Ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις αποδέχθηκε για πρώτη φορά την πρόταση του παλιού συμφοιτητή του Γιώργου Οικονόμου (γιου της Δάφνης Οικονόμου, Προέδρου του ΔΣ της Εταιρίας Προστασίας Σπαστικών), να έρθει στην Αθήνα για μία φιλανθρωπική πρεμιέρα της ταινίας του, το 1989. Ηταν η χρονιά του πρώτου του Οσκαρ για το «Αριστερό μου Πόδι» του Τζιμ Σέρινταν, όπου ο ήρωάς του, ο ζωγράφος και συγγραφέας Κρίστι Μπράουν, έπασχε από εγκεφαλική παράλυση - κάτι που πατούσε ακριβώς πάνω στον άξονα της μέριμνας της εταιρίας. Από τότε, όσο κι αν η καριέρα του είχε απογειωθεί, ο Λιούις θα έβρισκε πάντα το χρόνο να δώσει το παρών στην Αθήνα, με κάθε νέα του ταινία, για να στηρίξει την «Πόρτα Ανοιχτή» , το πρότυπο κέντρο της εταιρίας που εξυπηρετεί καθημερινά 240 παιδιά, νέους και ενήλικες με εγκεφαλική παράλυση.
Με την αφορμή λοιπόν της επίσημης και φιλανθρωπικής πρεμιέρας της «Αόρατης Κλωστής» (απόψε Πέμπτη 1η Φεβρουαρίου στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος), της νέας ταινίας του με τον Πολ Τόμας Αντερσον και, δυστυχώς, την τελευταία της καριέρας του όπως κι ο ίδιος έχει ανακοινώσει, ο 60χρονος πρωταγωνιστής έδωσε Συνέντευξη Τύπου πριν από λίγη ώρα στο Ξενοδοχείο King George.
Απλός και μεγαλειώδης ταυτόχρονα, άμεσος αλλά αναμφισβήτητα φιλοσοφημένος, σεμνός και εξαιρετικά καλλιεργημένος (κάτι που φαινόταν σε κάθε λέξη, σε κάθε παύση) ο Λιούις μίλησε για τα πάντα. Ή, μάλλον, σχεδόν για τα πάντα: δε θέλησε να επεκταθεί πολύ στην απόφασή του να αποσυρθεί από την ηθοποιΐα. «Εχω ήδη μιλήσει υπερβολικά πολύ για όλο αυτό, νιώθω» είπε με αποφασιστικότητα.
Είμαι σίγουρος ότι το μέλλον θα είναι δύσκολο: Δεν ξέρω γιατί αποφάσισα να σταματήσω. Δεν ξέρω γιατί αμέσως ένιωσα μια θλίψη με την απόφασή μου. Και να ήξερα τις απαντήσεις και πάλι δε θα σας τις έδινα - είναι κάτι τόσο προσωπικό. Δε θα ήθελα να το συζητήσω άλλο. Ηδη, έχω μιλήσει πάρα πολύ για όλο αυτό. Δεν το καταλαβαίνω κι εγώ ο ίδιος. Το ένιωσα, το έκανα, το αποδέχτηκα. Και είμαι σίγουρος ότι θα μου είναι πολύ δύσκολο να αποχωριστώ το σινεμά. Γιατί, όταν ήμουν ακόμα παιδί, μου έσωσε τη ζωή. Ηταν το καταφύγιό μου. Εκεί έβρισκα ασφάλεια, αλλά και πρόκληση. Υπήρξε για μένα μία μορφή λατρείας. Και θα είναι δύσκολο να απομακρυνθώ από αυτο τον κόσμο. Εχω υπέροχες σχέσεις με ανθρώπους αυτού του κόσμου: ηθοποιούς, σκηνοθέτες, διευθυντές φωτογραφίας. Απλά τώρα, νομίζω, ότι ήρθε η ώρα να εξερευνήσω τη ζωή με διαφορετικό τρόπο. Για αυτό λοιπόν, πριν ξεκινήσουμε, επιτρέψτε μου να σας γλιτώσω χρόνο: δε θα απαντήσω καμία ερώτηση που να αφορά αυτό το θέμα.
Διαβάστε εδώ τη γνώμη του Flix για την «Αόρατη Κλωστή» του Πολ Τόμας Αντερσον
Πόσο διαφορετική ήταν η συνεργασία του με τον Πολ Τόμας Αντερσον αυτή τη φορά: Δεν ήταν απλώς διαφορετική, δεν ήταν απλώς σπάνια, ήταν μοναδική εμπειρία! Αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι εντελώς διαφορετικό. Και είχαμε την ίδια ιδέα μίας τέτοιας προσέγγισης του θέματος, και οι δύο, ακριβώς την ίδια στιγμή στην καριέρα μας - κάτι που δεν συμβαίνει συχνά. Συνήθως ο Πολ έρχεται σε μένα με έτοιμο το σενάριό του. Και, ξέρετε, ο Πολ είναι από τους δημιουργούς που παραδίδει εξαιρετικά σενάρια. Στο χώρο μας κυκλοφορούν κάποια καλά σενάρια, πολλά μέτρια σενάρια, και τα περισσότερα είναι άθλια σενάρια. Εξαιρετικά σενάρια δε βρίσκεις εύκολα. Δεν ξέρω αν είχατε ποτέ την τύχη να διαβάσετε κάτι που έχει γράψει ο Πολ, αλλά αν ναι, τότε θα συμφωνούσατε μαζί μου: γράφει εξαιρετικά. Αυτή τη φορά όμως δεν έγινε κάτι τέτοιο. Αποφασίσαμε να το ρισκάρουμε. Να ξεκινήσουμε με μια ιδέα και να δούμε που θα μας βγάλει.
Θέλαμε η «Αόρατη Κλωστή» να είναι μουσική δωματίου, όχι όπερα Δεν υπήρχε τίποτα. Μόνο μερικές σελίδες, ένα μικρό διήγημα. Ξεκινήσαμε να πούμε την ιστορία έρωτα μεταξύ μίας νέας γυναίκας και ενός πολύ μεγαλύτερου άντρα που αρρωσταίνει. Και τι συμβαίνει με αυτή τη δυναμική στη σχέση τους. Θέλαμε να τον κάνουμε καλλιτέχνη, έναν άνθρωπο παθιασμένο και εμμονικό με τη δημιουργία, αλλά η ζωγραφική, οι τέχνες είναι πολύ δύσκολο να αποτυπωθούν κινηματογραφικά. Για αυτό τον κάναμε μόδιστρο - η τέχνη της μόδας είναι κάτι εξίσου θαυμαστό και εξαιρετικά δύσκολο. Επίσης, θέλαμε να γυρίσουμε μία ταινία σε μικρή κλίμακα, όπως παλιά - με ένα σετ με τρεις ανθρώπους. Γιατί όταν δουλεύεις χωρίς καμία άνεση, τότε η ενέργεια που βγαίνει είναι καταπληκτική. Ολοι οι κακομαθημένοι σταρς και σκηνοθέτες κάποια στιγμή ονειρεύονται να γυρίσουν πίσω σ' εκείνες τις πρώτες εποχές της καριέρας τους. Γιατί τους λείπει αυτή η ενέργεια. Η φαντασία, η ευρηματικότητά σου, το όποιο ταλέντο σου αναδύονται διαφορετικά όταν δεν περιτριγυρίζεσαι από όλες αυτές τις χυδαίες συμβάσεις των σετ μίας μεγάλης παραγωγής.
