Το «12 Years a Slave» βασίζεται στην αυτοβιογραφία του Σόλομον Νόρθαπ, του ανθρώπου που έγινε υπόδειγμα και σύμβολο του αγώνα για ανεξαρτησία των Αφροαμερικανών στην Αμερική του 1850. Γεννημένος ελεύθερος στη Νέα Υόρκη, ο Νόρθαπ, σύζυγος και πατέρας τριών παιδιών, απήχθη από λευκούς εμπόρους και πουλήθηκε ως σκλάβος, αναγκάστηκε να ζήσει για δώδεκα χρόνια κάτω από το ζυγό της δουλείας και κατάφερε να φυγαδευτεί και να καταγγείλει τους αφέντες του στο δικαστήριο: ο Νόρθαπ έχασε τη δίκη, επειδή το χρώμα του δεν του επέτρεπε να καταθέσει ως μάρτυρας της δικής του υπεράσπισης, αλλά αφέθηκε ελεύθερος κι έζησε τα υπόλοιπά του χρόνια ως ακτιβιστής για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς τους λόγους για τους οποίους το φιλμ του Στιβ ΜακΚουίν, δημιουργεί εδώ και μήνες τόσο έντονες εντυπώσεις στην δυτική πλευρά του Ατλαντικού και σαρώνει κάθε βραβείο που βρίσκεται μπροστά του. Ενας βασικός λόγος, είναι το γεγονός πως η σκιά της δουλείας, εξακολουθεί να βαραίνει ακόμη την αμερικάνικη συνείδηση και κάθε ταινία που αγγίζει αυτό το θέμα με τρόπο τόσο αποκαλυπτικά συγκλονιστικό, δεν μπορεί παρά να δημιουργήσει τις πιο ισχυρές εντυπώσεις.
Ενας άλλος όμως, εξίσου σημαντικός, είναι πως η ταινία του Βρετανού σκηνοθέτη είναι αψεγάδιαστη, δομημένη από την αρχή ως το τέλος με την σοβαρότητα και την προσοχή που απαιτεί το θέμα της και βουτηγμένη σε μια ψυχολογική, ηθική και συναισθηματική αγωνία, που κάνει την θεασή της εντονότερη κι από αυτή του πιο τεταμένου θρίλερ.
Το βιβλίο του Σόλομον Νόρθαπ πάνω στο οποίο βασίζεται το φίλμ, γραμμένο τρία χρόνια πριν την οριστική κατάργηση της δουλείας στην Αμερική, λειτούργησε σαν ένα μανιφέστο και κήρυγμα για το πιο βασικό από τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία και την ισότητα. Ο μέσος θεατής του «12 Χρόνια Σκλάβος» από την άλλη, έχει εκ προοιμίου μια ξεκάθαρη στάση πάνω στο ζήτημα, σφυρηλατημένη από το πέρασμα του χρόνου και τις κοινωνικές αλλαγές που μετέτρεψαν την δουλεία, από κοινή πρακτική σε ένα αποτρόπαιο, ανεξίτηλο λάθος.
Ομως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία του φιλμ του ΜακΚουίν, είναι πως δεν παίρνει την στάση των θεατών του ως δεδομένη, δεν διαμονοποιεί εκ προοιμίου τους ανθρώπους της εποχής τους, δεν χρησιμοποιεί την δύναμη του σαν δημιουργός για μια διδακτική καταγγελία, μα αποκαλύπτει στην διάρκεια του φιλμ, το πόσο απόλυτα διαστρεβλωμένη υπήρξε η τότε λογικοί και ηθική, μέσα από μια κινηματογραφική διαλεκτική που μοιάζει αδιανόητα πιο αποτελεσματική από οποιοδήποτε κατηγορώ.
Και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως ο ΜακΚουίν, είναι ένας από τους πιο ταλαντούχους και ξεχωριστούς σκηνοθέτες των ηχερών μας, κάτι που ει χε αποδείξει τόσο στο «Hunger», όσο και στο «Shame» και κάτι που κάνει σαφές κι εδώ, όχι απλά από τον τρόπο που καθοδηγεί τους ηθοποιούς σε σπουδαίες ερμηνείες και κι από την ικανότητά του να βρίσκει μια δική του οπτική γλώσσα ακόμη και στην πιο συμβατική εικαστικά ταινία του.
Το παρελθόν του ως visual artist διαφαίνεται κι εδώ, όμως οι γοητευτικές ακροβασίες στο ύφος και την εικόνα που έδιναν στις προηγούμενες ταινίες του την ιδιότυπη μελαγχολική ποίησή τους, υποχωρούν για να δώσουν την θέση τους σε μια γλώσσα πιο προσιτή σε ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό.
Το ταλέντο, η ευφυΐα και οι φιλοδοξίες του, δεν αφήνουν στιγμή το «12 Χρόνια Σκλάβος» να ξεφύγει στον εύκολο μελοδραματισμό (αντίθετα η ταινία έχει πλήθος σκηνών τόσο σκληρών που είναι ικανές να σοκάρουν), όμως το φιλμ, δεν παύει να είναι αποφασισμένο να μιλήσει για κάτι -κάτι που το ξεπερνά- και στην προσπάθειά του, αφήνει ελαφρώς τον πιο ιδιότυπο χαρακτήρα του, για να βρεθεί κινηματογραφικά πιο κοντά «στη μέση του δρόμου». Μπορεί να μην μοιάζει σχεδόν σε τίποτα με το «Πορφυρό Χρώμα», μια άλλη ταινία για την δουλεία, που θριάμβευσε στις μέρες της στα Οσκαρ, όμως το φιλμ του ΜακΚουίν, πιθανότατα θα κάνει το ίδιο στα φετινά βραβεία.
Και θα το καταφέρει όχι μόνο γιατί το θέμα του αγγίζει συγκεκριμένες χορδές στο θυμικό των Αμερικάνων, ή γιατί είναι μια πολύ καλή ταινία, αλλά γιατί με κάποιο τρόπο, μοιάζει κι αυτός να ήταν ένας από τους σκοπούς του.
Διαβάστε και δείτε περισσότερα για το «12 Years a Slave»
