Οποιος γνωρίζει καλά τον Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, ως άνθρωπο και ως σκηνοθέτη, γνωρίζει πως τίποτα στη ζωή του και το έργο του δεν είναι τυχαίο. Εκτός ίσως από το γεγονός πως σε τακτά διαστήματα εννέα χρόνων ξανασυναντά τον Τζέσι και τη Σελίν, συνεχίζοντας την ιστορία τους από εκεί που σταμάτησε την προηγούμενη φορά.
Το 1995 τους γνώρισε για πρώτη φορά στη Βιέννη, το 2004 τους ξανασυνάντησε στο Παρίσι και τώρα, εν έτει 2013, τους βρίσκει ξανά στην Ελλάδα, ολοκληρώνοντας (;) μια ιστορία αγάπης από αυτές που μόνο ο ίδιος θα μπορούσε να αφηγηθεί: τόσο αληθινή που θα μπορούσε να είναι μόνο κινηματογραφική και τόσο κινηματογραφική που δεν θα μπορούσε παρά να είναι αληθινή.
Συναντήσαμε τον Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ στο Βερολίνο, κατά τη διάρκεια του 63ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου όπου το «Πριν τα Μεσάνυχτα» έκανε την πανευρωπαϊκή πρεμιέρα του, και μιλήσαμε μαζί του για τον χρόνο που περνάει, τους έρωτες που δεν τελειώνουν και το σινεμά που δεν θα σταματήσει ποτέ να εμπνέει την αληθινή ζωή.
Πριν τα Μεσάνυχτα, 2013
Πώς εξηγείς την επιτυχία της τριλογίας;
Επιτυχία; Είμαστε επιτυχημένοι; Πρέπει να είναι οι ταινίες με τις πιο χαμηλές εισπραξεις που είχαν ποτέ συνέχειες. Αυτό το λέγαμε για τη δεύτερη ταινία. Σίγουρα πάντως είναι οι ταινίες με τις πιο χαμηλες εισπράξεις που έγιναν ποτέ franchise. Ή ό,τι είναι τελωσπάντων. Τριλογία. Ναι τώρα είναι μια τριλογία.
Γιατί ο Τζέσι και η Σελίν συναντιούνται κάθε εννέα χρόνια;
Απλά έτυχε. Δεν το προγραμμάτισε κανείς. Οταν γυρίζαμε το «Πριν τα Μεσάνυχτα» το περσινό καλοκαίρι συνειδητοποιήσαμε πως είχαν περάσει εννέα χρόνια από το «Πριν το Ηλιοβασίλεμα» και πως αυτός ήταν ακριβώς ο χρόνος ανάμεσα σε εκείνο και το «Πριν το Ξημέρωμα». Αν είναι να γίνει κάποιο ακόμα πάντως θα το έχουμε στο νου μας να γίνει μετά από εννέα χρόνια.
Πώς έγινε η επιλογή της Ελλάδας ως σκηνικό για την τρίτη ταινία;
Το μέρος όπου συναντιούνται είναι πάντα σημαντικό. Είναι ο τρίτος χαρακτήρας της ταινίας. Η Βιέννη, το Παρίσι και τώρα η Ελλάδα. Με κάποιον τρόπο η ιστορία θα μπορούσε να εξελίσσεται οπουδήποτε, αλλά τελικά και τα τρία μέρη έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή των δύο ηρώων. Η Ελλάδα επιλέχθηκε τυχαία. Ηξερα κάποιους ανθρώπους εκεί, έψαχνα την τοποθεσία για την ταινία και είχα στο μυαλό μου δύο χώρες, Αλλά όταν πήγα στην Ελλάδα και βρήκα το σπίτι που κάνουν τις διακοπές τους, αποφάσισα πως θα γυρίσουμε την ταινία εκεί. Στην αρχή σκεφτόμουν πως ίσως η ταινία θα γινόταν στο Σαν Φρανσίσκο. Ετσι κι αλλιώς δεν με ενδιαφέρει ποτέ να δείχνω «τουριστικά» τα μέρη που επισκεπτόμαστε. Το «Πριν το Ηλιοβασίλεμα» πρέπει να είναι η μοναδική ταινία που διαδραματίζεται στο Παρίσι και δεν βλέπουμε ποτέ τον Πύργο του Αϊφελ.
