Πώς αποτυπώνει η τέχνη της κινούμενης εικόνας τις διαφορετικές όψεις της σύγχρονης παγκόσμιας κινητικότητας – αλλά και ακινησίας; Ποιες διαδρομές ακολουθούν στον χώρο και στον χρόνο οι δημιουργοί ντοκιμαντέρ για να καταγράψουν μικρο-ιστορίες και μεγάλες αφηγήσεις; Πόσα σύνορα διασχίζει μια κάμερα καθώς εξερευνά δυστοπίες ή ονειρεύεται ουτοπίες; Ο δεύτερος κύκλος προβολών του προγράμματος History Projected (Προβολές της Ιστορίας) φέρνει διαφορετικούς ορισμούς της «αρχαιολογίας της κίνησης»: από τις προσφυγικές ροές και τις πολλές διαφορετικές εκδοχές της αναγκαστικής μετακίνησης ως τον βίαιο περιορισμό, τον υπερτουρισμό και τη σύγχρονη νομαδικότητα, οι ταινίες του προγράμματος ιχνηλατούν τόσο τις γεωπολιτικές όσο και τις συναισθηματικές προεκτάσεις κάθε ταξιδιού, στο κοινό παρελθόν, παρόν και μέλλον του πλανήτη.
Την Τετάρτη 11 Ιουνίου στις 21.00 στο Ινστιτούτο Goethe της Αθήνας οι ταινίες του δεύτερου κύκλου του History Projected με υπότιτλο «Αρχαιολογίες της Κίνησης» μας περιηγούν σε διαφορετικά περιβάλλοντα: σε περιοχές όπου οι δυνάμεις της φύσης και των ανθρώπων συγκρούονται, ώσπου μεταμορφώνονται σε τοπία ονείρου και καταστροφής.
21:00 La Soufriére του Βέρνερ Χέρτσογκ
Γερμανία, 1977, 30΄
Άραγε μπορείς να θέτεις σε κίνδυνο τη ζωή σου και τη ζωή των συνεργατών σου στο όνομα της τέχνης; Αυτό ακριβώς έκανε ο Βέρνερ Χέρτσογκ –ακολουθώντας το κάλεσμα της φύσης του– στο ταξίδι του στη Γουαδελούπη, για να πάρει συνεντεύξεις από τους κατοίκους που αρνήθηκαν να εκκενώσουν τα σπίτια τους εν όψει της επικείμενης έκρηξης του ηφαιστείου Soufrière. Εγκατελειμμένα σπίτια, λεηλατημένες επιχειρήσεις, έρημοι δρόμοι όπου πλέον αλωνίζουν μόνο αδέσποτα σκυλιά και άγρια ζώα, βουνά που εκπέμπουν τοξικά αέρια: οι εικόνες που κατέγραψε η κάμερα του διευθυντή φωτογραφίας Ed Lachman είναι εκθαμβωτικές – αλλά και αδιανόητες. Παρακολουθώντας τους να πλησιάζουν επικίνδυνα τους πρόποδες του ηφαιστείου, δεν μπορούμε παρά να διερωτηθούμε πώς στο καλό βρέθηκε εκεί αυτό το κινηματογραφικό συνεργείο, στη μέση ενός τόπου που σύντομα θα γινόταν σεληνιακό τοπίο. Αναρωτιόμαστε επίσης αν θα καταφέρει να συναντήσει πραγματικά τους υποτιθέμενους άτεγκτους κατοίκους, ενώ φοβόμαστε για το χειρότερο – ότι το νησί θα εξαφανιστεί από το ηφαίστειο που σιγοβράζει. Το La Soufrière διακρίνεται από μια σαγηνευτική αγωνία που ξεπερνά το φάσμα της κατανόησής μας και αμφισβητεί τους ίδιους τους νόμους της φύσης.
Optimism της Ντέμπορα Στράτμαν
ΗΠΑ-Καναδάς, 2018, 15΄
Η πόλη Ντόσον στην περιοχή Γιούκον του Καναδά (την οποία το ευρύ κοινό και μέσα από το εμβληματικό αρχειακό φιλμ του Μπιλ Μόρισον Dawson City: Frozen Time) είναι γνωστή για το πλήθος των χρυσωρυχείων της και την έλλειψη ηλιοφάνειας. Ένα πορτρέτο της πόλης ξεδιπλώνεται σαν ένα οπτικοακουστικό κολάζ για την αναζήτηση του ήλιου και τον πυρετό χρυσού, για το κυνήγι της ιστορίας και την ιχνηλάτηση των καθημερινών πραγματικοτήτων των κατοίκων της. Η ατμόσφαιρα του κρύου, χιονισμένου Καναδά προσδίδει στην ταινία έναν σκοτεινό τόνο που θυμίζει Twin Peaks.
