Η ανθρωπότητα βρέθηκε πλειστάκις στη μακραίωνη πορεία της αντιμέτωπη με λιμούς, ιούς κι επιδημίες, που την έφεραν στα πρόθυρα του αφανισμού κι ενεργοποίησαν τους αρχέγονους φόβους περί ολοκληρωτικής εξαφάνισης του ανθρώπινου είδους.
Το σινεμά, όπως κάθε μορφή τέχνης, αποτύπωσε κι απεικόνισε αυτή την αγωνία, άλλοτε σοβαρά, άλλοτε λιγότερο σοβαρά, άλλοτε θεωρώντας την εξάπλωση της επιδημίας αποτέλεσμα της ανθρώπινης ύβρεως ενάντια στη φύση ή τη θεϊκή βούληση, άλλοτε απολύτως ορθολογικά κι επιστημονικά.
Με αφορμή τη ραγδαία εξάπλωσή του εκ Κίνας ορμώμενου κοροναϊού τις τελευταίες μέρες, ανατρέχουμε σε μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις επιδημιών στον κινηματογράφο και πώς η ανθρωπότητα τις ξεπέρασε (ή και όχι).
[Σημείωση: έχουν μείνει εκτός οι ταινίες στις οποίες η αρρώστια εκδηλώνεται με τη μεταμόρφωση σε ζόμπι (28 days later, 28 weeks later, World War Z, κλπ), ως ξεχωριστό κατά τη γνώμη μας genre.]
The Seventh Seal του Ινγκμαρ Μπέργκμαν (1957)
Ο χάρος βγαίνει παγανιά στη μεσαιωνική Σουηδία που αφανίζεται από την Μαύρη Πανώλη (γνωστή κι ως Μαύρο Θάνατο κι υπεύθυνη για τον αφανισμό τουλάχιστον του ενός τρίτου του πληθυσμού της Ευρώπης κατά τον 14ο αιώνα) κι ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν στην πρώτη μεγάλη δημιουργία του συνθέτει ένα αριστουργηματικό παλίμψηστο για την πίστη, την ύπαρξη ή την ανυπαρξία του Θεού και το νόημα της ζωής και της τέχνης. Μάλλον περιττό να πούμε ότι στη σκακιστικήμονομαχία του Χάρου με τον Ιππότη ο κινηματογράφος συνάντησε μία από τις κορυφαίες στιγμές του ως τέχνη.
The Flu του Κιμ Σουνγκ-σου (2013)
Μετανάστης από το Χονγκ Κονγκ μεταφέρει επικίνδυνη μετάλλαξη της γρίπης των πτηνών σε μια επαρχιακή πόλη σε απόσταση αναπνοής από τη Σεούλ, η οποία γίνεται μέσα σε ελάχιστες ώρες το πεδίο εξάπλωσης του φονικού ιού με χιλιάδες θύματα και τίθεται σε καραντίνα από τις αρχές της χώρας, ενώ ένας πυροσβέστης και μια γιατρός προσπαθούν εναγωνίως να επιβιώσουν και να βρουν θεραπεία, όσο οι αρχές σκέφτονται πολύ σοβαρά τον ολοκληρωτικό αφανισμό της πόλης, σε ένα εντυπωσιακά καλογυρισμένο blockbuster που αποδεικνύει για άλλη μια φορά την ακμή του κορέατικου σινεμά, ακόμα και σε εμπορικές περιπέτειες.
Infection του Μασαγιούκι Οχιάι (2004)
Το ιατρικό προσωπικό ενός νοσοκομείου που παραπαίει λόγω χρεών έρχεται αντιμέτωπο με έναν άγνωστο φονικό ιό που προκαλεί υγροποίηση των εσωτερικών οργάνων και ανεξάντλητες ποσότητες αηδιαστικού πράσινου υγρού, σε ένα από τα πρώτα και λιγότερο γνωστά J-horror του Μασαγιούκι Οχιάι, όπου ο σκηνοθέτης αφήνει όλα τα ερμηνευτικά μέτωπα ανοιχτά ως προς την προέλευση και τη θεραπεία του ιού, αλλά κυρίως ως προς κατά πόσο γίνονται στην πραγματικότητα όλα αυτά ή είναι προϊόν μιας μαζικής (;) παραίσθησης, θυμίζοντας αρκετά σε νοσηρότητα και παράνοια το «Kingdom» του Λαρς φον Τρίερ.
