«Πρέπει να ευχαριστήσεις πάρα πολλούς ανθρώπους. Παρέβηκα πολλές φορές την ορθή κρίση μου για να κάνω τις αλλαγές που ήθελαν ώστε να πάρω την αμοιβή μου. Γιατί το να γράφω ή να ξαναγράφω σενάρια για το Χόλιγουντ ήταν πάντα κάτι που χρηματοδοτούσε τα βιβλία μου. Οταν έφτασα στο σημείο να μπορώ να βγάζω περισσότερα χρήματα από τα βιβλία και όχι από τα σενάρια. σταμάτησα.»
Περίπου τα τρία τέταρτα του συγγραφικού έργου του Ελμορ Λέοναρντ μεταφέρθηκε στο σινεμά και την τηλεόραση, γεγονός που αυτόματα κάνει το θάνατό του, εκτός από μια απώλεια για τον κόσμο της λογοτεχνίας και μια σημαντική στιγμή για την κινηματογραφική ιστορία.
Μπορεί ο ίδιος να μην ευχαριστήθηκε ποτέ τη συγγραφή σεναρίων (ακόμη και αν αυτά ήταν κινηματογραφικές διασκευές δικών του γραπτών) και να μην κατάλαβε ποτέ γιατί «αγοράζουν τα δικαιώματα ενός βιβλίου και τελικά πετάνε όλα τα σημεία για τα οποία τα αγόρασαν;», αλλά ο Ελμορ Λέοναρντ ήταν αρκετά τυχερός για να δει μερικές από τις καλύτερες αμερικάνικες ταινίες να βασίζονται σε βιβλία του, φέρνοντας την ιδιότυπη ρεαλιστική, τραχειά και pulp υπογραφή του σε ένα Χόλιγουντ που δεν θα μπορούσε να αγνοήσει έναν από τους πιο «κινηματογραφικούς» συγγραφείς που έζησαν τον τελευταίο αιώνα.
Διαβάστε εδώ τους «10 κανόνες για καλό γράψιμο» από τον Ελμορ Λέοναρντ.
Από το «The Tall T» του 1957 μέχρι και το τηλεοπτικό «Justified», 26 μυθιστορήματα και διηγήματα του Ελμορ Λεόναρντ μεταφέρθηκαν στο σινεμά και την τηλεόραση μέσα έξι δεκαετίες, ενώ ο ίδιος υπέγραψε έξι πρωτότυπα σενάρια για το σινεμά και κάποια για τηλεταινίες και τηλεοπτικές σειρές. Ανάμεσά τους μερικές σπουδαίες στιγμές που συνέλαβαν με ακρίβεια το ύφος του εμπνευστή τους και άλλες λιγότερο σπουδαίες μέχρι και μέτριες που και ο ίδιος θα προτιμούσε να μη τις δει ποτέ στη μεγάλη (ή τη μικρή) οθόνη.
Ο,τι ακολουθεί είναι μια λίστα με τις 10 καλύτερες κινηματογραφικές διασκευές έργων, αλλά και ταινίες βασισμένες σε πρωτότυπα σενάρια του Ελμορ Λέοναρντ, περίπου όπως θα τις τοποθετούσε και ο ίδιος σε ένα προσωπικό του top ten:
1. Jackie Brown του Κουέντιν Ταραντίνο / 1996 (από το βιβλίο «Rum Punch»)
Ισως ο μεγαλύτερος θαυμαστής του Ελμορ Λέοναρντ πάνω στη Γη, ο Κουέντιν Ταραντίνο ήταν αυτός που είχε δηλώσει πως έγραψε το «True Romance» σαν να διάβαζε ένα βιβλίο του Λέοναρντ και με κάποιον τρόπο ο αμερικάνος συγγραφέας βρίσκεται αποτυπωμένος σε ολόκληρο το έργο του, είτε αυτό έχει να κάνει με τους εκκεντρικούς αλλά πραγματικά ανθρώπινους χαρακτήρες του, είτε στην σκληρή βρώμικη και χιουμοριστική απεικόνιση της ζωής του υποκόσμου και του περιθωρίου. Το «Jackie Brown» βασίστηκε στο «Rum Punch» του 1992 και παρέμεινε για τον Λέοναρντ «όχι μόνο ένα εξαιρετικό σενάριο βασισμένο σε βιβλίο μου, αλλά ίσως το καλύτερο σενάριο που διάβασα ποτέ», αλλά και η αγαπημένη του ταινία βασισμένη σε δικό του έργο. «Το σενάριο του "Jackie Brown" ήταν κατά πολύ σαν το βιβλίο με πολύ Ταραντίνο μέσα του, φυσικά, δηλαδή πολύ πρόσθετο διάλογο. Είχα κάποιες αντιρρήσεις, όπως για παράδειγμα μερικές σκηνές που άρεσαν και στους δύο και τελικά κόπηκαν. Αλλά δεν μιλήσαμε παρά μόνο δυο φορές στο τηλέφωνο. Η πρώτη φορά ήταν πριν από χρόνια, όταν ξεκινούσε την καριέρα του και ήθελε να διασκευάσει το "Rum Punch". Μετά δεν ξανάκουσα τίποτα, μέχρι που έμαθα πως είχε ξεκινήσει γυρίσματα. Στις αρχές του 1996 όταν με ξαναπήρε μου είπε πως φοβόταν να με πάρει τηλέφωνο ξανά. Του απάντησα: "Γιατί; Επειδή άλλαξες τον τίτλο και έχεις βάλει μια μαύρη γυναίκα για πρωταγωνίστρια;». Του είπα απλά να κάνει ότι θέλει. "Εσύ είσαι ο σκηνοθέτης, θα κάνεις ό,τι θέλεις έτσι κι αλλιώς!"».
2. Out of Sight του Στίβεν Σόντερμπεργκ / 1998 (από το βιβλίο «Out of Sight»)
Περισσότερο ίσως και από τον Ταραντίνο, ο Σόντερμπεργκ μετέφερε ολόκληρο το λογοτεχνικό σύμπαν του Ελμορ Λέοναρντ στην ταινία που θα μπορούσε να δει κανείς για να καταλάβει τι ήταν τελικά αυτό που έκανε τον Λέοναρντ να ξεχωρίζει: μια μελαγχολική αύρα πάνω στον κόσμο του εγκλήματος, πιο σέξι και από τη χημεία ανάμεσα στη Τζένιφερ Λόπεζ και τον Τζορτζ Κλούνεϊ, με διαλόγους που σου φέρνουν πονοκέφαλο από τον ρομαντικό ρεαλισμό τους. Διασκευασμένο από τον Φρανκ Σκοτ, το «Out of Sight» του 1996 ήταν ένα σενάριο που λάτρεψε ο Λέοναρντ, επαινώντας ταυτόχρονα τον Σόντερμπεργκ για την επιλογή του καστ. Η Κάρεν Σίσκο θα γίνοταν και η πρωταγωνίστρια της υπέροχης ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς του 2003 στην οποία δούλεψε ο Ελμορ Λέοναρντ, η οποία όμως διακόπηκε μετά από λίγα επεισόδια με την Κάρλα Γκουτζίνο στο ρόλο που όλοι θυμούνται τη Τζένιφερ Λόπεζ.
3. 3:10 to Yuma του Ντέλμερ Ντέιβς / 1957 (από το διήγημα «3:10 to Yuma»)
Το δεύτερο διήγημα που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από διήγημα του Ελμορ Λέοναρντ (την εποχή που ξεκινούσε ως συγγραφέας υπογράφοντας γουέστερν) είχε γραφτεί το 1953 και ήταν στην πραγματικότητα μια μελαγχολική και βίαιη ματιά στην Αγρια Δύση με δύο εκπληκτικές ερμηνείες, του Γκλεν Φορντ και του Βαν Χέφλιν σκηνοθετημένους με ρεαλισμό και μια αύρα μελαγχολικού ρομαντισμού από τον Ντέλμερ Ντέιβς. Ο ίδιος ο Λέοναρντ αναγνώρισε την αξία της ταινίας αλλά «το μόνο πράγμα που δεν μου άρεσε είναι ότι άλλαξαν το τέλος όπου ο Γκλεν Φορντ αφήνει τον Βαν Χέφλιν να τον κλείσει στη φυλακή. Δεν μου αρέσει όταν μαλακώνουν έναν χαρακτήρα που έχει γραφτεί για να είναι σκληρός.». Το 2007 ο Τζέιμς Μάνγκολντ ξαναγύρισε το «3:10 to Yuma» με τους Ράσελ Κρόου και Κρίστιαν Μπέιλ σε μια εξίσου «σκοτεινή» αν και όχι διαχρονική εκδοχή όσο το φιλμ του Ντέιβς. Ο Λέοναρντ δεν σχολίασε ποτέ κάτι παραπάνω για το δεύτερο αυτό ριμέικ εκτός από το «Δεν με συμβουλεύτηκαν. Είχαν πει ότι θα με έπαιρναν τηλέφωνο, αλλά δεν πήραν ποτέ.»
4. The Tall T του Μπαντ Μπέτιτσερ / 1957 (από το διήγημα «The Captives»)
H πρώτη μεταφορά έργου του Ελμορ Λέοναρντ στο σινεμά παραμένει και μια από τις καλύτερες. Οχι μόνο γιατί ο Μπαντ Μπέτιτσερ ήταν ο ιδανικός σκηνοθέτης για να μεταφέρει το διήγημα «The Captives» (γραμμένο το 1957) σαν ένα αυθεντικό μύθο τοποθετημένο στην Αγρια Δύση αλλά και σε ένα σύμπαν όπου η αθωότητα έρχεται αντιμέτωπη με τη βία, οι καουμπόιδες μιλούν τη βρώμικη γλώσσα των σκονισμένων δρόμων των έρημων πόλεων που διασχίζουν και στο φινάλε οι κάννες των όπλων μιλούν πιο γρήγορα από τον άνθρωπο. Το «The Tall Τ» θεωρείται μια από τις καλύτερες διασκευές του ύφους του Ελμορ Λέοναρντ, ακόμη κι αν ο ίδιος διαφωνούσε με τις προσθήκες που έγιναν στην αρχή της ταινίας κάνοντας την «ανυπόφορα αργή», όπως θα δήλωνε.
5. Get Shorty του / 1995 (από το βιβλίο «Get Shorty»)
«Ολες οι διασκευές των βιβλίων μου ήταν χάλια. Αυτή εδώ το πέτυχε για πρώτη φορά». Ο υπερβολικός ενθουσιασμός του Ελμορ Λέοναρντ για το «Get Shorty» ήταν δικαιολογημένος. Αν και υπήρξαν στο παρελθόν αρκετές ταινίες που σεβάστηκαν το ύφος και την ιδιαιτερότητα της γραφής του, το σενάριο του Σκοτ Φρανκ υπήρξε η πιο πιστή διασκευή στο ομώνυμο βιβλίο του 1990, μεταφέροντας ένα ολόκληρο σύμπαν που κατοικείται από μαφιόζους και ανθρώπους της βιομηχανίας του κινηματογράφου με τον ίδιο αναρχικό, απολαυστικά χιουμοριστικό και «ασαφή» τρόπο που τον είχε δημιουργήσει ο Λέοναρντ. Αν και ο ίδιος είχε αντιρρήσεις αρχικά για τον Τζον Τραβόλτα («Είναι αυτός ο τύπος που παίζει στις ταινίες με τα μωρά μου μιλάνε;»), ο Λέοναρντ λάτρεψε την ταινία, αποθέωσε τον Τραβόλτα και υπήρξε η σημαντικότερη αιτία για την οποία το «Get Shorty» έχει τη δική μικρή θέση στη σύγχρονη κινηματογραφική ιστορία.
6. Hombre του Μάρτιν Ριτ / 1967 (από το βιβλίο «Hombre»)
Ενα από τα καλύτερα γουέστερν που γυρίστηκαν ποτέ, η τελευταία από τις έξι συνεργασίες του Μαρτιν Ριτ με τον Πολ Νιούμαν, υπηρέτησε στο έπακρο τη διάθεση του Λέοναρντ να αφηγηθεί (στο ομώνυμο «Hombre» του 1961) μια ιστορία για τους Ινδιάνους με έναν τρόπο που λίγα γουέστερν είχαν τολμήσει μέχρι τότε, σε ένα ουμανιστικό ξέσπασμα για ισότητα και δικαιοσύνη που φυσικά θα έσκαγε μέσα από ορδές βίας. Μεγάλη επιτυχία της εποχής, έβαλε στην πραγματικότητα τον Λέοναρντ στη λίστα με τους περιζήτητους συγγραφείς που το Χόλιγουντ θα επέστρεφε όλο και πιο συχνά από τότε: «Ναι, ήταν μια μεγάλη επιτυχία. Δεν ξέρω κατά πόσο οφείλεται σε μένα. Νομίζω ότι ήταν το πρώτο γουέστερν όπου πολύς κόσμος αντιλήφθηκε το στιλ μου. Ημουν πάντοτε θαυμαστής του ρεαλισμού στα γουέστερν και το "Hombre" είχε μια ωμή ρεαλιστική υφή.»
7. 52 Pick - Up του Τζον Φρανκεχάιμερ / 1986 (από το «52 Pick-Up»)
Το «52 Pick - Up» γραφτηκε το 1974. Το 1984 γυρίστηκε σε ταινία με τίτλο «The Ambassador» σε σκηνοθεσία του Τζ. Λι Τόμπσον με τον Ρόμπερτ Μίτσαμ, την Ελεν Μπέρστιν και τον Ροκ Χάντσον στην τελευταία του εμφάνιση στο σινεμά, βασισμένο σε ένα σενάριο του ίδιου του Λέοναρντ, το οποίο όμως ο ίδιος αποκήρυξε μετά τις αλλαγές που τον οδήγησαν να πει πως «Δεν διαθέτει κανέναν από τους χαρακτήρες μου, καμία από τις δικές μου καταστάσεις, τίποτα». Δύο χρόνια μετά ο Τζον Φρανκενχάιμερ το ξαναγύρισε, αυτή τη φορά κρατώντας το όνομα του Λέοναρντ στο σενάριο, διατηρώντας τον τίτλο του βιβλίου και ποτίζοντας ένα τυπικό αστυνομικό των 80s με λίγη από την «πειραγμένη» φαντασία του δημιουργού του.
8. Mr. Majestyk του Ρίτσαρντ Φλάισερ / 1974 (πρωτότυπο σενάριο από τον Ελμορ Λέοναρντ)
Το «Mr. Majestyk» γράφτηκε από τον Ελμορ Λέοναρντ με σκοπό να πρωταγωνιστήσει ο Κλιντ Ιστγουντ. Ο δεύτερος, όμως, είχε απογοητευτεί από την πορεία του «Joe Kidd» (γραμμένο και αυτό από τον Λέοναρντ) και έτσι ο ρόλος πήγε στον Τσαρλς Μπρόνσον, ο οποίος υποδύεται σε αυτήν την ταινία μια από τις πιο σύνθετες ερμηνείες του. Τυπικό action movie των 70s με έναν βετεράνο του Βιετνάμ που επιστρέφει στη χώρα του για να μπλέξει σε μια περιπέτεια με τη μαφία, διασώθηκε (και δίκαια) από τον μεγαλύτερο θαυμαστή του, τον Κουέντιν Ταραντίνο ο οποίος χρησιιμοποίησε αυτούσιους διαλόγους στο «True Romance» και μια αφίσα του κοσμεί μια σκηνή του «Kill Bill Vol.2». Ο Λέοναρντ το μόνο που είχε να πει ήταν: «Εβγαλα πολλά λεφτά. Μου άρεσε αυτό».
9. Τοuch του Πολ Σρέιντερ / 1997 (από το βιβλίο «Touch»)
Τι πιο ιδανικό από τον Πολ Σρέιντερ να σκηνοθετήσει μια ταινία βασισμένη σε βιβλίο του Ελμορ Λέοναρντ; Και, ναι, με κάποιον περίεργο τρόπο αυτή η μικρή μαύρη κωμωδία είναι πιστή στο πνεύμα του συγγραφέα, με τον Σρέιντερ να ασχολείται με τον ευαγγελιστή ήρωά του (ο Κρίστοφερ Γουόκεν στα καλύτερά του) και την θρησκευτικότητα μιας μικρής κοινωνίας ανθρώπων σαν να επρόκειτο για την πιο ρεαλιστική μεταφυσική ερωτική ιστορία που έχετε δει ποτέ. Ο Λέοναρντ υπήρξε ενθουσιασμένος («ο Σρέιντερ γύρισε στην πραγματικότητα το βιβλίο σελίδα προς σελίδα») και το «Touch» μπορεί να μην έγινε ποτέ κάτι περισσότερο από ένα εν δυνάμει cult των 90s, αλλά σε κλίμακα Λέοναρντ οφείλει να βρίσκεται πολύ ψηλά.
10. Joe Kidd του Τζον Στέρτζες / 1972 (πρωτότυπο σενάριο του Ελμορ Λέοναρντ)
To πρώτο πρωτότυπο σενάριο που έγραψε ποτέ για το σινεμά ο Ελμορ Λέοναρντ (μετά από μια μεγάλη και κοπιαστική καριέρα στο να ξαναγράφει σενάρια άλλων), το «Joe Kidd» δεν είναι ένα σπουδαίο γουέστερν. Είναι μάλιστα και αρκετά μακριά από το σκοτάδι και τον κυνισμό των «3:10 to Yuma» και του «The Tall T», αλλά διαθέτει χιούμορ και μια υφή b-movie που ακόμη και σήμερα το κάνει να μοιάζει με μια vintage στιγμή του Κλιντ Ιστγουντ που αξίζει να ανακαλύψει κανείς. Ο ίδιος ο Λέοναρντ δεν υπήρξε ποτέ ενθουσιασμένος με την ταινία: «Ο Κλιντ Ιστγουντ ήταν καλός, αλλά δεν είμαι φαν της ταινίας. Το πρόβλημά μου δεν είναι με τον Ιστγουντ, αλλά με τον σκηνοθέτη. Ο Τζον Στέρτζες είχε κάνει τόσο ωραία γουέστερν («The Magnificent Seven»), αλλά πίστευε πως ο κακός ήρωας στο "Joe Kidd" έπρεπε να είναι ο καλός ήρωας.»
«Σταμάτησα να δουλεύω στο Χόλιγουντ το 1993. Κουράστηκα να γράφω και να ξαναγράφω σενάρια. Ηταν ένας παραγωγός από την Paramount που ήθελε να του ξαναγράψω ένα υπάρχον σενάριο. Η ιστορία ήταν ηλίθια. Ξύπνησα στις πέντε στο πρωί στο ξενοδοχείο στο Λος Αντζελες και σκέφτηκα μια ιστορία, έναν τρόπο για να το βελτιώσω. Μετά έπρεπε να περιμένω τρεις ώρες για να ξυπνήσει ώστε να του το πω. Το λάτρεψε, αλλά εγώ δεν είχα βάλει μέσα την καρδιά μου. Είναι ακόμη στα συρτάρια του. Εγώ πληρώθηκα.»
Διαβάστε ακόμη:
Tags: ΕΛΜΟΡ ΛΕΟΝΑΡΝΤ
