Με έναν αριθμό ταινιών που ξεπερνά τις 300 και με περισσότερους από 250 χιλιάδες θεατές στις αίθουσες του στην διάρκεια των δέκα ημερών που διαρκεί, το IDFA δεν είναι απλά το μεγαλύτερο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ του πλανήτη μας, αλλά με κάποιο τρόπο κι ένα εργαλείο να κατανοήσεις την πολυπλοκότητά του, να αναγνωρίσεις την ομορφιά του, να μετρήσεις τους κινδύνους του, να πάρεις μια αντιπροσωπευτική γεύση από καλειδοσκοπική υφή της εμπειρίας του να κατοικείς πάνω του. Μέσα από την γλώσσα των εικόνων και των όσων μεταφέρουν από γεγονότα ως ιδέες και συναισθήματα το φεστιβάλ του Αμστερνταμ μεταμορφώνεται κάθε χρονιά σε μια χρονοκάψουλα του κόσμου μας και τις στιγμής που διανύουμε που αν μπορούσες να δεις στην ολότητά της πιθανότατα θα ήταν περισσότερο διαφωτιστική από κάθε άλλη πηγή πληροφορίας ή ειδήσεων.
Δείτε ακόμη: Τι θα σας έκανε να βλέπετε πιο συχνά ντοκιμαντέρ στον κινηματογράφο; Απαντήστε στην έρευνα του Moving Docs
Καταγράφοντας έναν κόσμο που αλλάζει το IDFA είχε φέτος περισσότερες ταινίες από γυναίκες σκηνοθέτες απ΄ όσο ποτέ και ήταν μια ταινία από δυο γυναίκες που κερδισε το μεγάλο βραβείο του διαγωνιστικου του μεγάλου μήκους. Το «In a whisper» των Χάιντι Χασάν και Πατρίτσια Πέρες Φερνάντες είναι η ιστορία δυο γυναικών από την Κουβά, των ίδιων των σκηνοθετών του, που μεγαλώνουν εκεί, ως αχώριστες φίλες και που μαζί ξεκινούν να κανουν σινεμά. Οταν η μια τους θα έχει την ευκαιρία να φύγει για να παρουσιάσει τις μικρού τους μήκους στο εξωτερικό, θα αποφασίσει να μην γυρίσει ποτέ πίσω και αργότερα και η άλλη θα βρεθεί στην Ευρώπη, αλλά δεν θα είναι πλέον μαζί. Η επάφή τους θα είναι μια σειρά από φιλμικές «επιστολές» που κινηματογραφούν και τις οποίες ανταλλάσουν. Τώρα χρόνια μετά, αυτός ο διαλογός τους γίνεται η βάση για ένα τρυφερό μελαγχολικό φιλμ για την πατρίδα και την φιλιά, την εμπειρία του να είσαι γυναίκα τις ρίζες και την ελευθερία.
Το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας απονεμήθηκε στον Μεχράντ Οσκουέι για το «Sunless Shadows» που ήταν και η ταινία που άνοιξε το φεστιβάλ. Γυρισμένο σε μια γυναικεία φυλακή ανηλίκων της Τεχεράνης το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τις κρατούμενες στην καθημερινότητά της έγκλειστης ζωής τους και τις προτρέπει να καταγράψουν τις σκέψεις τους και τα μηνύματά τους στην οικογένειά τους μόνες μπροστά στην κάμερα σε ένα άδειο δωμάτιο. Μέσα από τις εξομολογήσεις τους και τις μεταξύ τους συζητήσεις χτίζεται το πορτρέτο μιας βαθιά ανδροκρατουμενης καταπιεστικής κοινωνίας κι ενός αδιεξόδου που οδηγεί συχνά τις γυναίκες σε άκρα που καμιά τους δεν θα ήθελε να βρεθεί.
Βραβευμένο για το μοντάζ του το ολλανδικό «Punks» της Μάσα Ουμς μας μεταφέρει σε μια απομονωμένη φάρμα στην Γαλλία, στην οποία μια ομάδα από νεαρούς προσπαθούν να βρουν τον τρόπο να επανενταχθούν στον κοινωνικό ιστό με την βοήθεια μιας κοινωνικής λειτουργού. Αγόρια κι ένα κορίτσι που το σύστημα αδυνατεί να βοηθήσει και οι γονείς τους δεν μπορούν να καταλάβουν βρίσκονται εκεί για να σταθούν και πάλι στα πόδια τους μέσα από ένα μείγμα εργασιοθεραπείας, κοινωνικοποίησης κι απομάκρυνσης από όλα εκείνα που τα έφεραν στην παρούσα κατάσταση. Μόνο που η κάμερα της Ουμς ανακαλύπτει πως πολλά από όσα τα στοιχειώνουν, δεν είναι μόνο αδιόρατα αλλά και βαθιά ριζωμένα σε τραύματα εσωτερικά και οικογενειακά που μοιάζουν πολύ δύσκολο να γιατρευτούν.
