Eίναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Μπραμ Στόκερ δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί, πως μερικούς αιώνες μετά την έκδοση του βιβλίου του, η μυθολογία στην οποία έδωσε μορφή κι όνομα θα εξακολουθούσε να μαγνητίζει την φαντασία του κοινού τόσο σταθερά και τόσο έντονα. Και πως ο χαρακτήρας που έχτισε βασισμένος σε μια δική του εξονυχιστική έρευνα στο φολκλόρ και τους μύθους της κεντρικής ευρώπης -κι όχι μόνο- θα αποκτούσε μια δεύτερη λαμπρή ζωή στο σινεμά.
Αν το σκεφτείτε, μοιάζει απόλυτα λογικό: Ο Κόμης Δράκουλας και ο κινηματογραγραφος μοιράζονται κάτι κοινό, κάτι ζωτικό κι απαραίτητο: το σκοτάδι. Αλλά φυσικά όχι μόνο αυτό.
Ο κόμης Δράκουλας υπόσχεται μέσα από το πέρασμα στον θάνατο, μια ζωή πέρα από τα όρια, μια αιωνιότητα, ένα σκοτεινό μεγαλείο. Το σινεμά με κάποιο τρόπο κάνει αυτό το μεγαλείο πραγματικότητα για τις ώρες που ένα φιλμ διαρκεί, υπόσχεται και πραγματώνει μια καινούρια ζωή στους κοινωνούς του. Έστω και μόνο μέσα στον μικρόκοσμο μιας κινηματογραφικής αίθουσας.
Νοσφεράτου, του Φρίντριχ Βίλχελμ Μουρνάου
Και κάπως έτσι, η πορεία των δυο μοιάζει σχεδόν αξεδιάλυτη, αφού η πρώτη βασισμένη στο βιβλίο του Μπραμ Στόκερ ταινία, το ρωσικό «Drakula» γυρίστηκε μολις το 1920-η οποία δυστυχώς δεν σώζεται- και δύο χρόνια αργότερα το κοινό είδε μια από τις πιο εμβληματικές ταινίες της μυθολογίας του Δράκουλα, το «Nosferatu» του Φρίντριχ Βίλχελμ Μουρνάου.
Μπορεί εκείνη η ταινία να μην αποκαλούσε τον απέθαντο πρωταγωνιστή του με το όνομα που του έδωσε ο Στοκερ, (ήταν επίσης κόμης, αλλά της οικογενείας Ορλόκ) αλλά ήταν τόσο ξεκάθαρα βασισμένος στο βιβλίο του, που οι κληρονόμοι του, μήνυσαν τους παραγωγούς της και το δικαστήριο διέταξε την καταστροφή όλων των κοπιών της ταινίας.
Ευτυχώς για όλους μας, ακριβώς όπως κι ο πρωταγωνιστής της έτσι κι η ταινία αποδείχθηκε απέθαντη, κάποιες κόπιες επιβίωσαν -ο μύθος θέλει κρυμμένες σε ένα φέρετρο (όχι, όχι στ΄αλήθεια, αλλά οφείλετε να ομολογήσετε ότι θα έκανε την ιστορία καλύτερη)- κι έτσι η ταινία έφτασε κι ως τα δικά μας μάτια.
Νορβηγία του Γιάννη Βεσλεμέ
Κι αυτό δεν ήταν παρά μόνο η αρχή. Από τότε μέχρι σήμερα ο κόμης Δράκουλας, αλλά κι όλη η οικογένειά του, κόρες, νύφες, απόγονοι και επίγονοι, παρέλασαν στην οθόνη, ταξίδεψαν σε κάθε χώρα της υφηλίου, άλλαξε χώμα και φυλή σε φιλμ όπως το «Blacula» ή τις ταινίες του γιαπωνέζου Μίτσια Γιαμαμότο, έπαιξε σε κωμωδίες («Δράκουλας: Νεκρός και μ' Aρέσει»), έφτασε μέχρι τα Εξάρχεια, στον «Δράκουλα των Εξαρχείων» του Νίκου Ζερβού, βολεύτηκε θαυμάσια στην Αθήνα στην «Νορβηγία» του Γιάννη Βεσλεμέ.
Δεν είναι τυχαίο. O Κόμης Δράκουλας είναι χαμαιλεοντικός ήδη από το βιβλίο του Μπραμ Στόκερ: αλλάζει μορφή, γίνεται νυχτερίδα, λύκος, ομίχλη και δεν θα μπορούσε παρά να είναι εξίσου πολυμορφικός και στις εμφανίσεις του στην οθόνη. Στην διάρκεια της μακράς και εξαιρετικά ενδιαφέρουσας διαδρομής του στο σινεμά όμως ειδικά στις μέρες μας μοιάζει μαζί με τις εποχές να άλλαξε και η ίδια του η φύση.
Ο Κρίστοφερ Λι στο «Scars of Dracula» του Ρόι Γουόρντ Μπέικερ
Αν το βιβλίο του Μπραμ Στόκερ εντάσσεται στην invasion literature, το λογοτεχνικό υποείδος που φαντάζεται εξωτερικούς εισβολείς και σκοτεινές δυνάμεις να απειλούν τους ήρωες ή την χώρα τους, και το σινεμά για πολλές δεκαετίες είδε τον Δράκουλα ως γοητευτικό μεν μα αναμφίβολα αιμοδιψές τέρας η εικόνα του πια δεν είναι απαραίτητα ακριβώς αυτή.
Στα βιβλία και τις ταινίες της σειράς του «Twilight» τα βαμπίρ είναι νεανικά, pop και ανθεκτικά στον ήλιο (λάμπουν μάλιστα σαν πασπαλισμένα με glitter), στο «True Blood» συνυπάρχουν (σχεδόν αρμονικά) με τους ανθρώπους ξεδιψωντας με συνθετικό αίμα, γίνονται αξιαγάπητα cartoon για όλη την οικογένεια στο «Hotel Transylvania».
Ο Ρόμπερτ Πάτινσον και η Κρίστεν Στιούαρτ στο «Twilight»
Πιθανότατα γιατί όπως κάθε ήρωας, λογοτεχνικός ή κινηματογραφικός αντανακλά κάτι από την εποχή του και η δική μας εποχή, ή τουλάχιστον οι άνθρωποι που γράφουν ή δημιουργούν ταινίες, είναι πολύ πιο δεκτικοί κι ανοιχτοί απέναντι στο διαφορετικό, τον άλλο, τον ξένο. Και κάπως έτσι ο Κόμης Δράκουλας μπορεί πια να είναι κάτι παραπάνω, πιο σύνθετο κι ενδιαφέρον από το κακό που θα πρέπει να νικηθεί.
Μπορεί να είναι πλέον, ακόμη κι ο ήρωας.
Κι αυτό πιθανότατα είναι κάτι ακόμη που ίσως δεν μπορούσε να φανταστεί ο Μπραμ Στόκερ όταν έγραφε το βιβλίο του, αλλά είναι ακριβώς αυτό που επιβεβαιώνει την διαχρονικότητα και την αξία του ίδιου του βιβλίου και του σύνθετου κόσμου που έχτισε μέσα από αυτό ο συγγραφέας του.
Ο «Δράκουλας» του Μπραμ Στόκερ κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Βασίλη Κιμούλη.
Δείτε πιο κάτω το video-δοκίμιο του Νίκου Πάστρα για την παρουσία του Δράκουλα στο σινεμά που ετοίμασε με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του Μπραμ Στόκερ.
