Είναι διάχυτη η αίσθηση πως το φετινό, εορταστικό, 70ό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου είναι άνευρο, χωρίς χαρακτήρα, με ταινίες που επιβεβαιώνουν την μη αναμονή που επικρατούσε πριν το Φεστιβάλ και άλλες που δεν γίνονται ποτέ η μεγάλη έκπληξη που περιμένουμε.
Το 70ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται από τις 20 Φεβρουαρίου ως την 1η Μαρτίου 2020. Το Flix βρίσκεται ήδη εκεί. Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε στο ειδικό τμήμα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Πινόκιο του Ματέο Γκαρόνε | Ειδικές Προβολές
Στη φτωχική επαρχιακή Ιταλία του 19ου αιώνα, ο Τζεπέτο, ένας καλοκάγαθος πεινασμένος ξυλουργός, αποφασίζει να κατασκευάσει την πιο τέλεια μαριονέτα και να επιβιώσει περιδιαβαίνοντας τον κόσμο και δίνοντας παραστάσεις. Μόνο που ο «Πινόκιο» τον εκπλήσσει: δεν είναι απλά τέλειος, είναι ζωντανός. Ενα μικρό ξύλινο αγόρι (που γίνεται αυτόματα ο γιος που δεν είχε) πανέξυπνο, απείθαρχο, περίεργο, κακομαθημένο. Μην υπακούοντας τον πατέρα του, ο Πινόκιο μπλέκει σε περιπέτειες που τον απομακρύνουν από το χωριό, το σπίτι και τον Τζεπέτο και τον αφήνουν εκτεθειμένο σ' έναν μεγάλο σκοτεινό κόσμο. Προσπαθώντας να βρει το δρόμο της επιστροφής, ο αφελής και ευκολόπιστος Πινόκιο θα συναντήσει την πονηριά, την υστεροβουλία και την κακία των ανθρώπων, θα κινδυνεύσει, θα κάνει λάθη, θα κάνει φίλους. Μέσα από το ταξίδι του, το μικρό ατίθασο αγόρι θα συνειδητοποιήσει ότι κάτω από το ξύλινο στήθος του χτυπά μία καρδιά και θα αποκτήσει ενσυναίσθηση, κρίση και ικανότητα για καλοσύνη κι αυτοθυσία.
Το κλασικό παραμύθι του Κάρλο Κολόντι έχει μεταφερθεί αρκετές φορές στο σινεμά – από το διάσημο animation της Disney (1940), μέχρι την βαθιά αποτυχημένη εκδοχή του Ρομπέρτο Μπενίνι (2002), όπου είχε την παράδοξη επιλογή να ερμηνεύσει ο ίδιος τον ήρωα (το 2021, περιμένουμε και το animation του Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο).
Ο Ματέο Γκαρόνε («Dogman», «Gomorrah») δε θα μπορούσε παρά να παραδώσει κάτι βαθιά σκοτεινό. Επιστρέφοντας στις πραγματικές ρίζες της ιστορίας του Κολόντι (την κοινωνική κριτική στη φτώχια και την εκμετάλλευση μικρών παιδιών από τους ενήλικες) την τοποθετεί σ ένα σύμπαν επικίνδυνο και τρομαχτικό, που το κατοικούν απόκοσμα πλάσματα κι απειλητικά αγρίμια. Ο Ρόμπέρτο Μπενίνι στο ρόλο του Τζουζέπε είναι αναμενόμενα γλυκός και ευαίσθητος, και η παραγωγή είναι άρτια: ο οσκαρικός μακιγιέζ Μαρκ Κουλιέ, το production design και η ομάδα των ειδικών εφέ κατασκευάζουν επάξια αυτό τον εφιαλτικό κόσμο και τα τέρατά του, δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα που κινείται ανάμεσα στο ζοφερό κοινωνικό σχόλιο και τον μαγικό ρεαλισμό.
Αυτό όμως αποκλείει την ταινία από το target γκρουπ της: δεν είναι για μικρά παιδιά. Ταυτόχρονα, (κι αντίθετα με αντίστοιχες ταινίες του Τιμ Μπάρτον για παράδειγμα), δεν είναι ούτε ένα ενήλικο παραμύθι - τα μηνύματά του είναι αρκετά απλοϊκά και ενεπιτήδευτα. Αυτό κάνει τον «Πινόκιο» να χάνεται στο δρόμο προς τις αίθουσες σ' ένα περίεργο limbo – σε ποιον απευθύνεται; Πόλυ Λυκούργου
Ο Πινόκιο δεν είναι μόνο για παιδιά Αυτό υποστήριξε με θέρμη ο Ρομπέρτο Μπενίνι στη συνέντευξη Τύπου του «Πινόκιο» του Ματέο Γκαρόνε, ταινία που ήρθε στη Berlinale έχοντας ήδη βγει στην Ιταλία με όχι ακριβώς τις καλύτερες κριτικές. «Είναι κινούμενα σχέδια, είναι ένα ρομάντσο, είναι περιπέτεια, είναι μια ταινία που σου μαθαίνει πράγματα για τη ζωή, οι εικόνες της σου μένουν αξέχαστες», συνέχισε ο 67χρονος ηθοποιός.