Στο διαγωνιστικό για πρωτοεμφανιζόμενους σκηνοθέτες, το μεγάλο βραβείο πήγε στο «Solidarity» της Λούσι Γουόκερ ένα φιλμ που ακολουθεί τις προσπάθειες του Blacklist Support Group να δικαιώσει εργάτες στον οικοδομικό τομέα που για χρόνια βρέθηκαν λόγω της συμμετοχής τους σε σωματεία ή απεργίες σε μια μαύρη λίστα που ουσιαστικά απέτρεπε κάθε πιθανότητά τους να βρουν ξανά δουλειά. Αναψηλαφώντας ένα σκάνδαλο που ξέσπασε το 2009 και που κατέδειξε τις συχνά δόλιες μεθόδους ενός άδικου καπιταλιστικού συστήματος το φιλμ δομείται πάνω σε μαρτυρίες κι αρχειακο υλικό για να χτίσει ένα ισχυρό κατηγορώ για τον τρόπο που το δικαίωμα στην εργασία στερείται με βάναυσο τρόπο από μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων για το όφελος των λίγων.
Το «Froth» του Ιλια Ποβολότσκι που κέρδισε την μια από τις δυο ειδικές μνείες στο ίδιο τμήμα ακολουθεί την ζωή μιας ομάδας ανθρώπων σε μια από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Ρωσίας, σε ένα λιμάνι στην άκρη του πουθενά, όπου τα νέα από τον έξω κόσμο και οι ρυθμοί του δεν μοιάζουν να τους αφορούν. Ανθρωποι που επικεντρώνονται στους μικρότερους ή μεγαλύτερους στόχους της καθημερινότητάς τους που προσπαθούν να φέρουν εις πέρας την νόμιμη ή όχι και τόσο νόμιμη δουλεία τους, που βλέπουν τον χρόνο να φθείρει αυτό που κάποτε ήταν ένας τόπος που ανθούσε που κοιτάζουν με άδεια μάτια το πέλαγο ή απολαμβάνουν ένα παγωτό με το παιδί τους, ξεχνώντας οτιδήποτε άλλο. Ενα φιλμ που μοιάζει με μελαγχολικό ποίημα και σε βοηθά να κατανοήσεις μια εμπειρία ζωής που μοιάζει τόσο ξένη αλλά με κάποιο τρόπο και τόσο κοντινή με τη δικιά σου.
Η άλλη ειδική μνεία απονεμήθηκε στο «I Owe You a Letter About Brazil» της Καρολ Μπεντζαμιν η οποία προσπαθεί να ανασυνθέσει την ιστορία του πατέρα της ο οποίος το 1971, αν κι ανήλικος συνελήφθη και καταδικάστηκε από την βραζιλιάνικη χούντα σε 13 χρόνια φυλάκισης, τα οποία χάρη στον αγώνα της μητέρας του και της Διεθνούς Αμνηστίας μετατράπηκαν τελικά σε πέντε. Χρόνια μετά και με τον ίδιον να αρνείται να αναφερθεί σε εκείνο το κομμάτι τις ζωής του, η κόρη του ταξιδεύει στην Σουηδία για να συναντήσει τους ανθρώπους που πάλεψαν για την ελευθερία του και μέσα από τις συνεντεύξεις τους και αφηγήσεις της γιαγιάς της να προσφέρει μια προσωπική ιστορία που μιλά με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο για την Ιστορία μιας χώρας και τα βαθιά τραύματα που χάραξε στον ψυχισμό μιας ολόκληρης γενιάς.
Τέλος το βραβείο της διεθνούς ένωσης κριτικών κινηματογράφου απονεμήθηκε στο «Aswang» της Αλιξ Αϊν Αρουμπάκ από τις Φιλιππίνες ένα συνταρακτικό κατηγορώ στις πρακτικές του προέδρου της χώρας Ροντρίγκο Ντουτέρτε να νικήσει στον πόλεμο εναντίων των ναρκωτικών, προτρέποντας την αστυνομία να σκοτώνει εν ψυχρώ κι αδιακρίτως τους χρήστες. Αγνοώντας την ίδια στιγμή την δράση των εμπόρων. Ακολουθώντας ένα ποτάμι αίματος που ποτίζει τους βρώμικους δρόμους της Μανίλα και ανθρώπους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ενός κύματος απροκάλυπτης κι αλόγιστης βίας το «Aswang» αποτελεί ένα σοκαριστικό χρονικό μια άγνωστης γενοκτονίας και μια ξεκάθαρη απόδειξη της ηθικής εκπτώσης ενός καθεστώτος που ακόμη και σήμερα βρίσκει υποστηρικτές και ψηφοφόρους.
Δείτε ακόμη: 10 ταινίες για τα 10 χρόνια του Εθνογραφικού Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας
