Το είχαμε γράψει, όπως ακριβώς το βιώσαμε από κοντά: αυτό ήταν το πιο ένθερμο πολιτικά φεστιβάλ των τελευταίων χρόνων. Δεν ήταν μόνο ο πολύ σημαντικός (κυριολεκτικά και συμβολικά) αποκλεισμός των μελών του ακροδεξιού κόμματος AfD από την φετινή Berlinale, κάτι που ανακοινώθηκε επισήμως στην έναρξη, αλλά και καταχειροκροτήθηκε σε όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ. Ζήσαμε ένα φεστιβάλ που σε κάθε δυνατή ευκαιρία βροντοφώναζε το σύνθημα «STOP THE OCCUPATION». Ολοι, μέσα κι έξω από τις αίθουσες, μιλούσαν για ό,τι συμβαίνει στη Γάζα και στήριζαν την Παλαιστίνη.
Ιδιαίτερη στην τελετή απονομής των βραβείων της 74ης Berlinale, οι πολιτικές δηλώσεις κάθε παρουσιαστή ή νικητή στον ευχαριστήριο λόγο του, έδωσαν τον τόνο της βραδιάς. Η Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής Ντοκιμαντέρ, η Γαλλίδα εικαστικός, σκηνοθέτης και ανθρωπολόγος Βερενά Παραβέλ, μιλούσε επί 10 λεπτά με μία πρωτοφανή αναγκαιότητα, συγκίνηση και οργή, για τους λόγους που η επιτροπή έδωσε το Α' Βραβείο στο «Νο Other Land» των Μπάζελ Αντρα, Χαμνταν Μπαλάλ, Γιουβαλ Αμπραχαμ, Ρέιτσελ Σορ από την Παλαιστίνη. «Το σινεμά πρέπει να ρίχνει φως σε όλα τα σκοτάδια που συμβαίνουν στον κόσμο....» Οι ίδιοι οι σκηνοθέτες ξεστόμισαν κάτι ακόμα πιο έντονο προς τη Γερμανική κυβέρνηση, που χρηματοδοτεί το φεστιβάλ και μέλη της ήταν παρόντα στην αίθουσα: «Ζητάμε μόνο ένα πράγμα από τη Γερμανική Κυβέρνηση: σεβαστείτε τις συνθήκες και σταματήστε να στέλνετε όπλα στο Ισραήλ. Δεν μπορούμε να γιορτάσουμε μία νίκη, όταν σφαγιάζονται καθημερινά οι συμπατριώτες μας»
Ο Γιουβάλ Αμπραχάμ μοιράστηκε σε ένα ποστ στο X (πρώην Twitter) ότι από το λόγο αυτόν και μετά δέχθηκε απειλές για τη ζωή του, ειδικά όταν ένα ειδησεογραφικό κανάλι στο Ισραήλ τον χαρακτήρισε «αντισημιτικό».
Παράλληλα, οι αποδέκτες του Α' Βραβείου του τμήματος «Encounters», οι Μπεν Ράσελ και Γκιγιόμ Κανό σκηνοθέτες του «Direct Action», ανέβηκαν στη σκηνή φορώντας την Παλαιστινιακή μαντήλα (ο Μπεν Ράσελ συγκεκριμένα), όπως έκανε και η Xoυλιάνα Ρόχας (νικήτρια Σκηνοθεσίας του τμήματος «Encounters»), που ολοκληρωσε τον ευχαριστήριο λόγο της φωνάζοντας «στεκόμαστε στο πλευρό της Παλαιστίνης». Οπως ακριβώς και η μεγάλη νικήτρια Μάτι Ντιόπ, που έφυγε με την Χρυσή Αρκτο για το [«Dahomey»](https://flix.gr/news/berlinale-2024-dahomey-review.html.
Ολα αυτά δεν πέρασαν απαρατήρητα.
Μετά την τελετή ο δήμαρχος του Βερολίνου Κάι Βέγκνερ πόσταρε στο Χ (πρώην Twitter) ότι ο «αντισημητισμός δεν έχει θέση στην πρωτεύουσα και ότι συνέβη στο Φεστιβάλ ήταν μια μη ανεκτή σχετικοποίηση των πραγμάτων». Ταυτόχρονα ζήτησε από τους οργανωτές του Φεστιβάλ να εγγυηθούν πως κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί ξανά. «Η απόλυτη ευθύνη για το γεγονός ότι το Ισραήλ και η Λωρίδα της Γάζας υποφέρουν είναι Χαμάς».
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γερουσιαστής Πολιτισμού του Βερολίνου Τζο Τσιάλο που έγραψε πως η τελετή σημαδεύτηκε από «φαρισαϊκή και ενάντια στο Ισραήλ προπαγάνδα που δεν ανήκει στη σκηνή του Βερολίνου». Η ομοσπονδιακή Υπουργός Πολιτισμού έκρινε τους κινηματογραφιστές που δεν ανέφεραν την επίθεση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου και τους Ισραηλινούς ομήρους.
Και ποιος ξέρει πόση πίεση ακόμη πολιτικά δέχτηκε η Berlinale για να βγει σήμερα με δηλώσεις που... παίρνουν πίσω το επαναστατικό κλίμα της τελετής (η ίδια η Εμιλι Γουάτσον αναφώνησε ανεβαίνοντας στη σκηνή: «Είμαι τόσο χαρούμενη που βρίσκομαι ανάμεσα σε τόσους οργισμένους καλλιτέχνες απόψε!»).
Τα ποστ που ανέβηκαν και κατέβηκαν από τον λογαριασμό του τμήματος του Πανοράματος της Berlinale
Μεταφράζουμε την επίσημη δήλωση του φεστιβάλ, που απολογείται για δύο πράγματα: α) Αγνωστοι χάκαραν τον λογαριασμό της Berlinale και πόσταραν αντισημιτικά μηνύματα, τα οποία σβήστηκαν άμεσα και γίνονται έρευνες και μηνύσεις και β) Οι πολιτικές απόψεις όσων καλλιτεχνών πήραν το μικρόφωνο στην τελετή λήξης, δεν είναι απαραίτητα και δικές τους. «Για αυτό και πρέπει να ανεχόμαστε θέσεις που ίσως να είναι αντίθετες με τις δικές μας πεποιθήσεις, αρκεί να μην ξεπερνούν τα όρια και είναι ξεκάθαρα ρητορική μίσους και ρατσιστικού λόγου.»
Αυτό ανοίγει μία μεγάλη και πολύ δύσκολη συζήτηση για το παρόν και το μέλλον του κινηματογραφικού χώρου: αν η θέση του είναι να επιλέγει πλευρά (όπως για παράδειγμα στο θέμα της Παλαιστίνης ζητάει μερίδα κινηματογραφιστών και στην Ελλάδα) και να κάνει παρεμβάσεις στα πολιτικά και ιστορικά γεγονότα της εποχής του (κι όταν την κάνει, μάς βρίσκει άραγε όλους ενωμένους και σύμφωνους; ), ή αν είναι τόση η πολιτική και κοινωνική και φυσικά οικονομική πίεση (ήδη οι περικοπές στην Berlinale πονάνε) που προτιμά να παραμένει σε ένα ουδέτερο, μουδιασμένο, πολιτικά στρογγυλό ενδιάμεσο. «Από την πλευρά μας θα θέλαμε οι νικητές που πήραν τον λόγο στη σκηνή του φεστιβάλ να εξέφραζαν όλες τις διαφορετικές απόψεις πάνω στο θέμα. Η Berlinale υποστηρίζει την δημοκρατία και την ανοιχτότητα.»
Εμείς θα μείνουμε στην κοινή λογική του -πάντα υπέροχου- Μαρκ Ράφαλο: «To να στηρίζει κανείς τους Παλαιστινίους για την τραγωδία στην Γάζα, δεν τον κάνει αντισημιτιστή. Ούτε αντίπαλο του Ισραήλ. Ούτε φίλο της Χαμάς. Τον κάνει άνθρωπο...»
Επίσημη Ανακοίνωση της Berlinale
Την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου, άγνωστοι χάκαραν για λίγο την επίσημη σελίδα του φεστιβάλ (του Berlinale Panorama) στο Instagram και πόσταραν αντι-σημιτικά μηνύματα και φωτογραφίες με το σήμα της Berlinale, σχετικά με τον πόλεμο στην Μέση Ανατολή. Αυτά τα ποσταρίσματα δεν έγιναν από το φεστιβάλ και ούτε εκπροσωπούν τις θέσεις του φεστιβάλ. Τα σβήσαμε άμεσα και έχουμε ξεκινήσει επίσημη έρευνα για το πώς ένα μία τέτοια απάτη μπόρεσε να γίνει. Η Berlinale καταδικάζει κατάφωρα αυτή την εγκληματική πράξη. Το φεστιβάλ έχει καταθέσει μηνύσεις κατά αγνώστων και οι αρχές έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες για να εντοπίσουν τους δράστες.
Κι όσο αφορά στην κριτική που δεχθήκαμε μετά την τελετή λήξης του φεστιβάλ. Τα Γερμανικά media, εγχώριοι και ξένοι πολιτικοί, έκαναν σφοδρή κριτική για όσα ειπώθηκαν για τον πόλεμο στην Μέση Ανατολή από τους νικητές των βραβείων στους ευχαριστήριους λόγους τους. Θέλουμε να τονίσουμε ότι οι μονόπλευρες θέσεις καλλιτεχνών και ακτιβιστών είναι έκφραση των δικών τους πιστεύω. Δεν αντικατοπτρίζουν επίσημες θέσεις και απόψεις του φεστιβάλ.
Καταλαβαίνουμε το θυμό πολλών με τις δηλώσεις των νικητών, τις οποίες αντιμετώπισαν ως -στην καλύτερη περίπτωση- μονοδιάστατη κριτική σε όσα συμβαίνουν και -στη χειρότερη- εντελώς απρεπή στάση. Σε όλη τη διάρκεια της διοργάνωσης, πιστεύουμε ότι κάναμε ξεκάθαρο ότι η Berlinale δεν συντάσσεται με μονόπλευρες θέσεις απέναντι στο μεσανατολικό. Ομως η Berlinale ανέκαθεν υπήρξε μία πλατφόρμα ελεύθερου διαλόγου που δίνει φωνή σε πολλές διαφορετικές κουλτούρες και χώρες. Για αυτό και πρέπει να ανεχόμαστε θέσεις που ίσως να είναι αντίθετες με τις δικές μας πεποιθήσεις, αρκεί να μην ξεπερνούν τα όρια και είναι ξεκάθαρα ρητορική μίσους και ρατσιστικού λόγου. Από την πλευρά μας θα θέλαμε οι νικητές που πήραν τον λόγο στη σκηνή του φεστιβάλ να εξέφραζαν όλες τις διαφορετικές απόψεις πάνω στο θέμα. Η Berlinale υποστηρίζει την δημοκρατία και την ανοιχτότητα. Καλωσορίζουμε την κριτική ιδεών, θέλουμε να παρέχουμε ένα ασφαλές μέρος για διάλογο, με απόψεις που δεν θα γέρνουν προ-Ισραήλ ή προ-Παλαιστίνης. Είναι ένα ιδιαίτερα φλέγον ζήτημα, τόσο στη Γερμανία όσο και παγκοσμίως, αλλά οφείλουμε ως φεστιβάλ και ως κοινωνίες να το συζητήσουμε.
Θυμηθείτε όλα όσα έγιναν προχθές στην τελετή λήξης της 74 Berlinale: Η αυλαία έκλεισε με πολιτικά βραβεία και ένθερμο κλίμα
