Ο Ρομπέρ Γκεντιγκιάν, περισσότερο απ΄ οτιδήποτε άλλο είναι ένας σκηνοθέτης που επιμένει. Στην αγάπη του για τον τόπο στον οποίο μεγάλωσε, στα ιδανικά που τον ανέθρεψαν, στην πίστη του στους ανθρώπους, στην αφοσίωση στους χαρακτήρες του και στους ηθοποιούς του, που για χρόνιά αποτελούν τους συνοδοιπόρους του στο ιδιότυπο κινηματογραφικό του σύμπαν.
Στο «Σπίτι Δίπλα στη Θάλασσα», την τελευταία του ταινία, την 21η όπως λέει που γυρίζει με τον Ζαν Πιερ Νταρουσέν, την Αριάν Ασκαρίντ και τον Ζεράρ Μεϊλάν, αφήνει για λίγο την Μασσαλία για να αποτραβηχτεί σε έναν μικρό κολπίσκο δίπλα της για να τον χρησιμοποιήσει ως την σκηνή ενός «θεάτρου» προσωπικών ιστοριών με φόντο τον μεγάλο κόσμο που αλλάζει. Ενας άντρας που ετοιμάζεται να πεθάνει και τα παιδιά του που συγκεντρώνονται στο πλευρό του ξετυλίγουν το κουβάρι των δικών τους μυστικών της αλήθειας και των ψεμάτων τους, την ίδια στιγμή που τα κύματα της Ιστορίας που γράφεται ερήμην τους ξεβράζουν στην ακτή του ήρεμου κόλπου τους, τις «ιστορίες» άλλων που θα αλλάξουν ριζικά τις δικές τους.
Η ταινία συμμετείχε στο τελευταίο φεστιβάλ της Βενετίας και με φόντο μια άλλη θάλασσα, ο Ρομπέρ Γκεντιγκιάν μας ξενάγησε στους όρμους των χωρικών υδάτων του δικού του σινεμά.
«To Σπίτι Δίπλα στη Θάλασσα» βγαίνει στις αίθουσες την 1η Μαρτίου από την Weirdwave.
Είναι μια απόλαυση να δουλεύω με τους ηθοποιούς μου αλλά είναι κάτι παραπάνω, είναι η φιλοσοφία μου, η ζωή μου, ο τρόπος του να ζω και να κάνω σινεμά. Μπορώ να αντιληφθώ την ύπαρξή μου μόνο συλλογικά, μόνο σε μια συλλογικότητα, σε μια ομάδα, μοιρασμένη. Είναι αληθινά ότι όλοι μοιάζουμε αλλά κι όλοι είμαστε διαφορετικοί σε αυτή την συλλογικότητα που έχουμε δημιουργήσει. Και μπορεί να είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι που δουλεύουμε μαζί κάθε φορά, αλλά χτίζουμε διαφορετικές ιστορίες σε κάθε ταινία και αυτό κρατά το ενδιαφέρον όλων μας ζωντανό. Κάναμε ταινίες μαζί απ’ όταν είμαστε 25 ετών και στα 35 μας και μέχρι τώρα που είμαστε στα εξήντα μας. Μέσα από τις ταινίες αυτές μπορούμε να δούμε τις ζωές μας να εξελίσσονται. Και κυρίως την δική μου ζωή νομίζω αφού μπορεί να μην είμαι παρών στην οθόνη, μα οι ηθοποιοί και οι ήρωες που υποδύονται μιλούν με την δική μου φωνή και τις δικές μου ιδέες. Είναι κάτι που συνέβη φυσικά αφού όλοι μοιραζόμαστε τις ίδιες ιδέες, την ίδια άποψη για τη ζωή, τις ίδιες πολιτικές ιδέες. Και γρήγορα κατάλαβα ότι δεν μπορώ να δουλέψω με άλλον τρόπο, με άλλους ηθοποιούς παρά με αυτούς τους ανθρώπους. Μπορεί αυτός ο τρόπος δουλειάς να μην ταιριάζει σε άλλους σκηνοθέτες, μα λειτουργεί άψογα στην δική μου περίπτωση και νιώθω πάντα ελεύθερος να δημιουργώ καινούριες ιστορίες βασισμένος στους ίδιους ανθρώπους.
Οι ρόλοι μας είναι διακριτοί. Αυτοί είναι οι ηθοποιοί, εγώ είμαι ο σεναριογράφος, ο σκηνοθέτης κι ο παραγωγός. Αλλά από την άλλη είναι σαφές ότι είμαστε συγκοινωνούντα δοχεία. Υπάρχει μια ώσμωση, αφού μοιραζόμαστε την ζωή μας σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό. Κάνουμε παρέα και έξω από τις ταινίες, πάμε μαζί διακοπές όποτε ο δεσμός μας είναι τόσο στενός ώστε ακόμη κι αν δεν το θέλω, επηρεάζομαι από τις δικές τους ιδέες.
Αυτή είναι η 21η ταινία που κάνουμε μαζί και ήδη δουλεύω πάνω στην επόμενη, μαζί τους. Αλλά η ιδέα για το «Το Σπίτι Δίπλα στη Θάλασσα» η ιδέα ξεκίνησε από τον τόπο, από το σημείο που γυρίστηκε το οποίο μου έδωσε την δυνατότητα να μιλήσω για πράγματα που είναι απόλυτα επίκαιρα, που συμβαίνουν τώρα και μας αφορούν όλους.
