Οσοι έχουν δει τις δύο προηγούμενες ταινίες του Κιρίλ Σερεμπρένικοφ, την «Προδοσία» (επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ Βενετίας του 2012) και τον «Πιστό» του 2016 (συμμετοχή στο «Ενα Κάποιο Βλέμμα» του Φεστιβάλ Καννών) γνωρίζει καλά πως ο 48χρονος σήμερα Ρώσος σκηνοθέτης δεν φοβάται να πειραματιστεί, να ενοχλήσει, να παραξενέψει και κυρίως να βρεθεί απέναντι στην ίδια του τη χώρα.
Η ειρωνία βρίσκει (ή φέρνει) τη νέα του ταινία, το «Καλοκαίρι», στο Διαγωνιστικό Τμήμα του 71ου Φεστιβάλ Καννών. Οχι, όμως, και τον ίδιο, αφού βρίσκεται σε κατ' οίκον περιορισμό από το 2017 λόγω καταδίκης για οικονομικές ατασθαλίες σχετικά με επιχορηγήσεις που πήρε από το ρωσικό κράτος για κερδοσκοπικό οργανισμό που είχε ιδρύσει στο όνομά του.
Κανείς δεν είναι τόσο αφελής για να πιστέψει πως οι πραγματικοί λόγοι για την προσπάθεια φίμωσης του Κιρίλ Σερεμπρένικοφ είναι μόνο οικονομικοί, σε μια χώρα όπως αυτή του Πούτιν και ίσως γι' αυτό το ασπρόμαυρο «Καλοκαίρι» του επιλέγει την πάντα αποτελεσματική επιστροφή στο παρελθόν για να μιλήσει με συναισθηματικό, βαθιά πολιτικό, προσωπικό και γι' αυτό τελικά οικουμενικό τρόπο για το σήμερα.
H ιστορία του «Καλοκαιριού» εκτυλίσσεται στο Λένινγκραντ της δεκαετίας του '80 και ξεκινάει με ένα μονοπλάνο που μας ξεναγεί στο μοναδικό ροκ κλαμπ της πόλης, εκεί όπου τα συγκροτήματα της εποχής μπορούσαν να εμφανιστούν μετα από απόφαση ειδικής επιτροπής. Η εμφάνιση των συγκροτημάτων έπρεπε να είναι κόσμια, οι στίχοι επαναστατικοί αλλά όχι εντελώς επιθετικοί προς το σύστημα και το κοινό έπρεπε να μένει καθιστό.
Εκεί, σε μια παράδοξη εκδοχή του sex, drugs and rock 'n' roll θα γνωρίσουμε και τον Μάικ, ηγέτη ενός διάσημου συγκροτήματος και εξέχουσας φιγούρας της πανκ σκηνής της πόλης, ο οποίος ζει μαζί με τη σύντροφό του Νατάσσα και κυρίως μαζί με τους δίσκους του Ντέιβιντ Μπόουι, των Velvet Underground, των Blondie, μιας ολόκληρης σκηνής που φτάνει από τα δυτικά με δυνατές ηλεκτρικές κιθάρες για να σημάνει τη νέα εποχή.
Σύμβολο της νέας εποχής και ο Βίκτορ, νεαρός φέρελπις τραγουδοποιός που θα γίνει προστατευόμενος του Μάικ, αλλά θα αποδειχθεί πιο ταλαντούχος απ' αυτόν, πιο απόλυτος στις μουσικές του επιλογές, πιο γοητευτικός στα μάτια της Νατάσσας και όπως και αυτή, σε αντίθεση με τον Μάικ, θα βρει τον Λου Ριντ υπέροχο στιχουργό αλλά ... αλαζόνα.
Ο Σερεμπρένικοφ χαρτογραφεί την εποχή των αρχών του '80 - αν και ο ίδιος ήταν ακόμη μικρός, γεννημένος το 1969 - σαν μια καρτ-ποστάλ από ένα παρελθόν που όχι μόνο δεν υπάρχει πια, αλλά που, όπως επαναλαμβάνει ένας άτυπος αφηγητής σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, ίσως δεν υπήρξε και ποτέ. Με μικρά στιγμιότυπα από μια καθημερινότητα που θυμίζει μια ροκ συναυλία στο repeat, παρέες που παίζουν και ακούν μουσική, κάνουν μπάνιο στη θάλασσα ή ξενυχτούν με τσιγάρα και ποτά σε μεγάλα διαμερίσματα, συζητήσεις για δίσκους και ροκ είδωλα, αλλά και τη διαρκή παρουσία μιας Σοβιετικής Ενωσης που νιώθεις ότι αργά ή γρήγορα θα έφτανε σε ένα κάποιο τέλος, το «Καλοκαίρι» είναι περισσότερο μια μελαγχολική ροκ μπαλάντα για τα όνειρα μιας γενιάς που δεν έγιναν ποτέ πραγματικότητα και τα παραμύθια για τα παλάτια που ισοπεδώθηκαν μπροστά στην πραγματικότητα του «δελτίου» για τον καφέ.
Το «Καλοκαίρι» νοσταλγεί το πανκ και την υπόσχεση του να αλλάξει τον κόσμο. Σε τρεις σκηνές του γίνεται μιούζικαλ με υπόκρουση το «Psycho Killer» των Talking Heads, το «Passenger» του Ιγκι Ποπ και το «Perfect Day» του Λου Ριντ, γραφιστικά των πρώτων χρόνων των βίντεο κλιπ και, με πολιτικό σχόλιο που δεν κρύβεται, ερμηνευτές τους ήρωες της ταινίας και τους απλούς πολίτες του Λένινγκραντ. Και στο τέλος του γίνεται ένα ρέκβιεμ για μια ολόκληρη εποχή και τους δύο πρωταγωνιστές του που, όπως μαθαίνουμε στους τίτλους του τέλους είναι βασισμένοι πάνω σε δύο υπαρκτούς μουσικούς της εποχής που έφυγαν νωρίς.
Ενδιάμεσα ο Σερεμπρένικοφ παλινδρομεί, ενθουσιάζεται με τα παιχνίδια της κάμερας, επιμένει σε περίτεχνα «ροκ» πλάνα μιας έτσι κι αλλιώς όμορφης κατασκευής και είναι φανερό πως γοητεύεται περισσότερο από την χαλαρή ατμόσφαιρα του «καλοκαιριού» με την οποία κυλάει η ζωή των ηρώων του, παρά από τον βαρύ «χειμώνα» που απλώνεται πάνω από τις ζωές τους. Αντί να δέσει τις ιστορίες τους σε ένα σύντομο πανκ κομμάτι, προτιμά να επαναλαμβάνει τα ριφς της αργόσυρτης ηλεκτρικής καθημερινότητάς τους, κάνοντας έναν τέλειο, μελαγχολικό κύκλο από το ροκ κλαμπ της αρχής στο ίδιο ροκ κλαμπ του φινάλε. Μιλώντας με συναισθηματισμό, αλλά συχνά ακούρδιστα για μια χώρα που δεν κατάφερε ποτέ - ούτε τότε, ούτε τώρα - να δυναμώσει, πάνω από το άνωθεν επιτρεπτό, την ένταση της ελευθερίας.
Κάννες 2018 | Οι κριτικές του Flix:
- Κάννες 2018: «Rafiki» σημαίνει φίλη, ή κοριτσίστικο ρομάντζο με γεύση γρανίτα από λεμόνι και ακτιβισμό
- Κάννες 2018 | «Yomeddine»: Χωράει ευτυχία και στην αποικία των λεπρών (και των Καννών)
- Κάννες 2018: Τα «Αποδημητικά Πουλιά» του Σίρο Γκέρα είναι μια ταινία που (δεν) έχεις ξαναδεί
- Κάννες 2018 | «Everybody Knows» | Οχι ο Ασγκάρ Φαραντί που ξέρουμε (κι αγαπάμε)