Πιστεύει ότι ο ήρωάς του ανήκει στο κλισέ: κάθε ευφυής δημιουργός είναι κωλοχαρακτήρας; Λυπάμαι πολύ που ανακαλύπτω ότι ο κόσμος τον εκλαμβάνει έτσι. Καταλαβαίνω ότι ο θεατής έχει δίκιο - αυτό του κατέθεσα. Για μένα όμως δεν ήταν αυτός ο στόχος. Καθόλου δεν πιστεύω σε αυτό το κλισέ. Μπορεί να είσαι εξαιρετικά ταλαντούχος και υπέροχος άνθρωπος επίσης. Δεν μπήκα στο ρόλο για να πλάσω έναν μαλάκα. Μπήκα στο ρόλο για να βυθιστώ στην εμμονή του ήρωα με τη δημιουργία. Οι εμμονές συνήθως μας κάνουν εγωπαθείς. Δεν έχουμε ενσυναίσθηση των αναγκών των ανθρώπων γύρω μας. Αυτό ήθελα να δείξω. Ομως στην πορεία φαίνεται πώς αποκάλυψα πολλά περισσότερα. Λυπάμαι που τον έκανα τόσο ασυγχώρητο. Για μένα είναι πάνω από όλα μια ερωτική ιστορία. Μία γυναίκα που παίρνει στα χέρια της την ψυχή ενός τέτοιου ανθρώπου και τον αναγκάζει (ό,τι κι αν του κάνει δεν έχει σημασία) να ζήσει τον έρωτα. Δε θα το επέτρεπε εκείνος στον εαυτό του. Η δική της αγάπη, το πείσμα και η ικανότητα να αγαπά δεν του άφησε περιθώρια παρά να αγαπήσει κι αυτός.
Θυμάται την πρώτη του ερμηνεία; Ω τι θυμάμαι πολύ καλά (γελάει): ήμουν τεσσάρων χρονών και έπαιζε έναν από τους Τρεις Μάγους με τα δώρα στη προσχολική χριστουγεννιάτικη παράσταση για τη Γένεση. Θυμάμαι ακόμα τη μοναδική ατάκα μου («έρχομαι φέροντας σμύρνα») και τη μητέρα μου να πλαντάζει στο κλάμα στην πρώτη σειρά. Είναι περίεργη η δουλειά μας. Στην ουσία είναι ακριβώς αυτό: ένα παιχνίδι. Ολοι έχουμε παίξει τέτοια παιχνίδια παιδιά. Οι περισσότεροι άνθρωποι όμως κάποια στιγμή σταματούν. Εγώ και οι συνάδελφοί μου συνεχίσαμε. Κι όσοι ήμασταν τυχεροί, χτίσαμε τη ζωή μας μέσα από αυτά τα παιχνίδια. Ομως, πόσο περίεργο επάγγελμα.
Το σινεμά με έσωσε Για να σοβαρευτούμε όμως, ναι, θυμάμαι πολύ καλά πότε επέλεξα αυτό το επάγγελμα. Ημουν εσωτερικός στο σχολείο, δώδεκα χρονών, στα πιο δύσκολα χρόνια της ζωής μου. Και γράφτηκα στη θεατρική σχολή των μαθητών κι έτσι άρχισα να ασχολούμαι για πρώτη φορά σοβαρά. Τότε κατάλαβα ότι ηθοποιός σημαίνει κάτι πολύ διαφορετικό και κάτι πολύ πιο βαθύ από το να φοράς κοστούμια και να ανεβαίνεις σε μια σκηνή. Η ηθοποιΐα ήταν για μένα μία αχτίδα φωτός, σε μία εποχή που όλα ήταν πολύ πολύ σκοτεινά. Οταν λέω ότι μου έσωσε τη ζωή, κυριολεκτώ. Και συνέχισε να μου σώζει τη ζωή, όλα αυτά τα χρόνια, ξανά και ξανά.
