Πρεμιέρα της 62ης Berlinale με κρύο χιούμορ, καυτούς πολιτικούς παραλληλισμούς και ... χλιαρό δράμα εποχής. Με την νέα ταινία του Μπενουά Ζακό «Les Adieux à la Reine» («Αποχαιρετισμός στη Βασίλισσα») άνοιξε χτες την αυλαία του το 62ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, προσπαθώντας να φέρει τη Γαλλική Επανάσταση στο κέντρο της παγωμένης γερμανικής πρωτεύουσας, ή τουλάχιστον να κάνει τον απαραίτητο σχολιασμό για την σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα. Το χιούμορ της βραδιάς, που είχε για 6η φορά παρουσιάστρια την γερμανίδα κωμικό Ανκε Ενγκελκε, ήταν τόσο παγωμένο όσο και το τσουχτερό κρύο που σε περιμένε έξω από το φωταγωγημένο Berlinale Palast.
Το δίδυμο του Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Φεστιβάλ Βερολίνου Ντίτερ Κόσλικ και της Γερμανίδας κομεντιέν Ανκε Ενγκελκε μας υποδέχτηκε στη σκηνή της τελετής έναρξης της 62ης Μπερλινάλε. Ο Κόσλικ μίλησε για τις σχεδόν 400 ταινίες που θα παιχτούν στο φεστιβάλ με ενθουσιασμό, καλωσόρισε τους διάσημους καλεσμένους του και παρέδωσε στην Ενγκελκε τη σκηνή για να παρουσιάσει τους ομιλητές.
Εκείνη μιλώντας γερμανικά, αγγλικά και γαλλικά ανέβασε επί σκηνής τον Δήμαρχο του Βερολίνου Κλάους Βόβερταϊτ, αλλά και τον Υπουργό Πολιτισμού Μπερντ Νιούμαν, ο οποίος φρόντισε να κάνει πολιτικούς παραλληλισμούς με την ταινία έναρξης του Ζακό και τις εξεγέρσεις της «Αραβικής Ανοιξης» που « ενέχουν την προσδοκία μιας νέας, βελτιωμένης ζωής που επρόκειτο να ανθίσει στην Βόρεια Αφρική...» Παρακολουθώντας τα γεμάτα ενθουσιασμό πρόσωπα στο κοινό των καλεσμένων αναρωτηθήκαμε: μήπως έχουν κάτι να μας πουν και για το βαρύ χειμώνα της Ευρώπης;
Στη συνέχεια στη σκηνή ανέβηκαν τα μέλη της φετινής Κριτικής Επιτροπής με πρώτο τον Πρόεδρο Μάικ Λι, ο οποίος δήλωσε ότι όταν του έγινε η πρόταση από το φεστιβάλ ένιωσε «ενθουσιασμένος, χαρούμενος, σοκαρισμένος και ανυπόμονος για να παρακολουθήσει το διαγωνιστικό πρόγραμμα». Λίγες ώρες πριν, ο Λι είχε ανάψει φωτιές στην συνέντευξη Τύπου της Κριτικής Επιτροπής όταν υποστήριξε ότι «Η Χολιγουντιανή κινηματογραφική επικράτηση πλέον εξασθενεί. Και αυτά είναι καταπληκτικά νέα για τους Ευρωπαίους σκηνοθέτες», δίνοντας έτσι το στίγμα ολόκληρης της Berlinale που μοιάζει πλέον να απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το χολιγουντιανό της παρελθόν. Κατά πόσο άραγε αυτό μπορεί να ισχύει όταν όλοι περιμένουν ως μάννα εξ ουρανού την Αντζελίνα Τζολί που έρχεται με ζεστά ρούχα για να παρουσιάσει το σκηνοθετικό της ντεμπούτο «In the Land of Blood and Honey»;
Ο περσινός νικητής της Χρυσής Αρκτου με τον «Ενα Χωρισμό», Ασγκάρ Φαρχαντί, ήταν το πρώτο μέλος της επιτροπής που πήρε το λόγο, δηλώνοντας ότι νιώθει τιμή που συμπεριλαμβάνεται στην επίλεκτη αυτή παρέα και μίλησε για την επιτυχία της ταινίας που έφτασε μέχρι τα Οσκαρ. Ο Αντον Κόρμπιν αυτοσαρκάστηκε, ο Τζέικ Τζίλενχαλ έπεσε θύμα των αστείων της Ενγκελκε, αλλά ανταποκρίθηκε με χολιγουντιανή άνεση και χιούμορ, η Σαρλότ Γκενσμπούργκ απάντησε με το γνωστό αισθησιακό της ψιθύρισμα ότι «χαίρεται που είναι ανάμεσα σε τόσους ταλαντούχους ανθρώπους».