Με κάποιον τρόπο όμως τα μέρη στα οποία βρίσκονται οι ήρωες επηρεάζουν και τους ίδιους και όσα λένε μεταξύ τους. Εδώ για παράδειγμα υπάρχουν αναφορές στην αρχαία τραγωδία...
Είχαμε ετοιμάσει το σενάριο και τους διαλόγους στην Αμερική, αλλά τους τελειοποιήσαμε στην Ελλάδα. Δεν προσπαθούσαμε να μιλάμε για την Ελλάδα, αλλά να είμαστε όσο το δυνατόν φυσικοί. Οι ήρωες βρίσκονται εκεί έξι εβδομάδες και είναι λογικό σε όσα λένε να παρεμβάλλονται οι εμπειρίες τους από τη χώρα, το μέρος που ζούνε και τους ανθρώπους που έχουν συναντήσει.
Επιλέξατε όμως το τελευταίο μέρος της ταινίας να διαδραματίζεται σε ένα κλειστό δωμάτιο ξενοδοχείου.
Η υπόλοιπη ταινία διαδραματίζεται κάτω από τον ήλιο, αλλά χρειαζόμασταν την αίσθηση ενός κλειστού δωματίου για το τελευταίο μέρος. Σε εκείνο το σημείο, ο Τζέσι και η Σελίν είναι σαν δύο έφηβοι που ψάχνουν ένα μέρος για να βρεθούν μόνοι τους στην μόνη ερωτική σκηνή που θα μπορούσαν να έχουν, μακριά απ' όλους.
Πριν το Ξημέρωμα, 1995
Θα σκεφτόσασταν ποτέ όταν γυρίζατε το «Πριν το Ξημέρωμα» ότι θα έφτανε μια εποχή όπου θα συναντούσατε τους ίδιους ήρωες στα 40 τους χρόνια;
Ηταν 18 χρόνια πριν... Δεν μπορούσαμε να το φανταστούμε τότε. Οπως και τώρα δεν μπορούμε να φανταστούμε ποια θα είναι η συνέχεια. Είναι αδύνατον. Θα έπρεπε να είχαμε ζήσει λίγο παραπάνω. Είμαι μεγαλύτερος από τον Ιθαν και τη Ζουλί, αλλά αν δεν φτάσεις κοντά στα 40 δεν μπορείς να καταλάβεις τι σημαίνει να μιλάς για αυτήν την ηλικία. Ετσι κι αλλιώς αυτοί οι χαρακτήρες είναι μια προβολή όλων μας για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί αυτή η ιστορία στην ηλικία των 40. Δεν είναι μια πραγματική ιστορία, ούτε ο Ιθαν είναι ο Τζέσι και η Ζιλί η Σελίν. Αλλά και οι τρεις μας εκφράζουμε προσωπικές μας εμπειρίες όταν γράφουμε τους διαλόγους και κυρίως όταν ο Ιθαν γράφει για τη Ζιλί και η Ζιλί για τον Ιθαν.
Ξέρατε όμως από την αρχή πως ο Ιθαν Χοκ και η Ζιλί Ντελπί δεν θα είναι μόνο ηθοποιοί της ταινίας, αλλά και συνσεναριογράφοι και συνδημιουργοί.