Μια μόνο φορά γύρισα μια ταινία δίχως τους ηθοποιούς μου, το «Le Promeneur du Champ de Mars» για τις τελευταίες μέρες του Φρανσουά Μιτεράν, με τον Μισέλ Μπουκέ στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ηταν μια ταινία που πήρε καλές κριτικές, τα πήγε καλά στις αίθουσες, αλλά κανείς δεν μιλάει γι’ αυτήν σαν μια δική μου. Λες κι έχει το όνομά μου, αλλά είναι κάποιος άλλος που την έκανε, μια απλή συνωνυμία. Και ίσως ο λόγος που την έκανα να ήταν για να αποδείξω στον εαυτό μου ότι μπορώ να κάνω μια ταινία δίχως την ομάδα των δικών μου ανθρώπων.
Στο φιλμ χρησιμοποιώ σκηνές από μια ταινία μου, γυρισμένη το 1985, το «Ki Lo Sa», στην οποία πρωταγωνιστούν οι ίδιοι ηθοποιοί, αλλά στις μέρες της νιότης τους. Είναι μια επιλογή που δεν λειτουργησε μόνο δραματουργικά στο πλαίσιο της ταινίας, μα ίσως ήταν μια ευκαιρία για μένα να αναμετρηθώ με το παρελθόν, να βγάλω συμπεράσματα για το σημείο στο οποίο βρίσκομαι σήμερα και να αναλογιστώ για το πως ήμασταν τότε, πως σκεφτόμαστε, πως μοιάζαμε. Ηταν μια συγκινητική στιγμή το να βλέπω ξανά εκείνες τις σκηνές, αλλά την ίδια στιγμή το υλικό εκείνο, οι κινούμενες εικόνες έχουν μια σχεδόν «διαβολική» ποιότητα, που δεν έχουν οι φωτογραφίες, ακίνητες «νεκρές» όπως δείχνουν. Οι ταινίες, με την κίνηση με την «ζωή» τους δείχνουν πάντα ζωντανές, σαν να είναι πάντα στο παρόν.
Ποιο είναι το θέμα της ταινίας; Τι άλλο εκτός από τον χρόνο που περνά και τον κόσμο που αλλάζει τριγύρω κι ερήμην μας. Ένιωθα ότι έπρεπε να δώσω την αίσθηση του χρόνου που περνά αλλά και της στιγμή στην οποία οι χαρακτήρες βρίσκονται. Και εκτός από την ιστορία, από τους διαλόγους, ήξερα ότι ο τρόπος για να το κάνω βρισκόταν στις λεπτομέρειες. Στις στιγμές που μοιάζουν ασήμαντες, σε κάποιες λέξεις, στις κινήσεις των ηθοποιών σε όλα αυτά που θα έκαναν το βλέμμα του κοινού να παραμένει στην οθόνη και να μην το αφήνει να ξεστρατίζει.
Οταν αποφασίζεις να μιλήσεις για τον χρόνο, είναι λογικό να αναζητάς έμπνευση, καθοδήγηση ίσως από ανθρώπους που προηγήθηκαν και αναφέρθηκαν στις ίδιες θεματικές. Και στην περίπτωσή μου, ο Τσέχοφ ήταν στο μυαλό μου από την αρχή. Αλλά κι ο Οζου κι όλοι αναμετρήθηκαν με κάτι τόσο μεγάλο. Η αλήθεια είναι ότι το να γυρίσουμε την ταινία σε μια μόνο τοποθεσία, στην βίλα εκείνη, αλλά και στον μικρό κολπίσκο που την φιλοξενεί, λειτούργησε για μένα σαν μια μεταφορά. Είναι ένα μικρό κομμάτι του κόσμου, μα ανοίγεται σε αυτόν, είναι σαν ολόκληρος ο κόσμος τον περιβάλλει. Κι ο μικρόκοσμος των αδελφών στο κέντρο της ιστορίας, έρχεται αντιμέτωπος με το σύμπαν γύρω τους, με κάτι πολύ μεγαλύτερο.
Η Μασσαλία στην οποία μεγάλωσα και γύρισα τις πρώτες ταινίες μου έχει αλλάξει πάρα πολύ. Τα ναυπηγεία, το λιμάνι, η εργατική τάξη, όλα όσα όριζαν την πόλη στις μέρος του πατέρα μου δεν είναι εκεί. Τώρα είναι μια πόλη που προσπαθεί να αλλάξει, να γίνει πιο τουριστική. Κι αυτή είναι η αναζήτησή μου πια, του να βρω την Μασσαλία στην οποία μεγάλωσα, ή ένα κομμάτι της που να μου την θυμίζει και γι αυτό βρέθηκα στον μικρό κολπίσκο της ταινίας, σαν μια μελαγχολική ανάμνηση μιας Μασσαλίας που δεν υπάρχει πια.
Στην ταινία χρησιμοποιώ το «Ι want You» του Μπομπ Ντίλαν. Μπορεί να φαντάζεστε ότι μου κόστισε πολύ για να πάρω τα δικαιώματα, αλλά στην πραγματικότητα δεν ήταν πολύ ακριβό, έχω πληρώσει περισσότερα χρήματα στο παρελθόν γι άλλα τραγούδια. Και η αλήθεια είναι πως το είχα χρησιμοποιήσει ήδη στο παρελθόν στο «Ki Lo Sa», την ταινία της οποίας ένα απόσπασμα βλέπουμε στο φιλμ, μια ταινία που είχαμε γυρίσει μέσα σε δύο εβδομάδες. Τότε βέβαια είχα χρησιμοποιήσει το τραγούδι πειρατικά, δίχως να πληρώσω δικαιώματα, οπότε κάποια στιγμή έστω και τριάντα χρόνια μετά έπρεπε να δώσω στον Μπομπ Ντίλαν αυτά που του «χρωστούσα», οπότε με κάποιο τρόπο ένοιωθα ότι έπρεπε να το κάνω!
«To Σπίτι Δίπλα στη Θάλασσα» βγαίνει στις αίθουσες την 1η Μαρτίου από την Weirdwave.