Θυμηθείτε κι αυτό: Ντάνιελ Ντέι Λιούις: Η ζωή μετά τις ταινίες
Γιατί παρέμεινε πιστός ηθοποιός Μεθόδου; Οταν πρωτοξεκίνησα να μελετάω την τέχνη της ηθοποιΐας ο Στανισλάφσκι ήταν η μόνη μέθοδος που μου ταίριαζε. Που μου φαινόταν ότι είχε νόημα. Ο Στανισλάφσκι υπήρξε ένας φιλόσοφος του θεάτρου (δούλευε και με τον Τσέχωφ πολύ πιο πριν) και του σινεμά. Η Μέθοδος ήταν η απόγονος της θεατρικής τεχνικής του. Η Βρετανική παράδοση δεν μου έλεγε ποτέ τίποτα: το να ξεκινήσεις τη μεταμόρφωση από το εξωτερικό του ρόλου. Για μένα οφείλεις, δεν υπάρχει άλλη επιλογή, από το να ξεκινήσεις από το εσωτερικό του ήρωά του: το συναίσθημα και τη σκέψη του. Φυσικά και η εξωτερική μεταμόρφωση έχει σημασία: κοιτάξτε τις δουλειές του Μοντκγόμερι Κλιφτ, του Μάρλον Μπράντο, του Ρόμπερτ Ντε Νίρο: είναι όλες εξαιρετικά σωματικές. Οι περισσότεροι θεατές λοιπόν πιστεύουν ότι η Μέθοδος είναι αυτό. Ομως η μεταμόρφωση έχει ξεκινήσει από μέσα και για αυτό και το έξω είναι τόσο δυνατό. Αλλιώς θα κολλούσαμε όλοι ένα ψεύτικο μουστάκι και θα βγαίναμε να πούμε τις ατάκες μας. Ταυτόχρονα όμως να σας πω κάτι: πάρα πολλοί συνάδελφοι έχουν άλλο τρόπο προσέγγισης και φτάνουν στο ίδιο σημείο ακριβώς. Δίνοντας μια εξαιρετική ερμηνεία. Τι να πω, ίσως εγώ να μην ήμουν ποτέ τόσο έξυπνος.
Μέθοδος δε σημαίνει μαζοχισμός: Για μένα όλη η διαδικασία της προετοιμασίας, της εμβάθυνσης στο ρόλο, είναι χαρά. Δεν είναι μαζοχισμός. Ο περισσότερος κόσμος στέκεται στον κόπο, στο μόχθο, στο πώς μια τέτοια μεταμόρφωση είναι μία επώδυνη διαδικασία. Ομως σκεφτείτε το: το να έχεις το προνόμιο να βουτάς στο βυθό μιας ανθρώπινης εμπειρίας, δεν μπορεί παρά να συνοδεύεται από μερικές σκληρές διαδικασίες. Πρέπει να ξέρουμε να λειτουργούμε τις δυσκολίες, όπως απολαμβάνουμε τα προνόμια της τέχνης μας. Γιατί το να προσπαθείς να εξερευνήσεις την ανθρώπινη φύση, το ανθρώπινο πνεύμα δεν είναι παρά μεγάλο προνόμιο. Και χαρά.
Ολα είναι μία αυταπάτη: Η δουλειά μου είναι μία πλάνη. Πρέπει να δημιουργήσω στο θεατή την πλάνη ότι βλέπω τον κόσμο μέσα από τα μάτια του ήρωά μου. Οτι εγώ έχω εξαφανιστεί κάτω από το δέρμα του. Κάθε ερμηνεία μου είναι μία αυταπάτη, πρώτα από όλα. Γιατί το πιστεύω κι εγώ. Φυσικά και δεν έχω εξαφανιστεί - ποιον κοροϊδεύω; Ομως, εκεί κρύβεται και η μαγεία, η ουσία μιας ερμηνείας. Μέσα μου ανακαλύπτω και τον Αλλον. Στον εαυτό μας βυθιζόμαστε κάθε φορά. Αν δεν εξερευνήσεις τη δική σου ψυχή, δεν έχεις τίποτα να προσφέρεις.
