To «Only Lovers Left Alive» επιστρέφει τον Τζιμ Τζάρμους στις Κάννες, ένα φεστιβάλ με το οποίο μοιράζεται μακρά ιστορία: από το 1984 που κέρδισε τη Χρυσή Κάμερα για το «Stranger Than Paradise», μέχρι το Χρυσό Φοίνικα ταινίας μικρού μήκους για το «Coffee and Cigarettes» (1993) κι από το Βραβείο Καλλιτεχνικής Επίτευξης για το «Mystery Traina», μέχρι το Βραβείο της Επιτροπής για το «Broken Flowers» το 2005, o Τζάρμους υπήρξε αγαπημένο παιδί των Καννών.
Η επιστροφή του αποδείχτηκε διθυραμβική. Η χθεσινοβραδινή προβολή του «Only Lovers Left Alive» μας άφησε ερωτευμένους με την επίγευση μίας ταινίας για την τέχνη και την μελαγχολία της, τη ζωή και τη σπατάλη της, την αγάπη και το μεγαλείο της. Ο Τζάρμους πατάει πάνω στο vampire genre και στο γνωστό off beat χιούμορ του για να διηγηθεί μία ερωτική ιστορία. Μόνο οι Εραστές επιβιώνουν, αλλά μιλάμε μόνο για ρομαντική αγάπη; Ή αγάπη για την μουσική, το σινεμά, το να ζεις τη ζωή σου αξιοποιώντας το ταλέντο σου; Διαβάστε την κριτική του Flix εδώ.
Χαζεύοντας τον Τζάρμους στο καθιερωμένο μεσημεριανό photo call και στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, δεν μπορείς παρά να χαμογελάς. Είναι ίδιος - σαν να μην έχει περάσει μέρα, ώρα από πάνω του. Κι όμως είναι πλέον 60 χρονών. Μήπως είναι πράγματι βρικόλακας; Κι αν ισχύουν όσα ισχυρίζεται η ταινία τους, ότι όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες ήταν βαμπίρ (ή τουλάχιστον «απόκοσμοι», «διαφορετικοί», «outsiders») τι να πει κανείς για αυτή την εξωγήινη νεράιδα που στέκεται δίπλα του σ' ένα μπλε σκούρο κουστούμι; Με τα φλογερά της κοντά μαλλιά, το χλωμό δέρμα, και τα διαπεραστικά της μάτια η Τίλντα Σουίντον στεκόταν στην μέση της Κρουαζέτ σαν ένα πλάσμα από άλλο σύμπαν. Μαγικοί στις intellectual απαντήσεις τους και οι Τζον Χαρτ και Τομ Χίντλεστον - οι οποίοι αντιπροσωπεύουν επάξια δύο διαφορετικές γενιές του Βρετανικού σινεμά.
Διαβάστε όλα όσα μας είπε ο Τζιμ Τζάρμους και το καστ του.
Γιατί γύρισε ο Τζάρμους μία βαμπίρ ταινία;
Τζιμ Τζάρμους: Ακουσα ότι μπορείς να βγάλεις πολλά λεφτά με αυτές τις ταινίες (γελάει). Δεν ξέρω να σας απαντήσω. Σκεφτόμουν να κάνω αυτή την ταινία, μία ερωτική ιστορία με βρικόλακες, εδώ και 7 χρόνια. Οπότε μου πήρε πολύ καιρό να σκεφτώ τι θέλω. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω δει καμία από αυτές τις σύγχρονες εμπορικές βαμπιρένιες ταινίες. Ομως αγαπώ πολύ τις παλιές ταινίες με βρικόλακες - υπάρχει μία υπέροχη κινηματογραφική παράδοση. Ολα ξεκίνησαν από μία κουβέντα μου με την Τίλντα. Είχα ένα έτοιμο σενάριο 7 χρόνια πριν και της το έδειξα. Κι εκείνη και ο Τζον Χερτ δέχτηκαν από τότε. Και ποτέ δεν εγκατέλειψαν το πρότζεκτ. Ο Τζον μου έλεγε «απλά πες μου πότε και θα είμαι εκεί». Ηταν μία δύσκολη ταινία, μας παίδεψε. Ομως η Τίλντα δεν παραιτείται ποτέ. Είναι η γυναίκα που όταν όλα καταρρέουν θα πει: «Αυτό απλά σημαίνει ότι δεν είναι η κατάλληλη ώρα να κάνουμε την ταινία τώρα, αλλά αυτό είναι καλό σημάδι. Σημαίνει ότι πρέπει να περιμένουμε λίγο!» Εγώ δεν ήμουν σίγουρος τότε. Αλλά τελικά είχε δίκιο - κοιτάξτε που βρισκόμαστε τώρα. Είμαι ευγνώμων.
Γιατί καθυστέρησε 7 ολόκληρα χρόνια;
Τζιμ Τζάρμους: Αυτή είναι στ' αλήθεια μία ερώτηση για τους παραγωγούς. Για μένα η απάντηση είναι απλή: κανείς δεν μας έδινε τα χρήματα. Ο κόσμος που επενδύει στις ταινίες πλέον δε θέλει κάτι παράξενο, κάτι ριψοκίνδυνο. Κι αυτό είναι κρίμα γιατί η ομορφιά στο σινεμά κρύβεται στο ρίσκο. Ηταν δύσκολο λοιπόν να συνορμολογήσουμε όλα τα κομμάτια αυτής της ταινίας.
Τι έχει να πει ο Τζον Χαρτ για την ιδέα να παίξει τον «Κρίστοφερ Μάρλοου» - τον «ανώνυμο» συγγραφέα που φημολογείται ότι έγραψε στην πραγματικότητα τα έργα του Σαίξπηρ
Τζον Χαρτ: Στο σενάριο εξ αρχής ο χαρακτήρας μου είναι ο Μάρλοου. Να σας πω την αλήθεια δεν είχα ποτέ παρακολουθήσει από κοντά όλη αυτή την φημολογία για το σε ποιον πραγματικά ανήκουν τα έργα του Σαίξπηρ. Μέχρι τη στιγμή που ήρθε ο Τζιμ στο σπίτι μου στο Νόρφολκ και κάναμε μία τεράστια συζήτηση για τον Σαίξπηρ και πόσο σημαντική είναι η υπογραφή σ' ένα έργο τέχνης. Δεν ξέρω πώς όλο αυτό ταιριάζει με το θέμα της ταινίας, αλλά αυτό που ξέρω είναι ότι ταίριαξε στο μυαλό του Τζιμ και αυτό είναι το μόνο που χρειάζεσαι. Γιατί έτσι δουλεύει ο Τζιμ. Τον εμπιστεύεσαι απόλυτα και ακολουθείς τις σκέψεις του. Νομίζω ότι ο Τζιμ κρυφά ευχόταν ο Μάρλοου να ήταν ζωντανός στις μέρες μας για να διεκδικήσει επιτέλους τα δικαιώματά του. Οπότε αν είναι να κάνεις κάποιον να ζει αιώνια και επικίνδυνα, κάντον βρικόλακα!
Ο Τζάρμους δε θέλει να ερμηνεύει τις ταινίες του
Δε θέλω να είμαι αγενής μαζί σας. Αλλά πρέπει να σας προειδοποιήσω: δε θέλω να αναλύω τις ταινίες μου, να τις εξηγώ. Ειδικά αυτήν που πιστεύω ότι θα της στερήσω την μαγεία της, θα την απομυθοποιήσω αν σας τη συζητήσω αναλυτικά. Η αλήθεια είναι ότι ούτε εγώ ξέρω τι σημαίνουν όλα στην ταινία. Ναι, η αγάπη για την μουσική, η φιλοσοφία των outseders στην τέχνη, η μελαγχολία των καλλιτεχνών, η απογοήτευσή τους με τα «ζόμπι» τους ανθρώπους - όλα υπάρχουν στην ταινία. Απλά, συγχωρέστε με, εγώ δε θέλω να μιλήσω αναλυτικά για αυτό...
Η συνεργασία του με τον διευθυντή φωτογραφίας Γιορίκ Λε Σο
Είναι η πρώτη φορά που συνεργαζόμαστε. Σ' αυτόν οφείλω την ατμόσφαιρα της ταινίας. Είναι καταπληκτικός. Δεν ξέρω πώς να το εξηγήσω αλλά γίναμε ένα μυαλό όσο δουλεύαμε αυτή την ταινία. Επίσης ο Μάρκο Βίντνερ Ρόουζερ, ο καλλιτεχνικός διευθυντής μου, είναι ένα καταπληκτικό πλάσμα, εξαιρετική τύχη να συνεργαστεί κανείς μαζί του. Ολη η ομάδα μου όμως -στη σκηνογραφία, στα κοστούμια, στο μοντάζ- όλοι συνετέλεσαν στο σύμπαν της ταινίας. Οι παραγωγοί μου επίσης ήταν καταπληκτικοί: βούτηξαν με το κεφάλι και μας στήριξαν 100%.
Κατά πόσο η μουσική της ταινίας είναι η δική του αγαπημένη μουσική
Δεν ξέρω ούτε πώς να απαντήσω αυτή την ερώτηση. Ολοι οι δίσκοι στο διαμέρισμα του Ανταμ, τα τραγούδια, τα βιβλία δεν υπάρχουν στην ταινία τυχαία. Είναι ενσωματωμένα στον ιστό της γιατί είναι δικά μου. Είναι αναφορές και θα πρέπει να μιλούν από μόνα τους. Εκανα ο ίδιος την παραγωγή της μουσικής στην ταινία. Η μουσική είναι πολύ σημαντική στην ταινία. Ο βασικός της κορμός χτίστηκε από τον Γιόσεφ Βαν Γουίσεμ έναν μουσικό, λαουτίστα, κιθαρίστα, avant garde συνθέτη, ιστορικό μιας συγκεκριμένης μουσικής και ειδικά της μουσικής του λαούτου, αλλά κι ένας συνθέτης που έχει και μια ροκ εν ρολ πλευρά. Αυτός αποτελεί τον βασικό άξονα της μουσικής του φιλμ, το κέντρο της. Από την άλλη πλευρά ο Κάρτερ Λόγκαν ο Σέιν Στόουνμπακ κι εγώ έχουμε μια μπάντα τους SQÜRL και συνεργαστήκαμε μαζί τους, ή προσθέσαμε στην μουσική του φτιάχνοντας το τελικό score, με εκείνον όμως να έχει τα ηνία. Υπάρχουν επίσης μερικά υπέροχα πρωτότυπα τραγούδια που ακούγονται στο φιλμ. Κάποια της Γιασμίν Χαμντάν για την οποία τρέφω έναν πολύ μεγάλο θαυμασμό. Αγαπώ την μουσική της απ όταν την είδα να παίζει πριν μερικά χρόνια στο Μαρόκο και δεν μπορούσα να πιστέψω πόσο υπέροχο πλάσμα, πόσο καταπληκτική μουσικός είναι. Και όλα τα τραγούδια της ταινίας σημαίνουν κάτι για μένα. Μου άρεσε πάρα πολύ το RnB τραγούδι της Ντενίς ΛαΣαλ «Trapped in this Thing Called Love»,το οποίο οι ήρωες χορεύουν σαν μια κάποιου είδους συμφιλίωση σε μια στιγμή στο φιλμ. Και φυσικά το «Funnel of Love» της Γουάντα Τζάκσον στο οποίο κάναμε κάτι σαν remix κρατώντας όμως τα βασικά του στοιχεία. Και φυσικά η μουσική δεν θα μπορούσε παρά να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια ταινία στην οποία ο ήρωας είναι μουσικός, αλλά είναι πολύ σημαντική ούτως ή άλλως για μένα. Αλλωστε όλοι οι δίσκοι που βλέπετε στο σπίτι του πρωταγωνιστή, δεν είναι τυχαίοι, δεν μπήκαν εκεί από τον σκηνογράφο, σχεδόν όλοι ανήκουν σε μένα.
Ο Τζιμ Τζάρμους αγαπά το youtube
Ω, αγαπώ το youtube! Τρελαίνομαι που μπορώ να μπω και να δω τον Μερλ Χάγκαρντ να παίζει μουσική σε βίντεο γυρισμένο στα 50ς και μετά μπορώ να αλλάξω και να παρακολουθήσω μία διάλεξη για την αναγνώριση των μανιταριών από τον Τζον Κέιτζ και μετά να πεταχτώ να δω μία 70ς τηλεοπτική εκπομπή με καλεσμένο τον Φρανκ Ζάπα ο οποίος παίζει ένα ποδήλατο ως μουσικό όργανο. Μπορείς να βρεις καταπληκτικά πράγματα στο youtube - να παρατηρήσεις σε slow motion πώς ένας ιπτάμενος σκίουρος κινείται στο χώρο, δεν ξέρω, οτιδήποτε! Με κουράζει πλέον η τηλεόραση με τον τρόπο να σου δίνει πληροφορία με έναν συντηριτικό τρόπο και ανάμεσα σε διαφημιστικά. Θέλω να προγραμματίζω το δικό μου και το youtube μου δίνει αυτή την δυνατότητα.
Γιατί επέλεξε το Ντιτρόιτ ως τόπο του ήρωα;
Μεγάλωσα στο Ακρον του Οχάιο. Το Ντιτρόιτ ήταν για εμάς μία μαγική, μυστηριώδης πόλη - σαν το Παρίσι των μεσοδυτικών Πολιτειών. Οι γονείς μου όταν ήμουν μικρός πήγαιναν στο Ντιτρόιτ κάθε 5-6 χρόνια για να αγοράσουν το καινούργιο αυτοκίνητο της οικογένειας - μπορούσες να παραγγείλεις το αυτοκίνητό σου σε ό,τι χρώμα ήθελες, το παραλάμβανες από το Ντιτρόιτ και το οδηγούσες σπίτι. Αυτό το 4ωρο ταξίδι κάθε 5-6 χρόνια για το νέο αυτοκίνητο ήταν στα μάτια μου μυθικό. Για αυτό και βρίσκω την οικονομική καταστροφή που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια στο Ντιτρόιτ να είναι σοκαριστική και σπαραχτική. Ταυτόχρονα, το Ντιτρόιτ με ενδιαφέρει γιατί έχει αυτή την καταπληκτική μουσική σκηνή. Υπάρχει ένα καταπληκτικό καλλιτεχνικό πνεύμα σ' αυτή την πόλη - ακόμα και σήμερα που είναι ημιπεθαμένη.
Η Τίλντα Σουίντον για τον Τζάρμους, τον Ντέιβιντ Μπάουι και τα βαμπίρ...