The Masque Of The Red Death του Ρότζερ Κόρμαν (1964)
Η έβδομη από τις οχτώ κινηματογραφικές μεταφορές έργων του Εντγκαρ Αλαν Πόε από τον βασιλιά των b-movies Ρότζερ Κόρμαν είναι μια από τις καλύτερες της αχανούς φιλμογραφίας του. Στη μεσαιωνική Ιταλία που μαστίζεται από την επιδημία του Κόκκινου Θανάτου (εμφανείς οι ομοιότητες με την ταινία του Μπέργκμαν)ο σατανιστής πρίγκηπας Πρόσπερο, αφού βάζει φωτιά στο χωριό των υποτακτικών του, συγκεντρώνει στο κάστρο του ένα πλήθος ευγενών, καθώς και μια αιχμάλωτη χριστιανή χωριατοπούλα με τον πατέρα της και τον αγαπημένο της, προκειμένου να προστατευτούν όλοι μαζί από την επιδημία, αλλά και για να επιδοθούν σε ένα ξέφρενο κι ασύδοτο όργιο χορού και οινοποσίας, σε μια ταινία στην οποία ο πραγματικός πρωταγωνιστής είναι ο διευθυντής φωτογραφίας και μετέπειτα μεγάλος σκηνοθέτης Νίκολας Ρέγκ. Δέκα χρόνια πριν γυρίσει το δικό του αριστούργημα «Don't Look Now», ο Ρεγκ καδράρει αριστοτεχνικά τα πλάνα του Κόρμαν, σε διάφορες αποχρώσεις του κόκκινου, με πιο εκτυφλωτικη φυσικά εκείνη του Κόκκινου Θανάτου.
The Andromeda Strain του Ρόμπερτ Γουάιζ (1971)
Τέσσερις επιστήμονες προσπαθούν να ανακαλύψουν τι προκάλεσε το θάνατο όλων των κατοίκων μιας μικρής πόλης στην έρημο της Νεβάδας μετά την πτώση ενός δορυφόρου κι έρχονται αντιμέτωποι με εξωγήινο μικροοργανισμό ικανό να αφανίσει την ανθρωπότητα, εκτός αν μπορέσουν να καταλάβουν τι συνδέει τους δύο μοναδικούς επιζώντες και σώσουν τον πλανήτη, σε μια από τις πιο επιτυχημένες μεταφορές μυθιστορήματος του Μάικλ Κράιτον κι άλλη μια σπουδαία κι εντυπωσιακά τεκμηριωμένη ταινία είδους ενός από τους μεγαλύτερους και πιο παραγνωρισμένους σκηνοθέτες του χολιγουντιανού σινεμά, του Ρόμπερτ Γουάιζ.
The Ebola Syndrome του Χέρμαν Γιάου (1996)
Η πρώτη ταινία που φέρει στον τίτλο της τον διαβόητο ιό καταλαμβάνει τιμής ένεκεν ξεχωριστή θέση στη λίστα και είναι ένα ανεκδιήγητο exploitation του μετρ του είδους Herman Yau, στο οποίο ένας καταζητούμενος μετά το φόνο του αφεντικού του και της γυναίκας του κακοποιός δραπετεύει από το Hong Kong στη Νότια Αφρική, όπου μετά το βιασμό μιας ετοιμοθάνατης από τον ιό ιθαγενούς τον μεταδίδει σε Αφρική και γενέτειρα μέσα από απείρου κάλλους σκηνές γραφικής βίας. Μόνο για τους λάτρεις του είδους, τους τολμηρούς κι όσους δεν έχουν ευαίσθητο στομάχι.
Panic In The Streets του Ελία Καζάν (1950)
Ένας στρατιωτικός ιατρός κι ένας αστυνομικός έχουν προθεσμία 48 ωρών να αποτρέψουν την εξάπλωση της πνευμονικής πανώλης στη Νέα Ορλεάνη, εντοπίζοντας τον δολοφόνο ενός λαθρομετανάστη φορέα του ιού, σε ένα τεταμένο και γεμάτο ένταση κι αγωνία φιλμ νουάρ, με νεορεαλιατικές πινελιές, το οποίο εντυπωσιάζει ακόμα και σήμερα για τη σκηνοθετική δεξιοτεχνία του Ηλία Καζάν, ο οποίος μεταφέρει σχεδόν σε real time την πυρετώδη ατμόσφαιρα μιας υφέρπουσας υστερίας έτοιμης ανά πάσα στιγμή να εκραγεί
Outbreak του Βόλφγκανγκ Πέτερσεν (1995)
Γνωστή κι ως η ταινία που το Star έχει παίξει περισσότερες φορές ακόμα κι από τα Φιλαράκια, το «Outbreak» αφηγείται την εξάπλωση του, προφανώς εμπνευσμένου από τον Ebola, αιμορραγικού πυρετού Motaba (το «Hakuna Matata» το πρόλαβε άλλη ταινία), από το Ζαΐρ σε μια επαρχιακή κωμόπολη της Καλιφόρνια, η οποία τίθεται σε καραντίνα, ενώ παράλληλα ένας ιδεαλιστής γιατρός προσπαθεί να βρει θεραπεία σε πείσμα των στρατιωτικών αρχών, οι οποίες γνώριζαν εδώ και χρόνια για την ύπαρξη του ιού, τον οποίον προόριζαν για βιολογικό όπλο. Μεγάλη εμπορική επιτυχία στα μέσα των 90s, η οποία εκμεταλλεύτηκε κι αξιοποίησε κατάλληλα τις φοβίες του πλανήτη κατά την πρώτη έξαρση του Ebola την ίδια περίοδο, ενώ παράλληλα θύμισε κάτι από το ιδεαλιστικό αμερικανικό σινεμά της αμφισβήτησης των 70's με μια γενναία δόση μπλοκμπαστερικής αφέλειας.