Ναι. Οταν 19 χρόνια πριν έψαχνα πρωταγωνιστές για το «Πριν το Ξημέρωμα», έψαχνα για τους δύο πιο δημιουργικούς ανθρώπους που θα μπορούσα ποτέ να βρω. Είχα κάνει μερικές ταινίες μέχρι εκείνο το σημείο, αλλά ήταν ταινίες με πολλούς πρωταγωνιστές, αλλά μου αρέσει πολύ ένας ηθοποιός που αναρωτιέται για τον χαρακτήρα του και νιώθει την επιθυμία να τον δημιουργήσει από την αρχή. Ολη η ταινία βασιζόταν πάνω τους. Είχα ένα σενάριο αλλά ζήτησα από τον Ιθαν και τη Ζιλί να το ξαναγράψουν και βάλουν μέσα σε αυτό τους εαυτους τους. Ο Ιθαν εκείνη την εποχή είχε γράψει ήδη μια νουβέλα, είχε κάνει ταινίες, μουσικά βίντεο, και οι δύο ήταν στην κορυφή της καριέρας τους. Αλλά και οι δύο ήθελαν να ασχοληθούν με το σενάριο και τη σκηνοθεσία. Ετσι ξεκίνησε αυτή η επική συνεργασία. Είμαστε συνσεναριογράφοι και συνδημιουργοί και μετά φτάνει πάντα αυτή η στιγμή όπου αυτοί πρέπει να παίξουν και εγώ να κάνω την ταινία.
Και πως φτάνετε κάθε φορά στην τελική εκδοχή του σεναρίου;
Στην αρχή αποφασίζουμε πως ξεκινάει επίσημα η διαδικασία για την κάθε ταινία και έτσι ρίχνουμε ιδέες για το τι θα μπορούσε να είναι η ιστορία. Πέρασε ενάμισης χρόνος που ανταλλάσσαμε ιδέες. Σκεφτήκαμε πολύ για αυτήν την ταινία μήπως ήταν καλύτερο να τους συναντήσουμε στην καθημερινότητά τους. Αυτή να βρίσκεται στη δουλειά της και αυτός να κάνει τα δικά του και απλά να συναντιούνται για ένα φαγητό. Αλλά σκεφτήκαμε πως αυτό ίσως ήταν πολύ καταθλιπτικό. Ευτυχώς έχουμε πάντα πολύ χρόνο για να αλλάξουμε τα δεδομένα...
Πριν το Ηλιοβασίλεμα, 2004
Στην πρώτη ταινία η Τζέσι και ο Σελίν ήταν δύο εκπρόσωποι της «Generation X», που σήμερα πια μοιάζει κάτι τόσο ξεπερασμένη σαν ιδέα. Τι έχει απομείνει από όλη εκείνη την εποχή;
Δεν είμαι σίγουρος αν ήταν εκπρόσωποι της «Generation X». Στην πρώτη ταινία δεν υπήρχε καμία αναφορά στην ποπ κουλτούρα, που ήταν ένα από τα πιο κυρίαρχα στοιχεία της γενιάς αυτής. Είναι απλά δύο νέοι άνθρωποι που έτυχε να ζήσουν την ιστορία τους σε αυτήν την εποχή. Αυτό που έχει σημασία είναι πως μεγαλώνεις και τι εμπειρίες αποκτάς. Τώρα πια είναι δύο άνθρωποι που είναι ζωντανοί εδώ και είκοσι χρόνια σε αυτόν τον κόσμο και αν έπρεπε με κάποιο τρόπο να συνοψίσω την κοινή εμπειρία που έχουμε όλοι σε σχέση με τον Τζέσι και τη Σελίν είναι πως όλοι μας είμαστε 18 χρόνια μεγαλύτεροι. Δεν είπαμε ποτέ πως η ιστορία τους αφορά τους πάντες. Μπορεί για κάποιους να αντιπροσωπεύει πράγματα που έχουν ζήσει, αλλά είναι απλά η ιστορία δύο ανθρώπων. Είναι κυρίως αυτή η μοναδική κληρονομιά του σινεμά σε σχέση με τον χρόνο. Αυτό που λέει ο Αντρέι Ταρκόφσκι στο σπουδαίο του βιβλίο του «Σμιλεύοντας το Χρόνο».
Μια από τις μεγάλες διαφορές αυτής της ταινίας από τις δύο προηγούμενες είναι ότι εδώ δεν υπάρχει η πίεση ενός τρένου ή ενός αεροπλάνου που δεν πρέπει να χάσεις.