Που πάνε οι ήρωες του, όταν τελειώνει μια ταινία; Υπέροχη ερώτηση. Μάλλον επιστρέφουν μέσα μου. Οπισθοχωρούν στις σκιές μου. Κοιτάξτε (γελάει), το γνωρίζω πολύ καλά ότι ο κόσμος θεωρεί ότι είμαι τρελός. Με εξυπηρετεί αυτό γιατί δημιουργεί το τέλειο παραπέτασμα καπνού, ώστε όλοι να ασχολούνται με αυτό, κι εγώ πίσω του να μπορώ να ζω την κανονική ζωή μου. Ο κόσμος λοιπόν πιστεύει ότι εγώ κυκλοφορώ ως Λίνκολν όλη μου τη ζωή. Η αλήθεια είναι πολύ πεζή. Κάποια μέρα, το γύρισμα τελειώνει. Η δουλειά σου τελειώνει. Παίρνεις ένα εισιτήριο από την παραγωγή κι επιστρέφεις σπίτι σου. Ναι, δεν παύουν ποτέ να με απασχολούν, τους αγαπώ, τους ήρωές μου. Και βιώνω πολλές φορές το τέλος τους ως απώλεια. Ομως όλα κάποτε τελειώνουν. Κι αυτό ήταν όλο.
Ονειρεύεται τους ήρωές του; Πολλές φορές - συνήθως κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας ή κατά τη διάρκεια του γυρίσματος. Σπάνια, μετά. Τα όνειρα ξεκίνησαν με το «Αριστερό μου Πόδι». Ξυπνούσα απότομα και έβλεπα το σώμα μου. Δεν ήταν το δικό μου. Ηταν του Κρίστι. Ηταν στη στάση του ήρωά μου. Ονειρευόμουν πολύ κατά τη διάρκεια του «Λίλκολν» επίσης. Κι αυτό ήταν ιδιαίτερα περίεργο γιατί κι ο ίδιος είχε πολύ έντονα όνειρα κι έχει γράψει αναλυτικά κείμενα για αυτό. Είχε μάλιστα δει την κηδεία του - το ανοιχτό φέρετρο και τις μοιρολογίστρες του.
Πιστεύει ότι η τέχνη βοηθά τους ανθρώπους σε περιπτώσεις οικονομικής κρίσης; Ολοι όσοι ασχολούμαστε με τις τέχνες, θα θέλαμε να πιστεύουμε ότι η δουλειά μας προσφέρει κάποια βοήθεια και στήριξη στους ανθρώπους. Αν είσαι ηθοποιός, ελπίζεις ότι κάποιος θα βρει ταύτιση με ένα χαρακτήρα σου, θα βρει βάλσαμο, παρηγοριά. Ομως, ανήκω στους καλλιτέχνες που αναγνωρίζουν ότι όλη η δημιουργία είναι, αρχικά, κάτι ιδιαίτερα εγωιστικό. Ξεκινάει δηλαδή από προσωπική ανάγκη. Οχι κοινωνική λειτουργία. Ποτέ μου δεν ξεκίνησα μία δουλειά για να συνεισφέρω στο γενικό καλό. Δεν γίνονται έτσι αυτά. Ελπίζεις μόνο ότι αυτό που σημαίνει τόσα πολλά για σένα θα βρει στη διαδρομή του κι άλλους ανθρώπους, θα τους αγγίξει, θα καταλήξει να σημαίνει πολλά και για αυτούς. Από το προσωπικό ξεκινάς και ελπίζεις στο παγκόσμιο. Οι κοινωνικές σταυροφορίες είναι συνήθως επικίνδυνες, θεωρώ.