Undine του Κρίστιαν Πέτσολντ | Επίσημο Διαγωνιστικό
Συνεχίζοντας την δική του μοναχική πορεία - πιο ενδιαφέρουσα από οποιουδήποτε άλλου μέλους της Σχολής του Βερολίνου - προς ένα σινεμά που πατάει πάνω στα τετριμμένα προκειμένου να μιλήσει για τα σημαντικά και τα μεγάλα, ο Κρίστιαν Πέτσολντ φτάνει για ακόμη μια φορά στη Berlinale με τη φόρα του «Transit» που πριν δύο χρόνια έφυγε τόσο άδικα και εντελώς αναίτια από το Φεστιβάλ χωρίς ούτε ένα βραβείο. Η νέα του ταινία μπορεί να αυτοαποκαλείται ως ένα παραμύθι για ενηλίκους, στην πραγματικότητα όμως είναι περισσότερο η εικονογράφηση ενός μύθου που θα βρει δύο ανθρώπους να ζουν τον απόλυτο έρωτα. Και γνωρίζουμε όλοι που ακριβώς μπορεί να οδηγήσει αυτό...
Ευτυχώς, όπως ακριβώς και στο «Transit», αλλά και στις προηγούμενες ταινίες του (το «Barbara» και το «Τραγούδι του Φοίνικα»), ο Πέτσολντ είναι το αντίθετο από «προβλέψιμος» και έτσι η μικρή ερωτική του ιστορία κολυμπά από νωρίς μέσα στα νερά μιας παραβολής που φιλοδοξεί να περπατήσει με απόλυτη ισορροπία ανάμεσα στο ρεαλισμό και τη φαντασία. Με μικρές μαγικές στιγμές που παίζουν ακόμη και με την ταλαιπωρημένη έννοια της ρομαντικής κομεντί, ο Πέτσολντ στήνει μια περίεργη αλληλουχία θέσεων και αντιθέσεων (η δουλειά της Ούντινε που είναι να ξεναγεί το κοινό στα κτιριακά συμπλέγματα του Βερολίνου, η δουλειά του Κριστόφ που είναι δύτης έξω από το Βερολίνο) για να μιλήσει σίγουρα για την αγάπη που νικάει τα πάντα και άλλοτε στο προσκήνιο ή στο παρασκήνιο για μια από νωρίς προδιαγεγραμμένη πορεία ενός πλάσματος της γερμανικής μυθολογίας που βγήκε από το νερό για να πάρει εκδίκηση από τον εραστή της και να επιστρέψει ξανά εκεί, χάνοντας για λίγο το δρόμο στα μισά (;)
Υπέροχο στο πρώτο του μέρος, με αφοπλιστικές παρουσίες των Πόλα Μπιρ και του διαρκώς αξιολάτρευτου Φρανζ Ρογκόφσκι (οι δύο πρωταγωνιστές του «Transit»), το «Undine» διατηρεί μέχρι τέλους την αξιοπρόσεκτη ιδιομορφία του, αλλά στη διαδρομή προς το φινάλε του δεν καταφέρνει να απογειώσει ούτε το «φανταστικό» του στοιχείο, ούτε τη διαρκή του αγωνία να παίξει με τους αρχέγονους μύθους και το πώς αυτοί φτάνουν στο σήμερα για να επιβεβαιωθούν. Περισσότερο μπερδεμένο απ' ότι του αξίζει, λιγότερο παθιασμένο απ' όσο το βλέπεις ότι του ταιριάζει. Μια διαρκώς γοητευτική, αλλά ατελέσφορη ιστορία αγάπης που αποτυγχάνει κάτω από το βάρος των ίδιων της των φιλοδοξιών. Μανώλης Κρανάκης
Ολοι οι Νεκροί των Καετάνο Γκοτάρντο και Μάρκο Ντούτρα | Επίσημο Διαγωνιστικό
Καταλαβαίνεις ακριβώς γιατί η ταινία των Γκοτάρντο και Ντούτρα βρίσκεται στο Επίσημο Διαγωνιστικό τμήμα ενός μεγάλου Φεστιβάλ. Συμπαραγωγή της Βραζιλίας με τη Γαλλία, η ιστορία επιστρέφει στο 1899, λίγο μετά την κατάργηση της δουλείας στην Βραζιλία και ακριβώς στο σημείο όπου το Σάο Πάολο αρχίζει να γίνεται η μητρόπολή που ξέρουμε μέχρι και σήμερα. Οι τρεις γυναίκες της οικογένειας Σοάρες αναζητούν μια νέα υπηρέτρια μετά το θάνατο της προηγούμενης, η οικογένεια Νασιμέντο που εργαζόταν για χρόνια στις φυτείες των Σοάρες έρχεται αντιμέτωπη με μια κοινωνία που δεν ξέρει ακριβώς τις να κάνει με τους «ελεύθερους» πλέον σκλάβους και μια ευθεία γραμμή ενώνει το παρελθόν με το μέλλον με επίκεντρο μια πρώην σκλάβα που εκτός από τον αγνοούμενο άντρα της είναι έτοιμη να αναζητήσει με κάθε τρόπο μια καλύτερη ζωή.
Οι αναγωγές στο παρόν είναι προφανείς, τόσο σε σχέση με τις γενιές των γυναικών που πρωταγωνιστούν στο φιλμ και τη διαδρομή που συνεχίζουν να διανύουν προς την ελευθερία, όσο και στον τόπο του «εγκλήματος», αφού μοιάζει αδύνατον να δεις σήμερα, εν έτει 2020, μια ταινία με τη Βραζιλία και να μην στρέψεις τον καθρέφτη στο μέσα μιας χώρας που εξασκείται με στην οπισθοδρόμηση και την φασιστική, σεξιστική, ομοφοβική δημαγωγία. Προφανείς ωστόσο είναι και οι αφηγηματικές πρακτικές που στο όριο μιας τελενοβέλας, προσπαθούν να ξεγελάσουν τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο μίνιμαλ και το απλοϊκό. Δεν αρνείται κανείς πως οι δύο - επιρρεπείς προς τα «είδη», ειδικά ο βραβευμένος στο Λοκάρνο Μάρκο Ντούτρα - σκηνοθέτες προσπαθούν να δουν από την αρχή μια ταινία εποχής που δεν θα μοιάζει με τέτοια, ενσωματώνοντας στοιχεία μεταφυσικά και αστυνομικά στο πακέτο μιας ταινίας - μύθου.
Παρά τις εκλάμψεις της τρυφερότητας, της ακτιβιστικής αλληγορίας και της καθαρής αλήθειας που βρίσκεται στην ψυχή του φιλμ, τίποτα δεν είναι αρκετό για να ξυπνήσει το ενδιαφέρον για ένα σύνολο που πάσχει από αμήχανη θεατρικότητα και που παρά τις φιλοδοξίες του δεν γίνεται ποτέ υποβλητικό ή ικανό να σε διαπεράσει «πνευματικά», μένοντας διαρκώς σε ένα πολύ πρώτο επίπεδο μιας ιδέας που έχει νόημα να ειπωθεί, αλλά με πολύ καλύτερο τρόπο. Μανώλης Κρανάκης
Στο (λιτό φέτος) κόκκινο χαλί περπάτησαν και οι πρωταγωνιστές (Πόλα Μπιρ και Φρανζ Ρογκόφσκι) του «Undine» του Κρίστιαν Πέτσολντ, μαζί φυσικά και με τον σκηνοθέτη τους.
Τιμητική βράβευση της Ούρλικε Οτινγκερ Μια από τις πιο ιδιάζουσες περιπτώσεις καλλιτέχνη διεθνούς ακτινοβολίας που το έργο της παραμένει ένα πολύ καλά φυλαγμένο μυστικό ανάμεσα στους μυημένους, η Ούλρικε Οτινγκερ βραβεύθηκε από το Φεστιβάλ Βερολίνου με το τιμητικό Berlinale Camera, σαν απόδειξη της τεράστιας διαδρομής της από τη βάση της το Βερολίνο μέχρι την Απω Ανατολή, τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης και της διαρκούς εξερεύνησης του «άλλου».
Το 70ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται από τις 20 Φεβρουαρίου ως την 1η Μαρτίου 2020. Το Flix βρίσκεται ήδη εκεί. Διαβάστε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζετε στο ειδικό τμήμα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