Στις δύο προηγούμενες ταινίες υπήρξε η πίεση που τους έβαζε σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Στο «Πριν τα Μεσάνυχτα» υπάρχει περισσότερο η αίσθηση πως όταν έχεις αφιερώσει τη ζωή σου σε κάποιον δεν υπάρχει βιασύνη... Νομίζω πως όλοι πρέπει να αναρωτηθούμε κάποια στιγμή για τις ζωές μας, τι είναι αυτό που μας κάνει να συνεχίζουμε.
Η ταινία αποτελείται από πολύ μεγάλα σε διάρκεια μονοπλάνα. Πόσο δύσκολο ήταν να γυριστούν;
Ναι, όπως η σκηνή στο αυτοκίνητο. Ηταν πολύ δύσκολη για τους ηθοποιούς. Αυτή η σκηνή διαρκεί 14 λεπτά και είναι ένας φόρος τιμής στον Ιθαν και τη Ζιλί. Στο πόσο καλοί ηθοποιοί είναι. Είναι το είδος της υποκριτικής στο οποίο δεν δίνουν βραβεία γιατί ο κόσμος θεωρεί πως βλέπει κάτι αληθινό. Σαν τους πιθήκους στην αρχή του «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος», δεν κέρδισαν το Οσκαρ κοστουμιών γιατί όλοι πίστευαν πως ήταν αληθινοί. Ολοι νομίζουν ότι απλά ξεκινήσαμε να γυρνάμε και απλά κινηματογραφήσαμε αυτόν τον διάλογο. Ο κόσμος αντιλαμβάνεται την υποκριτική μόνο όταν βλέπει τον Ντάνιελ Ντέι Λίουις να παίζει τον Λίνκολν. Δεν λέω πως δεν είναι υποκριτική. Είναι και μάλιστα πολύ καλή. Απλά αυτό που κάνουν ο Ιθαν και η Ζιλί πιστεύω πως είναι δυσκολότερο.
Ποια είναι η αγαπημένη σου ρομαντική ιστορία στο σινεμά;
Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση. Θα έλεγα τις ταινίες του Πρέστον Στέρτζες. Είναι υπέροχες. Νομίζω οι «Κόκκινοι» του Γουόρεν Μπίτι. Η ιστορία της Ντάιαν Κίτον...
Ο Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ στα γυρίσματα του «Πριν τα Μεσάνυχτα»
Το «Πριν τα Μεσάνυχτα» θα βγει στις ελληνικές αίθουσες στις 13 Ιουνίου από τη Feelgood Enterntainment.
Διαβάστε περισσότερα για το «Πριν τα Μεσάνυχτα»:
- Berlinale 2013: Είδαμε το «Before Midnight» και ερωτευθήκαμε από την αρχή!
- «Πριν τα Μεσάνυχτα»: Ο Λινκλέιτερ αποκαλύπτει την πραγματική... Σελίν του!
- «Πριν τα Μεσάνυχτα»: Ο Ιθαν Χοκ και η Ζιλί Ντελπί ποζάρουν, όλο αγάπη
- «Αν συναντιόμασταν για πρώτη φορά τώρα σε ένα τρένο θα με έβρισκες γοητευτική;»: πρώτη σκηνή από το «Πριν τα Μεσάνυχτα»
- Ακούστε το soundtrack του «Πριν τα Μεσάνυχτα»
- «Αν θα περάσουμε άλλα 56 χρόνια μαζί, τι θα ήθελες ν΄ αλλάξεις σε μένα;» Μια ακόμη σκηνή από το «Πριν τα Μεσάνυχτα»
- Οι Ζιλί Ντελπί και Ιθαν Χοκ προειδοποιούν όσους πάρουν το κινητό τους στο «Before Midnight»: f*ck off!
- Tα λεφτά μου όλα δίνω για ένα τανγκό: επιτέλους trailer για το «Before Midnight»
