«Ο Λιμόνοφ δεν είναι μυθιστορηματικός χαρακτήρας. Υπάρχει. Γνωριζόμαστε. Υπήρξε αλήτης στην Ουκρανία, είδωλο του σοβιετικού αντεργκράουντ, άστεγος και μετά θαλαμηπόλος ενός δισεκατομμυριούχου στο Μανχάταν, μοδάτος συγγραφέας στο Παρίσι, στρατιώτης χαμένος στα Βαλκάνια και τώρα, στο απέραντο μπουρδέλο του μετακομμουνισμού, γηραιός χαρισματικός ηγέτης ενός κόμματος νεαρών ντεσπεράντο. Ο ίδιος βλέπει τον εαυτό του σαν ήρωα, άλλοι μπορεί να τον θεωρούν αγύρτη: επ' αυτού, επιφυλάσσομαι. Είναι μια ζωή επικίνδυνη, αμφίσημη: ένα κανονικό περιπετειώδες μυθιστόρημα. Είναι επίσης, κατά τη γνώμη μου, μια ζωή που μας λέει κάτι. Όχι μόνο για εκείνον, τον Λιμόνοφ, όχι μόνο για τη Ρωσία, αλλά για την ιστορία όλων μας από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και μετά».
Η περιγραφή του Εμανουέλ Καρέρ που έγραψε ως non fiction novel το «Λιμόνοφ: Ενα Μυθιστόρημα» το 2017 και πάνω στο οποίο βασίστηκε αρχικά ένα σενάριο για μια ταινία του Πάβελ Παβλικόφσκι και τελικά το φιλμ του Κιρίλ Σερεμπρένικοφ, είναι ακριβής για μια ταινία που 158 λεπτά από την έναρξη της, είσαι πλέον σίγουρος (εκτός από ζαλισμένος) πως αυτό που έχεις δει είναι λιγότερο μια βιογραφία του (ό,τι κι αν ήταν τελικά) Εντουαρντ Λιμόνοφ και περισσότερο η εξιστόρηση της.
Δεν είναι μόνο το σε πρώτο πρόσωπο voice over σε βαριά αγγλικά με ρώσικη προφορά που δίνει στίγμα στην αυτοαναφορικότητα του έτσι κι αλλιώς πάντα αλαζονικού ως προς το μπαρόκ στιλ του, Κιρίλ Σερεμπρένικοφ - εδώ σε μια φόρμα που θυμίζει τον «Πυρετό του Πετρόφ» και το ανέκδοτο στην Ελλάδα «Leto». Είναι κυρίως η ναι μεν τεχνικά άρτια και εντυπωσιακή μόνο για όσους εντυπωσιάζονται εύκολα ταχύτητα με την οποία αλλάζουν οι σκηνές, οι εποχές και οι διαθέσεις, καθώς τα κεφάλαια της ζωής του Λιμόνοφ γίνονται συνθήματα και «δωμάτια εμπειριών» σε μια ακριβή κατασκευή που συνδυάζει στούντιο με αρχειακό υλικό για να εξυπηρετήσει - περισσότερο από όλα - την εμμονή του Σερεμπρένικοφ με τα μονοπλάνα.
Θόρυβος, τραγούδια που ξεκινάνε και δεν τελειώνουν, άλλα που παίρνουν τη μορφή ενός ζωντανού μιούζικαλ, ακόμη μεγαλύτερος θόρυβος, λόγια πάνω σε λέξεις, λέξεις πάνω σε γκράφιτι, σκηνές που μέσα τους περικλείουν τόσες πολλές κινούμενες δράσεις, θόρυβος ξανά - ένα συνονθύλευμα που θέλει να είναι πανκ, αναρχικό και να μεταδώσει την οργισμένη ψυχή του ήρωα του, αλλά τελικά καταλήγει απλά φασαριόζικο, επιβλητικό και προκλητικό για την πρόκληση επειδή ανεβάζει το volume και όχι επειδή αυτά που λέει οφείλουν να ακούγονται δυνατά.
Στο προσφιλές «θεατρικό» του σύμπαν - ο Σερεμπρένικοφ παραμένει ενεργός στο θέατρο όσο και στον κινηματογράφο - και με τα αγαπημένα του υλικά που δεν είναι άλλα από την παρακμή, το rock n’ roll, το σεξ και τις καταχρήσεις, ο δικός του Λιμόνοφ είναι λιγότερο μια αμφιλεγόμενη, αν όχι επικίνδυνη προσωπικότητα και περισσότερο ο ήρωας ενός βίντεο κλιπ που βλέπεις αποσβολωμένος, στην μόνη ίσως ακριβή αναλογία μιας ζωής που πέρασε μπροστά από τα μάτια του ίδιου του Λιμόνοφ που την έζησε για να εξαφανιστεί το ίδιο φευγαλέα όπως ήρθε.
Εγκλωβισμένος μέσα σε μια ταινία ιδεών, κατασκευής, βαριάς τεχνητής αυθυποβολής και τελικά ρηχής, χωρίς το βαρυσήμαντο νόημα περί μιας ζωής, χώρας, κόσμου ξοδεμένου για το τίποτα (συν τη νοσταλγία για τον Στάλιν και την ΕΣΣΔ που όρισε το έργο και τις πράξεις του ηρωά του), ο Μπεν Γουίσο ολοκληρώνει με συγκινητική αγωνία τον μεγαλύτερο και πιο σύνθετο ρόλο που του δόθηκε ποτέ. Προσπαθεί να αγνοήσει την σε στιγμές αστεία περούκα που δεσπόζει πάνω στο κεφάλι του αλλά και το συνθηματικό λόγο του σεναρίου που εξαντλείται σε μανιφέστα, στίχους του Λου Ριντ και αδιέξοδες κραυγές και να δώσει ψυχή σε έναν - από τη φύση και το έργο του - αντιπαθητικό άνθρωπο που υπήρξε από τους πιο «συμπαθείς» της μυθιστοριογραφίας της Ιστορίας. Αν και για την περισσότερη ώρα μονοδιάστατος, καταφέρνει να μεταδώσει ψήγματα από τη βαθιά θλίψη και την παρανοϊκή ύπαρξη του Λιμόνοφ ειδικά στο δεύτερο και τελευταίο κομμάτι όταν θα ιδρύσει το Εθνικό Μπολσεβικικό Κόμμα και θα στηρίξει την απόφαση του Πούτιν για την ένωση της Κριμαίας με τη Ρωσία.
Από μόνος του όμως δεν αρκεί για να καθαρίσει την επιφάνεια μιας ταινίας που είναι τόσο πολύ μουτζουρωμένη από σύμβολα - και δεν εννοούμε μόνο τα σφυροδρέπανα και τις χειροβομβίδες - ώστε να μην μπορείς να διακρίνεις τίποτα καθαρό (ούτε ως πρόθεση ούτε ως αποτέλεσμα) στην ανάπτυξη της ως ένα ακόμη φιλόδοξο, γεμάτο αυτοπεποίθηση, εντυπωσιακό όπως όλα τα άλλα, αλλά χωρίς ιδιαίτερο νόημα φιλμ, όπως όλα τα άλλα, του Κιρίλ Σερεμπρένικοφ.
Ευχαριστούμε την Aegean Airlines για τη βοήθεια πραγματοποίησης του ταξιδιού στο 77ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
