Ενας τόσο πολυσχιδής, τόσο εμπνευσμένος, τόσο τολμηρός σκηνοθέτης, τόσο μεγάλος λάτρης του σινεμά και της μεγάλης οθόνης, δεν θα μπορούσε να αρνηθεί το τόλμημα για τη μικρή. Κι αυτό το τόλμημα δεν θα μπορούσε να είναι κάτι απλό, αφηγηματικά κι αισθητικά συμβατικό.
Το «Disclaimer» του Αλφόνσο Κουαρόν, μετά την πρεμιέρα του στο φετινό Φεστιβάλ Βενετίας, ξεκίνησε να προβάλλεται στο AppleTV+, τα δύο πρώτα επεισόδια είναι στο αέρα με το τελευταίο να φτάνει στις 15 Νοεμβρίου. Πρώτες αντιδράσεις μας; Θαυμασμός, κατά στιγμές Stendhal syndrome, κατ' άλλες αμηχανία, σίγουρα πνευματική άσκηση, εκρήξεις λατρείας, επιφυλακτικότητα. Ολα μαζί. Σίγουρα ακριβώς όπως θα ήθελε ο Κουαρόν. Μοιραζόμαστε εδώ τις σημειώσεις μας, για να δούμε αν ως το φινάλε θα επαληθευτούν ή θα διαψευστούν.
1.Η υπόθεση Ενα κέντημα δράσεων και αντιδράσεων, στο οποίο μόνο η μία πλευρά είναι ορατή. Προς το παρόν, ας αρκεστούμε σ' αυτά και στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Ρενέ Νάιτ, στο οποίο βασίζεται η σειρά. Η Κάθριν, γύρω στα 50, είναι μια διάσημη δημοσιογράφος και ντοκιμαντερίστρια, στόχος ζωής της η Αλήθεια. Είναι παντρεμένη με τον πλουσιότατο Ρόμπερτ, στόχος ζωής του οποίου μοιάζει να είναι η περιποίηση της Κάθριν. Εχουν έναν 20χρονο γιο, τον Νίκολας. Η Κάθριν λαμβάνει ένα βιβλίο, με τον τίτλο The Perfect Stranger: διαβάζοντάς το τρομοκρατείται, νιώθει ότι το μεγάλο ενοχοποιητικό μυστικό της ζωής της πρόκειται ν' αποκαλυφθεί, χάνει την ισορροπία της. Ο Ρόμπερτ λαμβάνει ένα σετ από φωτογραφίες, βλέποντάς τις συνειδητοποιεί ότι η ζωή του είναι ένα ψέμα, χάνει την ισορροπία του. Αποστολέας και των δύο είναι ο Στίβεν, ένας Καθηγητής χτυπημένος από τη ζωή. Η πολυαγαπημένη γυναίκα του, Νάνσι, πέθανε πριν εννέα χρόνια από καρκίνο. Είχαν ένα γιο, τον Τζόναθαν, που έχει χαθεί. Κάποτε, κάπου, ο Τζόναθαν και η Κάθριν είχαν συναντηθεί. Τώρα ο Ρόμπερτ θέλει να εκδικηθεί. Για ποιο λόγο; Ποια είναι η μεγάλη Αλήθεια που κρύβει το παρελθόν;
2.Οι ηθοποιοί Συγχωρέστε μας, αλλά τα τελευταία πολλά-πολλά χρόνια, νιώσαμε ότι χάσαμε την Κέιτ Μπλάνσετ σ' ένα σύννεφο από επιτηδευμένους ρόλους και στιλιζαρισμένες ερμηνείες που πιθανόν κάλυψαν την ανάγκη της πανέξυπνης ηθοποιού για εγρήγορση, για αποφυγή του συμβατικού. Ομως όχι: στο «Disclaimer» η Κέιτ Μπλάνσετ ως Κάθριν, εδώ μια αλήθεια μεγαλειώδης μαέστρος των επιπέδων, των χρόνων και των συναισθημάτων, δίνει μια αγνά και απόλυτα εκπληκτική ερμηνεία. Οι άντρες παρτενέρ της, τόσο ο Σάσα Μπάρον Κόεν ως Ρόμπερτ (εξαιρετικός δραματικός ηθοποιός όταν επιλέγει να είναι) και ο Κέβιν Κλάιν ως Στίβεν, σίγουρα από σκηνοθετική επιλογή και οδηγία, παίζουν αλλά και κινηματογραφούνται με μια δόση καρικατούρας που τουλάχιστον στα δυο πρώτα επεισόδια είναι διασπαστική της αρμονίας της σειράς. Στους μικρότερους ρόλους, η Λέσλι Μάνβιλ ως Νάνσι, ο Λούις Πάρτριτζ ως Τζόναθαν και ο Κόντι Σμιτ-ΜακΦι ως χαμένο-κορμί-Νίκολας είναι ωραιότατοι αλλά τους βλέπουμε λίγο.
3.Η εικόνα. Είναι χίλιες λέξεις. Ειδικά όταν ο Κουαρόν κάνει μια συναρπαστική δημιουργική επιλογή. Τη σειρά φωτίζουν δυο διακριτοί, συγκλονιστικοί φωτογράφοι. Το «παρόν» και το λίιιγο παραπίσω ανήκει στον Εμάνουελ Λουμπέσκι, οσκαρικό, σταθερό συνεργάτη του Κουαρόν, που χτίζει ένα σύμπαν πάντα με έντονο κοντράστ, με σκοτεινά χρώματα ακόμα και στις φωτεινές στιγμές του, με μια μεγαλοαστική γυαλάδα και μια θαμπή αποτυχία, αντίστοιχα. Το παρελθόν, από την άλλη, ανήκει στον Μπρουνό Ντελμπονέλ, με καριέρα από την «Αμελί» ως την «Πιο Σκοτεινή Ωρα», ο οποίος αλλάζει το κάδρο και φωτίζει με τα ζεστά χρώματα της ανάμνησης, του καλοκαιριού, μ' έναν αισθησιασμό που ξεχειλίζει κι ένα κάλλος που σε ρουφά μέσα του. Κι έτσι η φωτογραφία γίνεται, πιο σκόπιμα από ποτέ, αφηγηματικό και δραματουργικό εργαλείο.
4.Τα voice over Μεγάλο στοίχημα για τον Κουαρόν που, φυσικά, υπογράφει και το σενάριο της σειράς. Εναλλασσόμενα και τόσο αμαρτωλά όσο οι πράξεις των ηρώων. Το voice over ανήκει στην Ιντιρα Βάρμα (για πάντα Ελάρια Σαντ), είναι ήρεμο και χαμηλόφωνο, μοιάζει με ανάγνωση του ένοχου μυθιστορήματος The Perfect Stranger, αλλά αποκτά και το ύφος του εσωτερικού μονολόγου τόσο της Κάθριν, όσο και του Ρόμπερτ. Περιγραφικό, ψυχαναλυτικό, ένας ιστός αράχνης που προσπαθεί να παγιδεύσει την Αλήθεια για να την κατασπαράξει, ίσως. Θαυμάσιο και πολύπλοκο εύρημα, δίνει στη σειρά το βάθος και την τεχνική που αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά του δημιουργού της.
5.Στο δια ταύτα Αν ψάχναμε για μια απόδειξη (όχι στ' αλήθεια), ότι η τηλεόραση και το σινεμά μπορούν ν' αγγίξουν την ίδια ποιότητα, δεν χρειάζεται να ψάχνουμε άλλο. Αν θέλουμε μια επιβεβαίωση ότι το «Disclaimer» δεν είναι μια εξάωρη ταινία κομμένη σε επτά επεισόδια, γι' αυτό φροντίζει το φινάλε του κάθε επεισοδίου που, με κλασικά cliff hangers, διακόπτει μια σύνθετη αφήγηση που μπορεί και να μη συνάδει, ακριβώς, με την επεισοδιακή TV, όμως μ' αυτό τον τρόπο καταλήγει να λειτουργεί. Το «Disclaimer» δεν σε προδίδει, ούτε και αυτομάτως το λατρεύεις. Εχει, όμως, τα υλικά ώστε ως το φινάλε ν' αποδείξει ότι είναι αριστούργημα. Ενα παιχνίδι με το μέσο, με το χρόνο, κυρίως ένα σχόλιο για την αποτύπωση της Αλήθειας, στη μνήμη, στα media, στη ζυγαριά του δίκαιου και της ζωής ή του θανάτου. Ως τότε, θα παρακολουθούμε με αγωνία και γλυκιά ικανοποίηση. Beware of narrative and form.