Ανάμεσα στο κοινό του Palast ξεχωρίσαμε τον Τομ Τίκβερ, τον νεαρό γερμανό πρωταγωνιστή Ντέιβιντ Κρος («The Reader», «Το Αλογο του Πολέμου»), τον Μάθιου Μοντίν, αλλά πιο συγκινητική στιγμή ήταν ο όρθιος χαιρετισμός στον Σερ Κρίστοφερ Λι που χωρίς τυμπανοκρουσίες καθόταν στην μέση της αίθουσας με τη σύζυγό του.
Την τιμητική τους φυσικά είχαν ο σκηνοθέτης Μπενουά Ζακό και οι λαμπερές του πρωταγωνίστριες Νταϊάν Κρούγκερ, Βιρζινί Λεντουαγιέν και Λεά Σεϊντού που λίγο πριν μπουν στην αίθουσα είχαν κατακτήσει τα φλας στο κόκκινο χαλί (δείτε φωτογραφίες στο gallery).
«Les Adieux à la Reine»: Πείτε αντίο στην Μαρία Αντουανέτα που ξέρατε... (Διαγωνιστικό)
Ο Μπενουά Ζακό διασκευάζει το ομώνυμο μυθιστόρημα της Σαντάλ Τομά (που έγινε διεθνές best seller το 2002) και μας επιστρέφει στις Βερσαλλίες, τον Ιούλιο του 1789. Η Σιντονί Λαμπόρντ (Λεά Σεϊντού), μία κεντίστρα της Αυλής που έχει προσβληθεί για να διαβάζει στη Μαρία Αντουανέτα (Νταϊάν Κρούγκερ), είναι κρυφά παθιασμένη με τη Βασίλισσα της. Μόνο που εκείνη δεν έχει μάτια παρά για την Δούκισσα του Πολνιάκ (Βιρζινί Λεντουαγιέν), μία αδίστακτη ερωμένη που κοιτάει μόνο το συμφέρον της στην κοινωνική αναρρίχηση της Αυλής. Οταν ξεσπάει η Επανάσταση στη Βαστίλη, η Βασίλισσα θα αναλάβει το κόστος της δικής της θυσίας, αλλά θα προσπαθήσει να σώσει όσους αγαπά. Εις βάρος όσων την αγαπάνε...
Ο Ζακό σκηνοθετεί το Παλάτι ως ένα στοιχειωμένο σπίτι, όπου το θρίλερ που διαδραματίζεται στους σκοτεινούς διαδρόμους του είναι ταξικό, προσωπικό και για αυτό βαθιά πολιτικό. Με κάμερα στο χέρι, ελάχιστη χρήση μουσικής και κλειστά κοντινά σε πρόσωπα, μάτια, χείλη, γυμνή σάρκα ο Ζακό επιχειρεί να δείξει μία άλλη Μαρία Αντουανέτα από αυτή που έχουμε ιστορικά και κινηματογραφικά δει. Αισθησιακή, εύθραστα ζεστή, ανασφαλής – με αγάπη για τις τέχνες και το διάβασμα, με σεβασμό και τρυφερότητα στο Βασιλιά της, αλλά πάθος για την ερωμένη της. Πάνω από όλα όμως αποκλεισμένη σ' ένα προστατευμένο κόσμο, δαιδαλώδη και σύνθετο, με δικούς του κανόνες και δική του δικαιοσύνη και τάξη πραγμάτων.
Δραματικά άνισο, με βαρύ στόμφο και πρώτου επιπέδου σύγχρονη πολιτική αλληγορία, το δράμα εποχής του Ζακό δεν καταφέρνει να προκαλέσει με κάτι ιστορικά ουσιώδες – εκτός αν θεωρούμε πρόκληση ότι η φιγούρα της Μαρία Αντουανέτας παρουσιάζεται ως αμφισεξουαλική. H Nταϊάν Κρούγκερ επιχειρεί να δώσει την αίσθηση του επείγοντος με την νευρική ερμηνεία της, η Λεντουαγιέν είναι εντελώς ανεκμετάλλευτη και κλισέ. Από τις τρεις πρωταγωνίστριες ξεχωρίζει η εύθραυστη, πανέμορφη Λεά Σεϊντού («Μεσάνυχτα στο Παρίσι», «Επικίνδυνη Αποστολή: Πρωτόκολλο Φάντασμα») η οποία αποτελεί το μοναδικό στοιχείο της ταινίας που μένει στο μυαλό μετά τους τίτλους τέλους. Π.Λ.
«Bestiaire»: Ο Ντενίς Κοτέ κοιτάζει τα ζώα (Forum)
Δεν είναι τίποτα καινούριο. Η εμμονή του ανθρώπου με τα ζώα, μοιάζει να πηγαίνει τόσο πίσω όσο η ίδια η ύπαρξή του. O Καναδός Ντενίς Κοτέ φέρνει το ντοκιμαντέρ του από το Φεστιβάλ του Σάντανς στο Forum της Μπερλινάλε και δοκιμάζει να ανακαλύψει το γιατί, με μοναδικό του οδηγό τα ίδια τα ζώα. Είτε όπως τα απεικονίζουν οι σπουδαστές ενός εργαστηρίου ζωγραφικής, είτε όπως τα «απαθανατίζει» ένας ταριχευτής στο εργαστήριό του, ή τέλος όπως κινούνται δίπλα στους επισκέπτες σε ένα safari park του Κεμπέκ.
Ο τίτλος αυτού του ντοκιμαντέρ που απλά παρατηρεί, χωρίς κανενός είδους αφήγηση η voice over, έρχεται από τον μεσαίωνα από τους ζωολογικούς άτλαντες που υπήρξαν κάποτε εξαιρετικά δημοφιλείς. Μεγαλεπήβολα βιβλία που ήθελαν να καταγράψουν και να περιγράψουν το «εξωτικό» βασίλειο των ζώων, συμπεριλαμβάνοντας ιστορίες με μια ηθικοπλαστική παραβολή για το κάθε ένα. Στο «Bestiaire» οποιαδήποτε τέτοια ηθική κρίση δεν βρίσκει θέση, ή ακόμη κι αν υπάρχει, πηγάζει, εξελίσσεται και ζει μόνο στο μυαλό του θεατή.
Το φιλμ αρκείται στο να καταγράψει εικόνες που θα μπορούσαν να είναι τυχαίες στιγμές αλλά που μοιραία φέρνουν δεύτερες σκέψεις. Η ανησυχία των αιλουροειδών που τριγυρίζουν ασταμάτητα στο κλουβί, το βλέμμα των ζώων που κοιτάζουν κατ' ευθείαν, «στα μάτια», την κάμερα, οι εικόνες των ανθρώπων να τριγυρίζουν το καλοκαίρι με τα αυτοκίνητα ανάμεσα τους, είναι εικόνες που θα φέρουν στο μυαλό του καθενός εντελώς διαφορετικές σκέψεις.
Κι εδώ ακριβώς μοιάζει να είναι η ουσία της ταινίας και η απάντηση στο γιατί εδώ και αιώνες, ασταμάτητα με την ίδια εμμονή, εξακολουθούμε να παρατηρούμε τα ζώα. Ισως γιατί με κάποιον τρόπο το «ζωικό βασίλειο» μοιάζει με έναν λευκό καμβά, ένα πεδίο αντανάκλασης της δικής μας ηθικής σε μια απλοποιημένη βασική εκδοχή της. Η επαφή με τα ζώα στην ταινία του Κοτέ μοιάζει με την απόπειρα μιας ασυναίσθητης επιστροφής σε ένα θαμμένο ασυνείδητο, αλλά στην πραγματικότητα κι αυτή η ιδέα, θα μπορούσε να είναι μια ακόμη ιδέα που γεννήθηκε και ζει στο μυαλό ενός μονάχα θεατή...
Γ.Κ.
«Κeep the Lights on»: Η ζωή με τα φώτα ανοιχτά (Panorama)
O Αιρα Σακς βραβευμενος το 2005 με το μεγάλο βραβείο του Sundance για το «Forty Shades of Blue», κάνει με το «Κeep the Lights on» κάτι που θα μπορούσες να είναι και η πιο προσωπική ταινία του. Η ιστορία του έρωτα δύο ανδρών από το 1989 μέχρι τα τέλη των '90s με φόντο μια Νέα Υόρκη που αλλάζει πρόσωπο. Με την εξαιρετική φωτογραφία του Θύμιου Μπακατάκη και την μουσική του Αρθουρ Ράσελ να συνοδεύει την ιστορία τους, το φιλμ είναι αληθινό, μακριά από τις ευκολίες και τα κλισέ αυτών που (δυστυχώς) έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στις περισσότερες ταινίες με gay θεματική.
Η μόνη μας αντίρησση; Ισως το ότι ακόμη κι αν οι ζωές των δυο ηρώων αποκαλύπτονται στις πιο ουσιαστικές λεπτομέρειές τους στην διάρκεια του φιλμ, η αίσθηση της ταύτισης, η συμμετοχή στην ιστορία τους δεν έρχεται ποτέ με την ένταση που θα ήθελες. Η απόσταση ανάμεσα σε σένα και την οθόνη παραμένει σταθερή, διακριτή, αμείωτη από την αρχή ως το τέλος. Ισως γιατί η ταινία του Σακς, η ματιά του πάνω στην ιστορία είναι περισσότερο το αποτέλεσμα μιας ψύχραιμης ανάλυσης με τον μυαλό και την λογική, παρά ταινία φτιαγμένη με την παρορμητική διάθεση της καρδιάς. Γ.Κ.
«La Demora»: άστεγα όνειρα στην Ουρουγάη! (Forum)
Στο Τμήμα του Forum παίχθηκε χθες το «La Demora» («Η Καθυστέρηση») του Ροντρίγκο Πλα από την Ουρουγάη που το 2007 είχε κερδίσει το βραβείο του καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη στο Φεστιβάλ της Βενετίας με το «La Zona». Το καινούριο του φιλμ μένει πιστό στην ίδια ρεαλιστική απεικόνιση της εργατικής τάξης της χώρας, με αφορμή την ιστορία μιας μητέρας που ζει στο ίδιο σπίτι με τα τρία παιδιά της και τον γερασμένο πατέρα της. Αποφασισμένη να αλλάξει τη ζωή της, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή είναι αφοσιωμένη στη φροντίδα όλων των άλλων εκτός από τον εαυτό της, θα εγκαταλείψει τον πατέρα της σε μια πλατεία.
Με χαμηλούς ρυθμούς, μια βαθιά συγκινητική ερμηνεία από την Ροξάνα Μπλάνκο και μια διαδρομή...ανθρωπισμού, η «Καθυστέρηση» επιβεβαιώνει το ταλέντο του Πλα, αν και εδώ τον βρίσκει σε στιγμές αδικαιολόγητα συγκρατημένο μπροστά σε ένα υλικό που θα μπορούσε να καταλήξει σε κάτι περισσότερο οικουμενικό από μια απλή και γεμάτη ειλικρίνεια «μικρή» φεστιβαλική ταινία. Μ.Κ.
Tags: βερολίνο 2012
