Ο Τζον Μπέρτζερ, σήμερα 90 χρονών, είναι ένας Βρετανός συγγραφέας, ποιητής, πολιτικός στοχαστής κι εδώ και 40 χρόνια ερημίτης. Από τη δεκαετία του 70 ζει σ' ένα χωριό των Αλπεων, απομονωμένος στη φύση, παρέα με τους ντόπιους κτηνοτρόφους και φίλους που μοιράζονται την ίδια πνευματικότητα. Ανάμεσά τους η ηθοποιός Τίλντα Σουίντον, o κινηματογραφιστής Κρίστοφερ Ροθ, ο σκηνοθέτης Κόλιν ΜακΚέιμπ, ο ντοκιμαντερίστας Μπαρτέκ Τζιάντοτς. Αυτοί που τον γνωρίζουν καλά, πέρα από τις σελίδες, τις λέξεις, τις εικόνες, ξέρουν ότι αυτός ο καλλιτέχνης ξεπερνά το έργο του: παραμένει νέος, καθώς βρίσκεται συνεχώς σε πνευματική σε σωματική εγρήγορση, ενώ το καίριο μέλημά του είναι η επικοινωνία του με τους ανθρώπους - μικρούς, μεγάλους, εγγόνια, εφήβους, βοσκούς, διανοούμενους. Ενας σοφός, αλλά καθόλου «γέροντας», ένας πνευματικός άνθρωπος από το πολιτικοποιημένο 60ς παρελθόν που δεν το εξιδανικεύει, δεν το κουβαλά: συνεχίζει να πιστεύει στο τώρα και σ' ένα καλύτερο μέλλον («αν δεν συνεχίσουμε να πιστεύουμε, το αφήνουμε σε ''αυτούς". Και είναι κρίμα»).
Διαβάστε ακόμα: Βerlinale 2016: Η Τίλντα Σουίντον τιμά τον Ντέιβιντ Μπόουι και συγκινεί
Για αυτό οι τέσσερις αυτοί φίλοι του αποφάσισαν να γυρίσουν ένα ντοκιμαντέρ που θα αποκαλύψει και στους υπόλοιπους εμάς το μεγαλείο της σύνθετης σκέψης του, των επαναστατικών του απόψεων και της απλής ζωής του. Τέσσερα μέρη, οι τέσσερις εποχές του χρόνου στο Kουίνσι των γαλλικών Αλπεων, οι τέσσερις εποχές ως συμβολική αποτύπωση ενός πορτρέτου.
Το ντοκιμαντέρ συνδύασε το στιλ των τεσσάρων του σκηνοθετών (η Σουίντον υπογράφει το σενάριο) και επιχείρησε μία σφαιρική προσέγγιση στον καλλιτέχνη: οι μαρξιστικές του απόψεις, η ανατρεπτική του σκέψη, η φιλοσοφία του για τους κύκλους της ζωής, αλλά και τα απλά και τα γήινα της καθημερινότητάς του ως σύζυγος που έχασε τη σύντροφό του, γιος ενός στρατιωτικού πατέρα, πατέρας ο ίδιος και παππούς και φίλος.
Τα καλύτερα κομμάτια ήταν τα ανθρώπινα. Αυτά που ο ίδιος αφηγείται με γοητευτική απλότητα, όσο η Τίλντα μαγειρεύει μία μηλόπιτα (και στο τέλος μας δίνει και τη συνταγή). Εκεί ξεφεύγουν υπαρξιακές αλήθειες, ατάκες που σε συγκλονίζουν. Ενώ ταυτόχρονα παρακολουθείς κάτι γήινο και απλό και γλυκό. Κυριολεκτικά μεταξύ «τυριού και αχλαδιού» - ή τουλάχιστον καθαρισμένων μήλων. Μαθαίνεις πράγματα και για την ίδια την Σουίντον, τις ρίζες της, τους γονείς της, το μεγάλωμά της. Βλέπεις on camera τα παιδιά της. Συνειδητοποιείς για άλλη μία φορά ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο - οι καλλιτέχνες κουβαλούν παρελθόν, πόνο, κουράγιο, δύναμη.
Tα παιδιά της Τίλντα Σουίντον μαζεύουν φράουλες στο κτήμα του Τζον Μπέρτζερ
Πολύ ενδιαφέρον και το πολιτικό κομμάτι - ο Τζον Μπέρτζερ να παρακολουθεί με ταπεινότητα και πραγματικό ενδιαφέρον (το πιο γοητευτικό χαρακτηριστικό ενός πνευματικού ανθρώπου είναι η απλότητά του και το ταλέντο του να ακούει τους άλλους) τους νέους ανθρώπους να μιλούν για τη σύγχρονη πολιτική. Πώς ο ίδιος με ένα ζεστό χαμόγελο αποστομώνει τους πάντες: «Γιατί τόση απαισιοδοξία; Στην Κόλαση απαιτείται αλληλεγγύη. Ο Παράδεισος δεν τη χρειάζεται...»
Στο κατάμεστο Haus der Berliner Festspiele το κοινό ενθουσιάστηκε με ένα ντοκιμαντέρ που δεν τελείωσε όταν έπεσαν τα τελευταία credits. Κι αυτό γιατί ακολουθήσε συζήτηση μίας σχεδόν ώρας επί σκηνής, ένα αναλυτικό, χορταστικό Q & A, με την Τίλντα και τους συνσκηνοθέτες της.
«Οπως κι ο περισσότερος κόσμος κι εγώ πρωτογνωρίστηκα με τον Τζον Μπέρτζερ μέσω του βιβλίου του "Ways of Seeing". Το ερωτεύτηκα. Με αυτό το βιβλίο μου εξήγησε τη ζωή που μέχρι τότε, στα 16 μου χρόνια, δεν είχα καταφέρει να εξηγήσω. Γνωριστήκαμε πολλά χρόνια αργότερα όταν γύρισα το "Play me Something" του Τίμοθι Νιτ, το οποίο βασιζόταν σε ένα διήγημα του Μπέρτζερ. Από τότε είμαστε φίλοι. Εχουμε γεννηθεί την ίδια μέρα, 5 Νοεμβρίου, είχαμε και οι δύο στρατιωτικούς πατέρες, μοιραζόμαστε ένα παρόμοιο πνεύμα - για αυτό, παρόλα τα χρόνια που μας χωρίζουν τον αποκαλώ "δίδυμη ψυχή μου"....»
«Θέλαμε να τον γνωρίσετε κι εσείς. Καμιά φορά είναι αρκετό να ξέρεις το έργο του καλλιτέχνη. Για κάποιους όμως, ελάχιστους καλλιτέχνες, θέλεις, λαχταράς να δείξεις και τον άνθρωπο. Γιατί ο άνθρωπος συμπληρώνει το έργο του. Ζει σύμφωνα με το έργο του. Κι αυτό είναι μαγικό. Μέσα από το ντοκιμαντέρ προσπαθήσαμε να σας δείξουμε μία ελάχιστη εικόνα, να σας υποψιάσουμε για το πόσο σπουδαίος είναι ο Τζον Μπέρτζερ. Ενας 90χρονος νέος. Για αυτό η Ανοιξη είναι τόσο σημαντική στην ταινία - γιατί δείχνει τη δίψα ενός ανθρώπου για συνεχή μάθηση και επικοινωνία. Δείτε τον πώς μιλάει στους νέους. Πώς παίρνει την κόρη μου να την πάει βόλτα με μία τεράστια μηχανή. Αν είναι ένας άντρας να πάρει βόλτα τη 16χρονη κόρη σου με μηχανή, ας είναι ο Τζον Μπέρτζερ...»
Το πάνελ συζήτησε επίσης πόσο δύσκολο είναι να πείσεις κέντρα κινηματογράφου ή έστω τηλεοπτικούς παραγωγούς για χρήματα για κάτι τέτοιο. Πώς χρειάστηκε να γυρίσουν την ταινία με ελάχιστο μπάτζετ. Πώς η ζωή έχει τη δική της παρεμβολή στα πράγματα: ο Τζον έχασε τη γυναίκα του κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και για την «Ανοιξη», για παράδειγμα, δε δέχθηκε κάμερες στο σπίτι του, οπότε γύρισαν τη φύση και μας έδειξαν μία εικονοποιημένη μελέτη του έργου του.
Αυτές είναι οι συζητήσεις στα φεστιβάλ που αξίζουν τόσο πολύ να χάσεις ταινίες για να τις παρακολουθήσεις. Ανοίγουν μία πόρτα σ' ένα άλλο κόσμο που δε θα κρυφοκοίταγες ποτέ, αν κάτι δεν σου τραβούσε το ενδιαφέρον. Αυτή τη φορά η αφορμή ήταν η Τίλντα Σουίντον. Φύγαμε από την αίθουσα όμως με πολλά περισσότερα. Kρίμα που ο ίδιος ο Μπέρτζερ δεν μπόρεσε να παραβρεθεί - ήρθε στο Βερολίνο, αλλά αρρώστησε κι έμεινε στο ξενοδοχείο του. Εστειλε όμως την «αυτοπροσωπογραφία του» - ένα γράμμα που διάβασε η Τίλντα στο κοινό...
Διαβάστε περισσότερα:
- Berlinale 2016: «Fuocoammare». Στη Λαμπεντούζα οι ψαράδες μαζεύουν μόνο κορμιά
- Berlinale 2016: 14.000 σωσίβια από τη Λέσβο στο κέντρο του Βερολίνου
- Berlinale 2016: Μέρα 1η / Χαίρε Τζορτζ!
- Berlinale 2016: Μέρα 2η / Η Μέρα που οι Εξωγήινοι κατέβηκαν στη Γη
- Berlinale 2016: Η Τίλντα Σουίντον τιμά τον Ντέιβιντ Μπόουι και συγκινεί
- Berlinale 2016: Ο Ντενίς Κοτέ χτυπάει (και καλά) τον καπιταλισμό στο αφελώς ανώφελο «Boris sans Beatrice»
- Berlinale 2016: Οσα κρύβονται στο υπόγειο στο «Lily Lane» του Μπενς Φλίγκαόυφ
- Berlinale 2016: Ο Τζεφ Νίκολς μιλά για τον Σπίλμπεργκ, το μυστήριο και το δέος, στη συνέντευξη τύπου του «Midnight Special»
- Berlinale 2016: Στο «Midnight Special», ο Τζεφ Νίκολς υπερφωτίζει ένα γοητευτικό sci-fi b-movie
- Berlinale 2016: Οταν θύμωσε ο Τζορτζ Κλούνεϊ + 10 πράγματα που μάθαμε στη συνέντευξη Τύπου του «Hail, Caesar!»
- Berlinale 2016: Η Μέριλ Στριπ είναι το Αφεντικό!
- Το «Χαίρε Καίσαρ!» των αδελφών Κοέν είναι μια σαχλαμάρα φτιαγμένη με πολλή αγάπη
- H 66η Berlinale στην αφετηρία
- Berlinale 2016: Γνωρίστε την κριτική επιτροπή της Μέριλ Στριπ
- Berlinale 2016: Αυτές είναι οι 18 ταινίες που θα πρέπει να κερδίσουν τη ψήφο της Μέριλ Στριπ!
- Η Δάφνη Πατακιά στο Shooting Stars του Διεθνούς Φεστιβάλ Βερολίνου
- Berlinale 2016: Οι αδελφοί Κοέν λένε «Hail Caesar!» στο επίσημο άνοιγμα του Φεστιβάλ Βερολίνου
- Berlinale 2016: (Επιτέλους) Μέριλ Στριπ για Πρόεδρος!
