Η συζήτηση για την Τεχνητή Νοημοσύνη βρίσκεται στο κέντρο του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ κι η Κυριακή ήταν, ας πούμε, η ναυαρχίδα του όλου αφιερώματος, με προβολές και installation στο λιμάνι κι ένα μάστερκλας που έβαλε κάποια πράγματα στη θέση τους. Την ίδια ώρα, στον «έξω» κόσμο, έρχεται η άνοιξη.
Το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 6 μέχρι και τις 16 Μαρτίου. Το Flix βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη και σας μεταφέρει όλα όσα συμβαίνουν μέσα κι έξω από τις αίθουσες.
Αποστολή στη Θεσσαλονίκη: Λήδα Γαλανού, Βένα Γεωργακόπουλου, Ρόμπυ Εκσιέλ, Μανώλης Κρανάκης, Πόλυ Λυκούργου
Διαβάστε ακόμη: Οδηγός επιβίωσης για το 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Με τον τίτλο «AI and Art Experience», το μάστερκλας της Κυριακής προσπάθησε να εντοπίσει ποια είναι η επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης στην τέχνη. Ομιλητής και συντονιστής ο Πρόεδρος του Ινστιτούτου Φιλοσοφίας και Τεχνολογίας, Γιάννης Σταματέλλος, συνομιλητές του ο εικαστικός καλλιτέχνης και σκηνοθέτης, Γιώργος Δρίβας, του οποίου η ταινία «Η Βιογραφία Ενός Λογισμικού», κατασκευασμένη με τη βοήθεια της ΑΙ, προβλήθηκε την ίδια μέρα στο Φεστιβάλ, η ηθοποιός Στεφανία Γουλιώτη και ο τραγουδοποιός Κωστής Μαραβέγιας, που μοιράστηκαν τις σκέψεις και την εμπειρία τους για την επίδραση, θετική ή όχι τόσο, της AI στην τέχνη τους και, σε ζωντανή σύνδεση από το Λος Αντζελες, η καλλιτέχνης και καθηγήτρια στο UCLA, Λόρεν Λι ΜακΚάρθι.
Η συζήτηση ξετυλίχτηκε με ενδιαφέρον και μια αίσθηση διερεύνησης της χρονικής στιγμής στην οποία βρισκόμαστε, ικανής ακόμα να διαμορφώσει τη συμβίωσή μας με την Τεχνητή Νοημοσύνη την οποία, το πάνελ, με ζέση αλλά και χιούμορ, αναγνώρισε ως συνεργάτη, με σύγχρονη ανάγκη να οριοθετηθεί η χρήση του.
Στο λιμάνι λειτουργεί ήδη το έργο LAUREN: Anyone Home? της Λόρεν Λι ΜακΚάρθι, βραβευμένο με το Human AI Art Award, μια κοινή πρωτοβουλία της Telekom και του Kunstmuseum Bonn, που δείχνει πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για έναν ουσιαστικό διάλογο.
Λίγο πιο πέρα, λειτουργεί και με μεγαλύτερη ακόμα προσέλευση φέτος, το τμήμα Immersive: All Around Cinema, με προβολές XR και τη διαδραστική εγκατάσταση «AI & ME».
Σε μια εξέλιξη απλούστερης... τεχνολογίας, παρατηρήσαμε ότι στο λιμάνι μπήκαν και φορτιστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων (τα οποία, άλλωστε, χρησιμοποιεί αποκλειστικά από πέρσι το Φεστιβάλ για τις μετακινήσεις των καλεσμένων του).
Μακριά απ' οποιαδήποτε σκέψη για AI, ο πρωταγωνιστής του «Small Dogs Bark Loud», ο Σάλτο, βόλταρε στο Φεστιβάλ για την πρεμιέρα της ταινίας του, ενώ παρακάτω ένα άλλο φιλαράκι του αποδείχτηκε πιο... διαβαστερό.
To 27o Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 6 μέχρι και τις 16 Μαρτίου. Περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φειστιβάλ Θεσσαλονίκης και στις σελίδες του στο Facebook και το Instagram. Μάθετε τα πάντα για το TiDF27 στην ειδική ενότητα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.
Το Flix βλέπει και γράφει ταινίες από το πρόγραμμα του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Ο κ. Κανένας Εναντίον του Πούτιν (Mr. Nobody Against Putin), Ντέιβιντ Μπόρενσταϊν, συν-σκηνοθεσία Πάβελ «Πάσα» Ταλάνκιν, Δανία, Τσεχία, 2025, 90΄ | Ειδικές Προβολές
Εχει κάτι το τόσο ηρωικό αυτή η ταινία, κάτι το τόσο σπάνιο και αδιανόητο, που αν δεν είχε ήδη πείσει για την αυθεντικότητα του υλικού της και την καλλιτεχνική της αξία από το Σάντανς, όπου κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής για World Cinema Documentary, ένας ανύποπτος θεατής στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης θα έτριβε τα μάτια του.
Με λίγες λέξεις, νεαρός Ρώσος δάσκαλος και επίσημος εικονολήπτης σε δημοτικό μικρής βιομηχανικής πόλης στα Ουράλια, ο Πάβελ Ταλάνκιν, με το που μπουκάρει ο Πούτιν στην Ουκρανία μετατρέπεται σε whistleblower της εθνικοπατριωτικής υστερίας, προπαγάνδας και καταδυνάστευσης, που εξαπολύεται στη χώρα και ειδικά στα σχολεία. Στρατικοποίηση των παιδιών στα πρότυπα των σοβιετικών Κομσομόλων, νέα μαθήματα σκληρής προπαγάνδας, διαστρέβλωση της αλήθειας, τρομοκρατία, επιστράτευση των νέων. Ο Πάσα, όπως όλοι τον λένε, που φυσικά είναι εναντίον της εισβολής στην Ουκρανία, ένας «διαφορετικός», κουλ τύπος, βλέπει τον εαυτό του να μετατρέπεται άθελά του σε «προπαγανδιστή» του καθεστώτος, αφού όχι μόνο καταγράφει στην κάμερά του κάθε καινούργια αηδιαστική εκδήλωση-διδασκαλία-τελετή, αλλά και είναι υποχρεωμένος να ανεβάζει το υλικό σε κρατικό σάιτ, για να πείθεται η εξουσία ότι το σχολείο έχει συμμορφωθεί με τους κανόνες. Σε απόγνωση και ενοχές, στρέφεται σε δυτικά ελεύθερα μέσα και φορείς, ζητάει βοήθεια, τι να κάνει με το αποκαλυπτικό υλικό που τραβάει. Και βρίσκεται από μηχανής θεός, ο συνσκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ Ντέιβιντ Μπόρενσταϊν, για να συνεργαστεί σχεδόν δυο χρόνια μαζί του, αυτός στην Κοπεγχάγη, ο Πάσα στο Καραμπάς, για μια ταινία.
Χάρη στο ταλέντο, το χιούμορ και την ευφυία του Πάσα (όλη σχεδόν η ταινία είναι επάνω του) αλλά και τον επαγγελματισμό και τις ιδέες του καθοδηγητή του Μπόρενστάϊν, γεννήθηκε το ντοκιμαντέρ «Ο κ. Κανένας εναντίον του Πούτιν», μια συναρπαστική εμπειρία για τον θεατή. Ξεκινάει σαν μια τρελλή, σουρεαλιστική κωμωδία, με βασικό εκφραστή της τον καθηγητή Ιστορίας Αμπντουλμάνοφ, που όσο μισεί τους Ουκρανούς, τόσο λατρεύει τον Μπέρια, και γενικά κάθε δολοφόνο και τσιράκι του Στάλιν. Σιγά-σιγά, όμως, μετατρέπεται σε μια σκοτεινή, τρομακτική, σχεδόν δυστοπική πραγματεία για τον ολοκληρωτισμό του Πούτιν και τις επιπτώσεις του κυρίως στα αθώα παιδιά, που καταπίνουν τα ψέμματα, ετοιμάζονται να δώσουν τη ζωή τους σε κάθε μέτωπο που ο μέγας ηγέτης θα ανοίξει, παίρνοντας μαθήματα ακόμα και από τους πρώην κατάδικους τής διαβόητης παραστρατιωτικής οργάνωσης Βάγκνερ, που καταφτάνουν στο σχολείο για μαθήματα αγριότητας και επίδειξη όπλων!
Ο,τι και να νομίζαμε ότι ξέραμε για την κόλαση στη Ρωσία ωχριά μπροστά στα ντοκουμέντα του Πάσα, αυτά που έβγαλε κρυφά με μεγάλο κίνδυνο από τη χώρα όταν αναγκάστηκε να το σκάσει. «Είναι καλά ο Πάσα;» ρώτησα τον παρόντα Ντέιβιντ Μπόρενσταϊν φεύγοντας από την κατάμεστη προβολή στην «Μαρκετάκη», ενώ το κοινό όρθιο χειροκροτούσε. «Ναι», μου απάντησε. «Δόξα τω Θεώ. Ελπίζω κάποια στιγμή η ταινία του να φτάσει και στο Καραμπάς. Με την Ουκρανία ελεύθερη, ευρωπαϊκή και δημοκρατική και τον Πούτιν εξαφανισμένο.»
Βένα Γεωργακοπούλου
Μάτια της Γάζας (Eyes of Gaza), Μαχμούντ Ατάσι, Κατάρ, 2024, 50΄ | Ανοιχτοί Ορίζοντες
Εβαλε πολύ ψηλά τον πήχυ το βραβευμένο και με Οσκαρ ντοκιμαντέρ «Καμία Αλλη Γη». Με την πολιτική και κινηματογραφική σημασία και ευφυΐα του. Γι’ αυτό, όσο κι αν η ισοπέδωση της Γάζας από τον Ισραηλινό στρατό, αντίδραση στην τρομοκρατική φρίκη που εξαπέλυσε η Χαμάς, είναι ακόμα τραύμα νωπό για όλη την ανθρωπότητα και η ειρήνη στην περιοχή μακρινό όνειρο, δύσκολα νομίζω μπορούμε πια να χειροκροτήσουμε ανεπιφύλακτα κάθε άλλο ντοκιμαντέρ, γυρισμένο εν θερμώ, την ώρα της μάχης, αν δεν έχει κάτι καινούργιο, αιχμηρό να μας πει. Κάτι που δεν το βλέπουμε συνέχεια σε τηλεοράσεις, TikTok και μεγάλα, διεθνή δημοσιογραφικά μέσα. Αυτή είναι δυστυχώς η περίπτωση του ντοκιμαντέρ «Μάτια της Γάζας» του Μαχμούντ Ατάσι.
Oχι ότι η ταινία, που ακολουθεί τον καθημερινό γολγοθά τριών Παλαιστινίων δημοσιογράφων να καταγράψουν και να ανεβάσουν στο διαδίκτυο ρεπορτάζ από την βόρεια Γάζα, που βομβαρδίζεται, στερείται εντελώς κάποιας δύναμης. Μια τέτοια ανθρωπιστική κρίση - τα ερείπια, οι τραυματίες, τα τρομοκρατημένα και πεινασμένα παιδιά - προσφέρει εικόνες φρίκης ακόμα και σε ένα απλό, κινητό τηλέφωνο. Από ένα επαγγελματικό ντοκιμαντέρ περιμένεις κάτι παραπάνω.
Η αλήθεια, όμως, που θέλει να υπηρετήσει ο Μαχμούντ Ατάσι είναι εξαιρετικά απλή, μαύρο-άσπρο. Το δίκιο είναι δεδομένο - των Παλαιστινίων, φυσικά. Η σκέψη και η κριτική δεν έχουν καμμία θέση. Και ο ο Αλλάχ καθορίζει τα πάντα. Δυο στις πέντε λέξεις που ακούγονται στην ταινία είναι θεολογικού περιεχομένου, δεν υπερβάλλω, ακόμα κι ένα αγοράκι παροτρύνεται από τους δικούς του να δηλώσει στο φακό ότι θέλει να γίνει μάρτυρας για να πάει στον παράδεισο, προς ενθουσιασμό των δημοσιογράφων - ηρώων της ταινίας - και του σκηνοθέτη, προφανώς. Εχουμε, όμως, δει και στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης σημαντικά ντοκιμαντέρ για το μεσανατολικό και την ευρύτερη περιοχή, από Αραβες σκηνοθέτες, που τρύπωναν κάτω από την πίστη και τον θρήνο και έψαχναν τις πολλαπλές όψεις της δύσκολης πραγματικότητας. Ελπίζουμε να ξαναδούμε.
Βένα Γεωργακοπούλου
To 27o Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διεξάγεται φέτος από τις 6 μέχρι και τις 16 Μαρτίου. Περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Φειστιβάλ Θεσσαλονίκης και στις σελίδες του στο Facebook και το Instagram. Μάθετε τα πάντα για το TiDF27 στην ειδική ενότητα του Flix που ανανεώνεται συνεχώς.