Contagion του Στίβεν Σόντερμπεργκ (2011)
Σε μια από τις πιο επιστημονικά ακριβείς και ρεαλιστικές ταινίες για το θέμα, ο Στίβεν Σόντερμπεργκ επιστρατεύει ένα από τα πιο εντυπωσιακά ensemble casts των τελευταίων χρόνων και καταγράφει με τη γνωστή μεταειρωνική χαλαρότητα του την ιστορία της γέννησης, της εξάπλωσης και της θεραπείας του (φανταστικού, αλλά απόλυτα αληθοφανή) θανατηφόρου ιού MEV-1, προερχόμενου από τη μετάλλαξη ενός συνδυασμού ιών που απαντώνται σε χοίρους και νυχτερίδες, ο οποίος προκαλεί το θάνατο 26 εκατομυρίων ανθρώπων παγκοσμίως, μέσα από μια πολυεπίπεδη κι εν πολλοίς διεξοδική ανάλυση των συνεπειών μιας πανδημίας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. (SPOILER: Στα αδιαμφισβήτητα συν της ταινίας το ότι γλιτώνουμε από την Γκουίνεθ Πάλτροου στο πρώτο δεκάλεπτο).
Blindness του Φερνάντο Μειρέλες (2008)
Ολοι οι κάτοικοι μιας πόλης πέφτουν θύματα μιας αγνώστου προέλευσης επιδημίας που προκαλεί αυτομάτως τύφλωση, εκτός από τη σύζυγο ενός γιατρού, η οποία προσποιείται την τυφλή για να συνοδεύσει το σύζυγό της στο νοσοκομείο-φυλακή, όπου οι κρατικές αρχές έχουν θέσει σε καραντίνα όλους τους άρρωστους. Εκεί σύντομα θα κυριαρχήσουν η βία και το χάος, σε μια ξεκάθαρη αλληγορία για το σκοταδισμό και την εντροπία της κοινωνίας, η οποία έχασε σχεδόν όλη της τη δύναμη κατά τη μεταφορά από τις σελίδες του αριστουργηματικού βιβλίου του Ζοσέ Σαραμάγκου στις εικόνες της κινηματογραφικής διασκευής από τον μέχρι τότε πολλά υποσχόμενο Φερνάντο Μεϊρέλες της «Πόλης του Θεού» και του «Επίμονου Κηπουρού».
Perfect Sense του Ντέιβιντ Μακένζι (2011)
Ένας σεφ (Γιούαν ΜακΓκρέγκορ) και μια επιδημιολόγος (Εύα Γκριν) - προφανής ο συμβολισμός για το δίπολο αφενός του κόσμου των αισθήσεων, αφετέρου του κόσμου της λογικής, ανακαλύπτουν σε έναν πλανήτη που όλοι χάνουν σταδιακά όλες τις αισθήσεις τους εξαιτίας ενός άγνωστου ιού ότι η αγάπη είναι η τέλεια αίσθηση, καθώς υπερνικά όλες τις υπόλοιπες και ανοίγει νέους δρόμους, σε μια άκρως αισιόδοξη και ρομαντική μέσα στον πεσιμισμό της παραβολή για την ικανότητα του ανθρώπινου είδους να επιβιώνει και να επικοινωνεί ακόμα κι ένα βήμα πριν (ή μετά) από την ολοκληρωτική καταστροφή.
Epidemic του Λαρς φον Τρίερ (1987)
Δεύτερο μέρος της τριλογίας της Ευρώπης και ταυτόχρονα μια από τις σπανιότατες εμφανίσεις του Λαρς φον Τρίερ μπροστά από την κάμερα, το «Epidemic» αποτελεί μια από τις λιγότερες επιτυχημένες φορμαλιστικές αναζητήσεις του κατά τα άλλα τιτανοτεράστιου Δανού σκηνοθέτη, σε μια ταινία που πέφτει θύμα των πενιχρών μέσων παραγωγής και του προσχηματικού σεναρίου, ενώ θυμίζει κατά πολύ τις ταινίες του Δόγματος 95, του κινηματογραφικού στιλ δηλαδή που εμπνεύστηκε ο Τρίερ και που ως άλλη επιδημία προσπάθησε να εξαπλωθεί στο παγκόσμιο σινεμά στα μέσα και τέλη των 90's με κρούσματα και παρενέργειες, θετικές κι αρνητικές, ακόμα και στις μέρες μας.
Διαβάστε κι αυτό: Κινηματογραφικός Οδηγός Επιβίωσης για το... τέλος του κόσμου!