Θα συνεχίσει τη ζωή του ως κατασκευαστής παπουτσιών ή επιπλοποιός; Οχι, δεν είναι αυτός ο σκοπός μου. Ασχολήθηκα με τα δύο αυτά επαγγέλματα ως μαθητευόμενος γιατί βρίσκω μεγάλη παρηγοριά όταν κάνω κάτι με τα χέρια μου. Νιώθω ότι η χειρονακτική εργασία αυτών των επαγγελμάτων ηρεμεί τους δαίμονές μου. Με ησυχάζει. Καλμάρει τις τρικυμίες μου. Οταν ήμουν στο σχολείο καταπιάστηκα για πρώτη φορά με την ξυλουργική. Ηρθαν στην τάξη επιπλοποιοί - εφτιαχναν ντουλάπια. Τους παρατηρούσα - είχαν μία γαλήνη που ζήλεψα. Αυτό ήθελα κι εγώ από τη ζωή μου. Αυτή τη γαλήνη. Εγινα αρκετά καλός και πλησίασα το δάσκαλό μου και του είπα ότι θα ήθελα να συνεχίσω επαγγελματικά, για να πάρω την απάντηση «νομίζω ότι δεν είναι για το χαρακτήρα σου αυτή η δουλειά». Εγινα έξαλλος και απαιτούσα εξηγήσεις - κάτι που επιβεβαίωσε τη γνώμη του δασκάλου μου (γελάει). Τι να πω. Εγώ έπρεπε πρώτα να βρω διέξοδο στην οργή μου. Η ηθοποιΐα λοιπόν ήταν το δικό μου καθαρτήριο.
Οχι δεν έχω απωθημένα. Ολοι με ρωτάνε το ίδιο όπου κι αν πάω. Διψάνε να ακούσουν για ένα ρόλο που μπορεί να έχασα, κάποιον που μπορεί να αρνήθηκα. Εκτός από την αρχή της καριέρας μου όμως, που όλοι μας πηγαίναμε σε ακροάσεις και μας απέρριπταν, μετέπειτα στάθηκα πολύ τυχερός. Επαιξα όλους τους ρόλους που ήθελα, δεν ένιωσα στερημένος από τίποτα. Μόνο μία φορά πρόσφατα λόγω τραυματισμού μου έπρεπε να πω όχι σε έναν σκηνοθέτη. Είδα την ταινία μετά και ο ηθοποιός που έπαιξε το ρόλο έκανε καταπληκτική δουλειά. Περίφημα λοιπόν! Οχι, δε θα σας πω ποιος ήταν, ούτε ποια ταινία ήταν (γελάει).
Αγωνιά για το αν θα κερδίσει το Οσκαρ με την τελευταία του αυτή ερμηνεία; Εσείς τι λέτε; (γελάει). Για μαντέψτε! Οχι. Είμαι εξαιρετικά ευχαριστημένος να παραβρίσκομαι σε όλες αυτές τις τελετές και να χειροκροτώ το θρίαμβο του Γκάρι. Είναι υπέροχος ηθοποιός. Μεγαλώσαμε με απόσταση 2 χιλιομέτρων ο ένας από τον άλλον στο Νότιο Λονδίνο. Υπήρξαμε χούλιγκανς τις ίδιας ομάδας (γελάει), έχουμε κοινούς φίλους, δεν γνωριζόμαστε προσωπικά. Είναι χαρά μου όμως τώρα να τον χειροκροτώ. Κι είναι χαρά μου να μην ανησυχώ καθόλου και να περνάω καλά.
Το μεγαλύτερο ταλέντο του δεν είναι η υποκριτική Η κυρία Δάφνη Οικονόμου πήρε το λόγο στο τέλος για να διευκρινήσει κάτι. «Ο Ντάνιελ είναι αδιαμβισβήτητα ένας από τους μεγαλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του. Ομως το μεγαλύτερο ταλέντο του είναι ότι είναι ακόμα καλύτερος άνθρωπος κι ακόμα καλύτερος φίλος. Εχει ενσυναίσθηση και ξέρει να αγαπά. Είναι εδώ για τα παιδιά. Ερχεται πάντα για αυτά τα παιδιά. Γιατί, ξέρετε, σήμερα θα είναι μια λαμπερή πρεμιέρα και βραδιά. Από αύριο όμως εμείς θα συνεχίσουμε να δουλεύουμε για και μαζί με αυτά τα παιδιά...»
Μάθετε περισσότερα για τις δράσεις του Πρότυπου Κέντρου ΠΟΡΤΑ ΑΝΟΙΧΤΗ εδώ
Διαβάστε περισσότερα:
