«Η Στρέλλα με την κηδεμόνα της». Αυτή η περίεργη φράση μου τριβέλιζε το μυαλό στα πρώτα λεπτά της περίφημης, πια, παράστασης της όπερας του Μιχάλη Παρασκάκη στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Ημουν τρομερά ενοχλημένη που η τρανς ηρωίδα του Πάνου Χ. Κούτρα, που κυριαρχούσε στην κινηματογραφική οθόνη με τη μορφή και το υποκριτικό ταλέντο της Μίνας Ορφανού, στη σκηνή ήταν, αντίθετα, μια ξέθωρη φιγούρα, που μπαινόβγαινε κομψή πάνω στα ψηλοτάκουνά της και ψέλλιζε πότε-πότε δυο τρεις φρασούλες, ενώ γύρω της οργίαζαν και έδιναν τα ρέστα τους λυρικοί καλλιτέχνες. Καπελωμένη, συνεχώς, από μια γυναίκα, cis γυναίκα, παρακαλώ, την μέτζο Αναστασία Κότσαλη, που ερμήνευε ΟΛΑ τα τραγουδιστικά μέρη της ίδιας της Στρέλλας, αλλά και του άλτερ έγκο της, της Μαρίας Κάλλας.
Η τρανς Στρέλλα "ανέχτηκε" τη σκηνική υποβάθμιση της τρανς γυναίκας, που υποτίθεται υπερασπιζόταν. Δέχτηκε να γίνει ένα quota, μια ποσόστωση για μια θέση, που απαιτούσε συγκεκριμένα προσόντα, που καθόλου δεν τα είχε. Πώς να το κάνουμε;»
Μα αυτό ήθελε, σκεφτόμουνα, η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, που σήκωσε επανάσταση για να παίξει την Στρέλλα μια αληθινή τρανς γυναίκα; Να αποδυναμώσει το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα της όπερας του Παρασκάκη για να κερδίσει μια ηθική, στα μάτια της πολύ σημαντικότερη, νίκη: να μην παίζονται ρόλοι τρανς, πόσο μάλλον η λατρεμένη, δικιά μας Στρέλλα, από γυναίκες ή άνδρες; Και, άντε, την κέρδισε. Οχι, όμως, στα ίσια. Με τρόπο γραφειοκρατικό. Επέβαλε την Λέττα Κάππα, μια ευγενική, ωραία φιγούρα, που με σκληρή δουλειά, ήταν φανερό, εντάχθηκε στην παράσταση, ταίριαξε απόλυτα στο ύφος και την αισθητική της. Δεν έκανε, όμως, τη δουλειά που είμαι σίγουρη ότι είχε σχεδιάσει γι’ αυτήν, την ηρωίδα που έδινε και τον τίτλο στο έργο του, ο ταλαντούχος συνθέτης Παρασκάκης.
φωτογραφία Ανδρέας Σιμόπουλος
Η τρανς Στρέλλα «ανέχτηκε» τη σκηνική υποβάθμιση της τρανς γυναίκας, που υποτίθεται υπερασπιζόταν. Δέχτηκε να γίνει ένα quota, μια ποσόστωση για μια θέση, που απαιτούσε συγκεκριμένα προσόντα, που καθόλου δεν τα είχε. Πώς να το κάνουμε; Το λυρικό θέατρο, μπελκάντο ή ατονάλ, μέχρι να το επαναπροσδιορίσουμε, έχει αυστηρές προδιαγραφές. Και, δυστυχώς, είναι ένα ακόμα άβατο που δεν έχει σπάσει, σε ένα κόσμο όπου οι διεμφυλικοί, όταν δεν διώκονται άγρια, σπρώχνονται στο περιθώριο, έξω από κάθε επιστήμη και δουλειά, που εμείς οι προνομιούχοι ετεροφυλόφιλοι έχουμε καπαρώσει.
φωτογραφία Ανδρέας Σιμόπουλος
Οταν το σκέφτομαι αυτό, ομολογώ ότι, ναι, ψιλοχαίρομαι, που έστω και με αυτόν τον μεσοβέζικο καλλιτεχνικά τρόπο προστέθηκε στην παράσταση η τρανς Λέττα Κάππα. Και ελπίζω την επόμενη σεζόν, γιατί θα επαναληφθεί η παράσταση, να έχει ακόμα περισσότερο δουλευτεί ο ρόλος της. Αυτό, όμως, με τίποτα δεν σημαίνει ότι η έκρηξη της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και η «υποχώρηση» της Λυρικής δικαιώνονται. Το αντίθετο. Ανάμεσα στους θεατές, που όρθιοι (μέσα κι εγώ) χειροκροτούσαμε με μανία και φωνάζαμε συγκινημένοι «μπράβο» στο τέλος της παράστασης, υπήρχαν κι αυτοί που είχαν, απλώς, αφοπλιστεί. Είχαν ξεχάσει (όχι, πάντως, εντελώς), την αρχική δυσφορία τους, κι αυτό χάρη στα όπλα της ίδιας της τέχνης, όχι της πολιτικής ορθότητας ή της κινηματικής λογικής.