Aequador της Λάουρα Ουέρτας Μιλάν
Κολομβία-Γαλλία, 2012, 19΄
Μια εναλλακτική ιστορία φτιαγμένη σαν μια ταξιδιωτική αφήγηση χωρίς λόγια: μια «ισημερινή δυστοπία», η οποία οικειοποιείται στις υπερβολές του «προοδευτικού» και μοντερνιστικού ονείρου στη Λατινική Αμερική του εικοστού αιώνα. Υποθετική ανασύσταση μιας περασμένης εποχής κατά την οποία μια εξτρεμιστική ιδεολογία θα προσπαθούσε να κατακτήσει την περιοχή του Αμαζονίου, η ταινία περιγράφει με σύνθετο και σκόπιμα θραυσματικό τρόπο ένα παράλληλο παρόν: στο «εδώ και τώρα» ψεύτικα ερείπια και λείψανα ουτοπικής αρχιτεκτονικής σε 3D απεικόνιση συνυπάρχουν με ποπ κατασκευές και στοιχεία της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Μέρος μιας σειράς που αναπτύχθηκε (από το 2009 ως το 2012) γύρω από το θέμα του «εξωτισμού», ο Ισημερινός ανατέμνει τις αποικιοκρατικές αφηγήσεις περί αλλοτρίωσης και φυλετικής καταπίεσης, ενώ ταυτόχρονα τις αποδομεί μέσα από το πρίσμα της επιστημονικής φαντασίας, της θεωρησιακής μυθοπλασίας και της lo-fi αισθητικής. Τέλος, δεν ξεχνά να ασκήσει δριμεία κριτική στην ανθρωπολογίας.
22:05 Sublunary των Μαριάντζελα Τσικαρέλο, Φιλίπ Καρτέλι
Ιταλία-Μάλτα-ΗΠΑ, 2019, 21΄
Παρουσία της σκηνοθέτριας
Ο ασβεστόλιθος είναι ένα φιλόξενο πέτρωμα: διατηρώντας τις απαλές και ζεστές του ιδιότητες, αναδύεται από τη θάλασσα μετά από αιώνες βροχοπτώσεων. Καθρεφτίζει τα γήινα πάθη μας, ενώ παραμένει δεκτικό στη μεταμόρφωση σε ανθρώπινα μνημεία ή εφήμερες επιγραφές (καθώς γίνεται μάρμαρο ή κιμωλία). Η Μάλτα, ένα νησί της Μεσογείου του οποίου η πρόσφατη ιστορία είναι αναπόφευκτα συνδεδεμένη με την προσφυγική κρίση, είναι χτισμένη πάνω στον ασβεστόλιθο «Globigerina»: το πάλαι ποτέ, αυτό το χρυσό πέτρωμα ήταν η βασική πηγή πλούτου αυτού του τόπου, πολύ πριν μετατραπεί σε καταφύγιο του σύγχρονου καπιταλισμού. Η πορεία μιας νεαρής ερευνήτριας εναλλάσσεται με αφηγήσεις προσφύγων στις διαστρωματώσεις ενός πορώδους κινηματογραφικού ιζήματος που αντανακλά και απορροφά εξίσου τα συναισθήματα του ξεριζωμού.
Οι δημιουργοί
Ο Βέρνερ Χέρτσογκ γεννήθηκε στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμβρίου 1942. Μεγάλωσε σε ένα απομακρυσμένο ορεινό χωριό της Βαυαρίας και σπούδασε Ιστορία και Γερμανική Λογοτεχνία στο Μόναχο και sτο Πίτσμπουργκ. Έκανε την πρώτη του ταινία το 1961 σε ηλικία 19 ετών. Έκτοτε έχει υπογράψει την παραγωγή, το σενάριο και τη σκηνοθεσία περισσότερων από εξήντα ταινιών μυθοπλασίας μεγάλου μήκους και ντοκιμαντέρ, όπως οι Ακόμα και οι νάνοι ξεκίνησαν μικροί (1970), Αγκίρε, η μάστιγα του Θεού (1972), Νοσφεράτου (1978), Φιτσκαράλντο (1982), Little Dieter Needs To Fly (1997), Ο καλύτερός μου φίλος (1999), Grizzly Man (2005), Encounters At The End οf The World (2007), μεταξύ άλλων. Ο Βέρνερ Χέρτσογκ έχει εκδώσει περισσότερα από δώδεκα βιβλία πεζογραφίας και έχει σκηνοθετήσει ισάριθμες όπερες. Ζει στο Μόναχο και στο Λος Άντζελες.
Η σκηνοθέτρια Ντέμπορα Στράτμαν εργάζεται στη διατομή του πειραματικού σινεμά και του ντοκιμαντέρ. Στις ταινίες της και στη δουλειά με άλλα καλλιτεχνικά μέσα (σχέδιο, γλυπτική, ήχος, φωτογραφία και μικρές εκδόσεις) διερευνά την ιστορία, τις χρήσεις, τις μυθολογίες και τον έλεγχο τοπίων με εξαιρετική ποικιλομορφία, από τη μουσουλμανική Σιντζιάνγκ της Κίνας μέχρι τα προάστια της νότιας Καλιφόρνιας. Στο πρόσφατο έργο της καταπιάνεται με τις αμερικανικές κατασκευές της Ελευθερίας, τη σύνδεση μεταξύ τεχνολογίας και πίστης, και τις σύγχρονες τοποθεσίες του υπερφυσικού. Η Στράτμαν διδάσκει στο School of Art & Design του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο. Το 2013 παρουσιάστηκε στο MoMA της Νέας Υόρκης η αναδρομική έκθεση στο έργο της, με τίτλο The Thing Unnamed.
Η Λάουρα Ουέρτας Μιγιάν είναι καλλιτέχνις, σκηνοθέτρια και συγγραφέας από την Κολομβία, με έδρα τη Γαλλία. Είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου από το Πανεπιστήμιο PSL (πρόγραμμα SACRe), το οποίο αναπτύχθηκε στο Sensory Ethnography Lab του Πανεπιστήμιου του Χάρβαρντ. Περισσότερες από είκοσι αναδρομικές εκθέσεις ταινιών του έργου της έχουν πραγματοποιηθεί διεθνώς. Οι ταινίες της έχουν προβληθεί σε κορυφαία παγκόσμια φεστιβάλ κινηματογράφου και έχουν κερδίσει βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο, στο FIDMarseille, στο Doclisboa και στο Videobrasil. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις στο MASP São Paulo, στο Maison des Arts de Malakoff και στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Μεντεγίν. Οι ταινίες της έχουν επίσης παρουσιαστεί στο Centre Pompidou, στο Jeu de Paume, στο Μουσείο Guggenheim στη Νέα Υόρκη, στην Times Art Berlin, αλλά και σε μπιενάλε όπως η Liverpool, η Τριενάλε FRONT, η Videobrasil, η Videonale και η Μπιενάλε της Sharjah.
Η Μαριάντζελα Τσικαρέλο είναι σκηνοθέτρια και εικαστικός, της οποίας το έργο έχει παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορίνο, στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Γιχλάβα, στο Μουσείο Τέχνης του Χάρβαρντ και στο Film at Lincoln Center, μεταξύ άλλων. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου (MFA) από τη Mason Gross School of the Arts του Πανεπιστημίου Rutgers, μεταπτυχιακού τίτλου (MA) από το Πανεπιστήμιο της Προβηγκίας και πτυχίου Φιλοσοφίας από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Συμμετείχε στο πρόγραμμα Whitney Independent Study Program, έχει διδάξει κινηματογράφο στο School of Visual Arts του Πανεπιστημίου Rutgers και στο Αμερικανικό Κολλέγιο Αθηνών. Αυτή την περίοδο εργάζεται πάνω στην πρώτη της μεγάλου μήκους ταινία, που έχει τίτλο Inner Sea.
Ο Φιλίπ Καρτέλι είναι καλλιτέχνης της κινούμενης εικόνας και ερευνητής, του οποίου το έργο έχει παρουσιαστεί, μεταξύ άλλων, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου, στο Visions du Réel, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορίνο, στο FID Marseille και στο Art of the Real του Film at Lincoln Center. Κατέχει διδακτορικό που εκπόνησε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ (όπου ήταν μέλος του Sensory Ethnography Lab) και την École des Hautes Études en Sciences Sociales (Παρίσι), και συμμετείχε στο πρόγραμμα Whitney Independent Study Program. Αυτή την περίοδο είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Εικαστικών Τεχνών του Wagner College στη Νέα Υόρκη.
Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο επίσημο site του Ινστιτούτου Goethe και στο event στο Facebook.
