Τζέρεμι Ρένερ κατέληξε στην αντίστοιχη αντρική κατηγορία του Β’ ρόλου) αλλά και για την τσέπη του Αφλεκ, καθώς το «The Town» στέφεται με εμπορική επιτυχία και φέρνει τον ηθοποιό/σκηνοθέτη σε θέση ισχύος εντός του Χόλιγουντ, έτοιμο να αναλάβει ακόμα και την ιδιότητα του παραγωγού.
Διαβάστε ακόμη: Μπεν Αφλεκ: ο σκηνοθέτης των 100 εκατομμυρίων δολαρίων!
Επιχείρηση: Argo (Argo) - 2012
Για αυτό και δύο χρόνια μετά, η οσκαρική, τελικά, ταινία του Μπεν Αφλεκ είναι η «Επιχείρηση: Argo», όχι μια ταινία προπαγάνδας για την Αμερική, όπως θέλουν να υποστηρίζουν οι πολέμιοί της, αλλά ένα φιλμ στην πραγματικότητα για το Χόλιγουντ και το θαύμα της βιομηχανίας του θεάματος. Βασισμένο σε μία πραγματική απόρρητη μέχρι πρόσφατα ιστορία, το φιλμ αφορά την φυγάδευση έξι Αμερικανών αρχικά από την καναδική πρεσβεία στο Ιράκ και στη συνέχεια από την ίδια τη χώρα, χρησιμοποιώντας ως πρόφαση τα γυρίσματα μιας εικονικής ταινίας του Χόλιγουντ.
Ο Μπεν Άφλεκ στα γυρίσματα του «Επιχείρηση: Argo»
Παρόλα αυτά, το φιλμ δεν είναι πολιτικό θρίλερ, ούτε ταινία στρατιωτικού περιεχομένου αλλά ένα παραδοσιακό, αγωνιώδες θρίλερ, πολύ κοντά στην αισθητική και την νοοτροπία των αντίστοιχων ταινιών των 70ς, χωρίς να αποτελεί κάτι το ρηξικέλευθο αλλά όντας απόλυτα διασκεδαστικό, οργανωμένο και συνεπές με το είδος του. Μία ταινία που βλέπεται ευχάριστα, μία ταινία που απευθύνεται στο ευρύ κοινό και ένα φιλμ που χαϊδεύει και τα αυτιά του Χόλιγουντ, βγάζοντας στην τελική βιομηχανία και συντελεστές κερδισμένους, τόσο οικονομικά όσο και ηθικά. Αποτέλεσμα; Εφτά υποψηφιότητες για Όσκαρ, τρία βραβεία (ανάμεσά τους και αυτό της καλύτερης ταινίας) την βραδιά της τελετής απονομής και ένας Μπεν Αφλεκ χωρίς καν υποψηφιότητα σκηνοθεσίας αλλά με ένα Όσκαρ παραγωγής στα χέρια, επισφράγισμα του οράματός του αλλά και απόδειξη του ορίου των δυνατοτήτων του.
Διαβάστε ακόμη: Ακόμα και τα κουτάβια ψηφίζουν «Argo»!
Ο Νόμος της Νύχτας (Live By Night) - 2016
Επιστρέφοντας στον λογοτεχνικό κόσμο του Ντένις Λεχέιν μετά το «Χωρίς Ιχνη» του 2007, ο Μπεν Αφλεκ κατά πάσα πιθανότητα δε θα κερδίσει ακόμα ένα Οσκαρ, όμως δύσκολα θα απογοητεύσει εκείνους που έχουν συνηθίσει στα γκανγκστερικά ενδιαφέροντά του, τους ήρωες που κινούν τα νήματα του υποκόσμου και όλες εκείνες τις δυναμικές που αναπτύσσονται ανάμεσα σε μοιραίες γυναίκες, νονούς του εγκλήματος και ριψοκίνδυνους ανθρώπους που ελίσσονται μεταξύ τους με κύριο όπλο τους το θεληματικό πηγούνι και την τόλμη τους. Εξάλλου, ο Αφλεκ δεν ξεχνά ποτέ τον θεατή και δεν αγνοεί ποτέ το γεγονός ότι η δημιουργία του πρέπει να ιδωθεί. Οι ταινίες του φέρουν την γοητεία του παλιού Χόλιγουντ και την σερβίρουν με ένα μοντέρνο περιτύλιγμα που γοητεύει τους θεατές, τους συναδέλφους του, ακόμη και την ίδια την βιομηχανία του θεάματος. Είναι ξεκάθαρες στις προθέσεις τους, είναι «βρώμικες» αλλά πάντα με ηθικό αντίβαρο, είναι ασφαλείς μέσα στο σκοτάδι τους.
Ο Μπεν Άφλεκ στα γυρίσματα του «Νόμου της Νύχτας»
Αυτός ίσως είναι και ο λόγος που ο σκηνοθέτης Aφλεκ τα καταφέρνει τόσο καλά. Εχει βρει τον τρόπο να προβάλλει με σιγουριά την δική του αισθητική μέσα σε έναν χώρο που προσπάθησε αρχικά να τον τυποποιήσει σε μια άκακη, χαζοχαρούμενη γωνία. Τώρα, αυτό που μένει είναι να ξεκινήσει να παίρνει και ουσιαστικά ριψοκίνδυνα καλλιτεχνικά ρίσκα. Αυτό είναι που μέχρι τώρα του στερεί το τρίτο του Οσκαρ. Αυτό πια την σκηνοθεσίας, αυτό που το Χόλιγουντ αρέσκεται να χαρίζει σε ηθοποιούς που δείχνουν ότι δεν τους καλύπτει μόνο η εικόνα τους μπροστά από την κάμερα. Και, στην τελική, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τον «νόμο του Χόλιγουντ».
Διαβάστε ακόμη:
