Eνας φοιτητής εγκαταλείπει τις σπουδές του λόγω οικονομικών δυσκολιών και προσλαμβάνεται ως ηθοποιός σε ένα θίασο, όπου ερωτεύεται την πρωταγωνίστρια. Οταν εκείνη ενδίδει σε ένα βιομήχανο, απογοητευμένος εγκαταλείπει το θέατρο. Η φτώχεια θα τον φέρει στις γραμμές του προλεταριάτου και θα γίνει καπνεργάτης. Έρχεται αντιμέτωπος με την εκμετάλλευση των εργατών, συμβάλλει στην ίδρυση του συνδικάτου και ηγείται του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη.
Οσο κι αν ξαφνιάζει το κοινωνικό της υπόθεσης και ειδικότερα η απεικόνιση της εργατικής τάξης (και δη του συνδικαλισμού) σε μια εποχή που ακόμη και οι ίδιες οι λέξεις έμοιαζαν απαγορευμένες, είναι περισσότερο η αφοπλιστική απόπειρα ρεαλισμού που επιχειρεί ο Τατασόπουλος, κάτι ανάμεσα σε έναν πρώιμο νεορεαλισμό και μια βαθιά αίσθηση της τεκμηρίωσης (είναι πραγματικά αποκαλυπτικές οι σκηνές της χρήσης ναρκωτικών, οι σκηνές στη φυλακή) που όσο κι αν προδίδεται από την απλοϊκότητα του σεναρίου της, τόσο αναδεικνύεται από σκηνή σε σκηνή ως μια αρχετυπική, σχεδόν ποιητική ματιά πάνω σε μια ολόκληρη εποχή.
Στην ποίησή της συμβάλλει καθοριστικά η ξεχασμένη πλέον εικόνα της Αθήνας του '30 (μια ακόμη ταινία που φέρει χρήση αρχείου), τα πρόσωπα και οι ερμηνείες των ηθοποιών (κεντρικός πρωταγωνιστής ο ίδιος ο Στέλιος Τατασόπουλος) που παρά την απόσταση τους από το σήμερα μοιάζουν διαχρονικά και φυσικά η ηλεκτρονική μουσική του Κωνσταντίνου Βήτα που διατηρεί ορθά το μελοδραματισμό της αφήγησης, μετατρέποντας ωστόσο το όλο εγχείρημα σε μια νέα urban μυθολογία με δική της υπόσταση, δική της συγκίνηση, δικό της ισχυρό λόγο να συνεχίζει μέσα στα χρόνια να είναι μια ταινία «κλασική».
Δείτε εδώ την «Κοινωνική Σαπίλα» του Στέλιου Τατασόπουλου μέχρι και τις 23 Απριλίου στις 20.00:
Ο δημιουργός (σενάριο, σκηνοθεσία) και πρωταγωνιστής της «Κοινωνικής Σαπίλας» Στέλιος Τατασόπουλος, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες που έχει στη διαθεσή της η Ταινιοθήκη, γεννήθηκε το 1908 και πέθανε το 2000. Ηρθε από την Κωνσταντινούπολη μετά την καταστροφή της Σμύρνης, σπούδασε κινηματογράφο στη σχολή της Dag Film (των αδελφών Γαζιάδη) και ηθοποιία με το Ροντήρη και το Βεάκη. Επαιξε σχεδόν σε όλες τις ταινίες της Dag Film και ύστερα έφυγε για σπουδές στο Παρίσι.
Το 1932 γύρισε την «Κοινωνική Σαπίλα», το πρώτο καταγεγραμμένο στην Ελλάδα φιλμ κοινωνικής κριτικής με ρεαλιστικό θέμα και πλαίσιο δράσης την εργατική τάξη, σε μια εποχή αυστηρής λογοκρισίας. Πρόκειται για έναν κοινωνικά στρατευμένο κινηματογράφο και για την πρώτη κοινωνική ταινία με καθαρά μαρξιστική θέση. Οπως αναφέρει σε συνέντευξή του ο Στέλιος Τατασόπουλος: «Στην ταινία αυτή έκανα λόγο για σωματεμπορία και ναρκωτικά. Περιέγραψα πώς γινόταν διακίνηση ναρκωτικών ακόμα και μέσα στα νοσοκομεία και έδειξα τη βρώμα που υπήρχε μέσα στη φυλακή».
Τα χρήματα (40.000 δρχ) για να γυρίσει την ταινία τού τα έδωσε ο πατέρας του, που πούλησε ένα οικόπεδο στην Πόλη. Οι αίθουσες του κέντρου απέφυγαν να προβάλουν την Κοινωνική σαπίλα και έτσι οι προβολές της ξεκίνησαν με επιτυχία από την Κοκκινιά. Εκανε μεγάλη περιοδεία στην επαρχία και όταν έκλεισε τον κύκλο της ο Τατασόπουλος επέστρεψε στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του στη σκηνοθεσία. Σκηνοθέτησε 27 ταινίες, μεταξύ των οποίων τις Κοινωνική σαπίλα και Μαύρη γη οι οποίες διακρίνονται για την κοινωνική κριτική τους.
Η ταινία θεωρούνταν χαμένη μέχρι τα μέσα του 1980, όταν ανακαλύφθηκαν διασωθέντα υλικά που οδήγησαν στην πρώτη αποκατάστασή της, σε έγχρωμο ενδιάμεσο αρνητικό, το 1989. Με το νέο σχέδιο ψηφιακής αποκατάστασης του 2017, το υπάρχον υλικό βελτιώθηκε. Ψηφιοποιήθηκε σε ανάλυση 2Κ επιτρέποντας την αποκατάσταση τμήματος του πρωτότυπου κάδρου. Οι αντεστραμμένες σκηνές διορθώθηκαν, οι κολλήσεις φιλμ απαλείφθηκαν, η τονική διαβάθμιση βελτιώθηκε. Η πρωτότυπη ταχύτητα αναπαραγωγής των καρέ αναπροσαρμόστηκε ώστε να προσομοιάζει στο φορμά του DCP. Το σχέδιο αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Documenta 14: Learning from Athens. Συνεργάτης: CINEMATEK Συμπαραγωγός: COSMOTE TV. Με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου
#menoumespiti | Ολες οι προτάσεις του Flix για καλό σινεμά και τηλεόραση τις μέρες της καραντίνας