Τίλντα Σουίντον: Γυρίσαμε αυτή την ταινία πέρσι και το βίντεο του Ντέιβιντ Μπάουι 1-2 μήνες πριν. Δεν ξέρω πια τι προηγήθηκε. Νιώθω σαν να ξέρω τον Τζιμ μία ζωή και τον Ντέιβιντ όλη μου τη ζωή. Ολοι είμαστε βαμπίρ, κατά αυτή την έννοια. Εγώ ούτε που σκέφτηκα να ρωτήσω τον Τζιμ γιατί κάνει μία ταινία βαμπίρ. Για μένα κάνει «ταινίες για βαμπίρ» όλα αυτά τα χρόνια. Πιστεύω ότι η περιέργεια του κόσμου για τους βρικόλακες έχει να κάνει με τον πόθο όλων να ζήσουμε για πάντα. Είμαστε όλοι τρομοκρατημένοι από το φόβο του θανάτου που θα προτιμούσαμε να σκεφτόμαστε κάποιους που είναι αθάνατοι. Επίσης η γοητεία τους κρύβεται στο ότι ζουν στις σκιές, στο περιθώριο. Αυτό που αγαπώ εγώ στην ταινία είναι η ιδέα του να ζεις αόρατος. Να ζεις και να δημιουργείς έργο, ενώ είσαι αόρατος. Εργο που δεν βγαίνεις ποτέ μπροστά να διεκδικήσεις ως δικό σου. Απλά το βγάζεις στο σύμπαν κι εκείνο υπάρχει από μόνο του ενώ εσύ είσαι άγνωστος. Αυτή η ιδέα με γοητεύει πάρα πολύ. Αν με ενοχλεί η celebrity φύση της δουλειάς μου; Δεν ξέρω τι είναι αυτό. Είμαι πολύ πιο χαρούμενη που ζω και η ίδια αόρατη.
Γιατί δέχτηκε να παίξει ο Τομ Χίντλεστον ένα βαμπίρ;
Τομ Χίντλεστον: Ο Ανταμ και η ιστορία του ήταν για μένα μία εξαιρετική ευκαιρία να βαδίσω προς μία κατεύθυνση που δεν είχα ποτέ επιλέξει ως ηθοποιός. Μέχρι στιγμής έχω παίξει αρκετούς στρατιώτες και super heroes (γέλια). Ημουν όμως πάντα μεγάλος θαυμαστής του Τζιμ Τζάρμους και της Τίλντα Σουίντον και ήθελα να συνεργαστώ μαζί τους. Μου πρόσφεραν έναν χαρακτήρα που συνδυάζει έναν είδος ρομαντισμού και μία μελαγχολία, αλλά ταυτόχρονα παρακινείται από όσα πράγματα αγαπά στη ζωή: την μουσική και την επιστήμη. Είναι ένας καλλιτέχνης που δονείται από τα διαφορετικά του ερεθίσματα: μπορεί να είναι έγχορδα όργανα, μπορεί να είναι τα ίδια τα αστέρια στον ουρανό. Για μένα δεν είναι μία ταινία για βαμπίρ λοιπόν. Εχει να κάνει με δύο εραστές, ο ένας παθιασμένος και απογοητευμένος, η άλλη ικανή να τον συναρμολογεί και να κρατά αγκαλιά την ευαισθησία του. Μία τόσο όμορφη ιστορία για δύο ανθρώπους που αγαπιούνται και αποδέχονται ο ένας τον άλλον και τυχαίνει να είναι βαμπίρ. Επίσης η ιδέα να προκαλείς την έννοια της αιώνιας αγάπη με την αθανασία. Αν είσαι αθάνατος είναι ευλογία; Είναι κατάρα; Και τι σημαίνει η αγάπη σου αν πρέπει να σταθείς συνεπής απέναντί της αιώνια;
Γιατί ο Τζάρμους επέλεξε βρετανούς πρωταγωνιστές για να ερμηνεύσουν τα βαμπίρ του
Τζιμ Τζάρμους: Ηταν εντελώς μία συνειδητή απόφαση. Από όσο αντιλαμβάνομαι εγώ ολόκληρη η κουλτούρα των βρικολάκων πηγάζει από τους Αγγλους ρομαντικούς ποιητές και από τη βρετανική λογοτεχνία. Ναι υπάρχουν κι άλλες αναφορές από την κεντρική Ευρώπη και τη Γερμανία, αλλά για μένα όλα πηγάζουν από μία ιστορία που ξεκίνησε ο Λόρδος Βύρωνας. Φυσικά μετά ήρθε και ο Μπραμ Στόκερ. Ηθελα να κάνω αυτή τη σύνδεση με την κουλτούρα των ρομαντικών Αγγλων ποιητών, που για μένα είναι εμβληματικό κίνημα στην τέχνη. Ο τρόπος που αυτοί οι άνθρωποι κοιτούσαν και αποτύπωναν τον κόσμο ήταν μοναδικός και πολύ σημαντικός για μένα μεγαλώνοντας.
Τζον Χαρτ: Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό που λες γιατί ποτέ δεν το σκέφτηκα ότι είμαστε όλοι Αγγλοι. Οταν κάνεις μία ταινία για τον Τζιμ Τζάρμους δεν αναρωτιέσαι την εθνικότητά της. Κάνεις μία Τζάρμους ταινία. Τελεία. Ούτε ποτέ σκέφτηκα τον Τζιμ ως «Αμερικανό» («ευχαριστώ για αυτό» παρεμβάλεται ο Τζάρμους γελώντας). Είναι αυτό που είναι. Το όραμά του και τη σκέψη του ακολουθούμε. Ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι κρατώ την σημαία της Αγγλίας ψηλά.
Πώς κατασκεύασαν το στιλ των βρικολάκων τους;
Τομ Χίντλεστον: Ο Τζιμ μάς εξήγησε εξ αρχής ότι ο τρόπος που θα ερμηνεύσουμε αυτούς τους ήρωες είναι ως ευφυή πλάσματα. Αιθέρια και μοναδικά, που αν τα έβλεπες στο δρόμο σου θα τα ξεχώριζες ως αλλόκοτα, αλλά όχι επικίνδυνα...
Τίλντα Σουίντον: ...εξαρτάται σε ποιον δρόμο θα τους έβλεπες (γέλια). Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι δεν είναι άνθρωποι. Πλησιάζουν περισσότερο σε ζώα. Μιλήσαμε αρκετά για το πόσο μοιάζουν στους λύκους. Υπάρχει μία παλλόμενη καρδιά στην ταινία - η καρδιά ενός λύκου. Για έναν ηθοποιό η ευκαιρία να κατασκευάσει ένα τέτοιο πορτρέτο είναι συγκλονιστική. Γιατί μπορείς να μη βάλεις όρια στη φαντασία σου - θα κατασκευάσεις ένα καινούργιο πλάσμα. Πώς θέλεις να το κάνεις; Δημουργήσαμε το δικό μας λεξικό. Τη δική μας σειρά παραδόσεων για τα βαμπίρ. Παράδειγμα τα γάντια που φορούν στον έξω κόσμο και τα βγάζουν μόνο όταν κάποιος τους προσκαλέσει στο σπίτι του. Ετσι σκεφτήκαμε μία σειρά συμπεριφορών και κανόνων.
Τζιμ Τζάρμους: Ετσι κι αλλιώς υπάρχει μία σειρά από κανόνες στην λογοτεχνία και το σινεμά για τους βρικόλακες: τα ξύλινα παλούκια, το σκόρδο, η αντανάκλασή τους στον καθρέφτη - όλα αυτά είναι από κάποιον κατασκευασμένα. Ακόμα και οι κυνόδοντες δεν υπάρχαν εξ αρχής στις ταινίες βρυκολάκων, μέχρι που μία μεξικανική ταινία το «Il Vampiro» το έδειξε για πρώτη φορά. Θέλαμε λοιπόν να κατασκευάσουμε κι εμείς κάτι που θα μείνει στην παράδοσή τους. Τα γάντια έμοιαζαν με μία cool λεπτομέρεια.
Από όλες τις ατάκες της ταινίας, ποια είναι η αγαπημένη του Τζάρμους;
Τζιμ Τζάρμους: Μπορείς ελεύθερα να κατουρήσεις στον κήπο...
Σάουντρακ για μια αιώνια αγάπη. Ακούστε τη μουσική του «Only Lovers Left Alive»
Διαβάστε εδώ τη γνώμη του Flix για το «Only Lovers Left Alive».
Περισσότερα για το «Only Lovers Left Alive» εδώ.
Μάθετε τα πάντα για το 66ο Φεστιβάλ Καννών, στο ειδικό τμήμα του Flix.gr που ανανεώνεται συνεχώς.