Η τέχνη, νέτα σκέτα, είναι αυτή που «έσωσε» την παρτίδα, που σεβάστηκε και ανύψωσε τη Στρέλλα, που κάλυψε κενά και αδυναμίες προερχόμενα από την κινηματική αντίληψη.»
Τι εννοώ; Κάτι απλό. Στοιχειώδες. Αν η «Στρέλλα» δεν κατέληγε μια εξαιρετική παράσταση, αν πέρναγε στο ντούκου, υπόθεση αυστηρά της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας και όχι του ευρύτερου κοινού των μελομανών, που αυτοί κι αν δεν είναι φανατισμένοι και «άρρωστοι» με την όπερα, θα ήταν χτύπημα, ήττα στη σπουδαία υπόθεση της διαφάνειας και των δικαιωμάτων των διεμφυλικών και στην τέχνη. Αν ευθύς εξ αρχής αφήνονταν ο συνθέτης, η λιμπρετίστα Αλεξάνδρα Κ* και ο σκηνοθέτης Γιώργος Κουτλής να καταθέσουν την καλλιτεχνική τους σύλληψη, πλήρεις καλών προθέσεων και γνησίου πάθους για τη Στρέλλα, η παράσταση θα ήταν ακόμα καλύτερη, γι’ αυτό και ακόμα πιο επιδραστική. Η τέχνη, νέτα σκέτα, είναι αυτή που «έσωσε» την παρτίδα, που σεβάστηκε και ανύψωσε τη Στρέλλα, που κάλυψε κενά και αδυναμίες προερχόμενα από την κινηματική αντίληψη.
Διονύσης Τσαντίνης, Αναστασία Κότσαλη, φωτογραφία Ανδρέας Σιμόπουλος
Πρώτος και καλύτερος ο σκηνοθέτης Γιώργος Κουτλής, αφού είχε την ιδιοφυή έμπνευση να της «κολλήσει» από δίπλα το ικανό να τραγουδήσει άλτερ έγκο της, τη Μαρία Κάλλας, του οποίου ο συνθέτης αύξησε το ρόλο για να τον ερμηνεύσει εξαιρετικά και διακριτικά, πολλές φορές στο ημίφως, η Αναστασία Κότσαλη. Την ίδια, όμως, στιγμή, έτσι τουλάχιστον ένιωσα εγώ, Κουτλής και Παρασκάκης μαζί μάς άνοιξαν και την κουρτίνα να ρίξουμε μια κλεφτή ματιά στο πόσο υπέροχη και δυνατή θα μπορούσε να είναι η Στρέλλα τους, αν έπαιζε το ρόλο η αρχική τους επιλογή. Ο καταπληκτικός βαρύτονος Γιώργος Ιατρού, που τώρα περιορίστηκε (αν και έκλεψε την παράσταση) στο μικρό ρόλο μιας ντραγκ περφόρμερ, χρησιμοποιώντας στο πρόγραμμα το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο Νίνα Νάη. Ο Ιατρού, εκτός από την όπερα, κάνει διεθνή καριέρα και ως drag queen ενώ προωθεί και τη μίξη όπερας και drag. Πόσο ενδιαφέρον είναι όλο αυτό! Τι το κακό και το βλάσφημο θα είχε ένας λυρικός καλλιτέχνης με προωθημένη queer και λυρική πορεία, να αναλάβει τη Στρέλλα;
Νίνα Νάη, φωτογραφία Χάρης Ακριβιάδης
Θέλω να πω πως η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα θα μπορούσε έτσι κι αλλιώς να έχει μεγάλο κέρδος από την είσοδο της Στρέλλας στον κόσμο της όπερας. Αποδεχόμενη με ωριμότητα τα όρια που υπάρχουν ακόμα - κάκιστα, αλλά ο δρόμος είναι ανοιχτός. Σπρώχνοντας την καλλιτεχνική κοινότητα αλλά και επιτρέποντάς της, με εμπιστοσύνη, να αναδεικνύει τα τρανς ταλέντα, όπου τα βρίσκει. Γιατί υπάρχουν. Τι αποκάλυψη η δουλειά της τρανς χορογράφου Φένιας Αποστόλου. Τι απόλαυση η ερμηνεία, τραγουδιστική και υποκριτική, της τρανς μεσοφώνου Ιωάννας Ζαμ-Πέτρου στο ρόλο της Μαίρης. Πόσο πιο δυνατό στίγμα άφησε στην παράσταση ένας δεύτερος ρόλος από την βασική ηρωίδα.
Ιωάννα Ζαμ-Πέτρου, φωτογραφία Χάρης Ακριβιάδης
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, τρέξτε να δείτε την «Στρέλλα» όταν ανεβεί ξανά στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής. Η επεισοδιακή της πορεία και η ίδια η παράσταση μας έκανε όλους σοφότερους.
